
Karteringsstudie van Posidonia-weiden in het mariene natuurreservaat van Cerbère-Banyuls

De beheerder van het mariene natuurreservaat van Cerbère-Banyuls wilde de kartering van de Posidonia-weiden bijwerken, een beschermde soort die als prioritaire habitat is aangewezen. Dit langetermijnmonitoringproject, dat gepland is voor 2018 als onderdeel van het beheerplan van het reservaat, zal het mogelijk maken om de staat van instandhouding van de graslanden te beoordelen door nieuwe technologieën te integreren en de hiaten in de kartering van ondiepe kustwateren op te vullen.
De integratie van deze nieuwe technologieën was essentieel om gedetailleerde kaarten van onze habitats te verkrijgen en om ze op lange termijn te kunnen vergelijken.
Het onderzoek moest herhaald worden om elke mogelijke impact op de habitat op te sporen en beheersmaatregelen voor te stellen. Dankzij deze gedetailleerde kartering kon de evolutie van de zeegrasvelden in het reservaat worden gemeten en kon worden geanticipeerd op de druk op dit milieu door gepaste maatregelen en instrumenten te implementeren.
Context
Uitdagingen
- Lacunes in de wetenschappelijke kennis van Posidonia-weiden
- Gebrek aan langetermijnmonitoring van veranderingen in graslanden
- Hiaten in karteringsgegevens voor ondiepe kustecosystemen
- Beperkt budget
Locatie
Proces
Samenvatting van het proces
Het mariene natuurreservaat van Cerbère-Banyuls heeft een beheerplan waarin onder andere staat dat de gegevens over de Posidonia-weiden moeten worden aangevuld. Talrijke discussies binnen de Wetenschappelijke Raad van het reservaat hebben het mogelijk gemaakt om een nauwkeurig bestek te valideren, de verwachte resultaten van deze monitoring te definiëren en de partners te identificeren die in staat zijn om deze doelstellingen te bereiken. De Universiteit van Perpignan werd als partner gekozen vanwege haar kennis van het gebied en haar vermogen om rekening te houden met de specifieke omgeving in onze regio (hoge troebelheid, wind, enz.). Bovendien kon de universiteit van Perpignan verschillende methoden gebruiken om de vastgestelde hiaten op te vullen. Het gecombineerde gebruik van side-scan sonar, GPS en een drone, gekoppeld aan grondgegevens, maakte het mogelijk om oppervlaktegegevens te verkrijgen voor de verschillende bestudeerde locaties en om ze in kaart te brengen, waardoor we hun evolutie nauwkeurig konden bepalen.
Bouwstenen
Het opzetten van een partnerschap voor het in kaart brengen van het onderzoek
De universiteit van Perpignan is al lange tijd partner van het reservaat en een aantal academici is lid van de wetenschappelijke raad van het reservaat en is regelmatig betrokken bij een aantal monitoringprojecten. Ze waren betrokken bij het opstellen van het laatste beheerplan voor 2015-2019 en hielpen bij het definiëren van de verwachtingen van de beheerder en de antwoorden op de verschillende problemen. De nabijheid van de site maakt van het reservaat een echt openluchtlaboratorium voor deze onderzoekers. De universiteit van Perpignan heeft al 3D-karteringen gemaakt van de rotsachtige substraten in het reservaat, met een nauwkeurigheid van 30 cm (zie PJ). Dankzij deze kartering konden we het gebied beter begrijpen en de gebruikte middelen aanpassen om resultaten met deze nauwkeurigheid te verkrijgen. Dankzij deze kennis van het terrein, de beheersing van deze technische apparatuur en de verwachtingen van de Gestionnaie door middel van nauwkeurige specificaties, waren we in staat om een passende en eerlijke kostenberekening te krijgen voor deze monitoring.
Sleutelfactoren
Het was belangrijk om de partners te identificeren die aan de verwachtingen van de manager konden voldoen. Dankzij de uitgebreide monitoring die in dit gebied is uitgevoerd, konden we de doelstellingen aanpassen en de leemtes opvullen die door eerdere studies waren achtergelaten. De kennis van de partners op het terrein vergemakkelijkte de uitvoering van deze studie. Tot slot maakte de beheersing van de verschillende instrumenten die tijdens het onderzoek werden gebruikt het mogelijk om de monitoring op de best mogelijke manier uit te voeren.
Geleerde les
Er was veel overleg nodig om deze monitoring uit te voeren. Nieuwe technologieën hebben het mogelijk gemaakt om de leemtes op te vullen die bij eerdere onderzoeken aan het licht zijn gekomen. Dankzij deze nieuwe middelen was het nodig om vanaf het begin de juiste partners te vinden. Deze voorbereiding heeft het mogelijk gemaakt om de verwachtingen doelgerichter te maken en zo de kosten van deze monitoring te beperken.
Gebruik van side-scan sonar om zeegrasvelden in het mariene natuurreservaat Cerbère-Banyuls in kaart te brengen
In het reservaat zijn jarenlang talloze Posidonia-weidestudies uitgevoerd. Elke studie leverde steeds nauwkeurigere resultaten op, maar liet een aantal hiaten open. Het reservaat wilde deze leemtes opvullen door tegelijkertijd verschillende innovatieve systemen te gebruiken, zoals side-scan sonar (SSS). Deze sonar gaf een overzicht van de kenmerken van de zeebodem. De integratie van gegevens van Acoustic Systems for Automatic Bottom Classification (SACLAF) van eerdere missies in dit project zal een aanvulling zijn geweest op het beeldvormingssysteem met akoestische scanning, waardoor het mogelijk werd om een element van validiteit van de gegevens te bieden. De betrouwbaarheid van de resultaten werd beoordeeld met behulp van GoPro® camera's. Alle gegevens werden verwerkt met ArcGIS versie 10.3, software voor geografische gegevensverwerking.
Sleutelfactoren
De akoestische gegevens werden verkregen met een side-scan sonar van het model C-MAX CM2 EDF en verwerkt met de software Hypack 2012. Om de verwachte resultaten te verkrijgen, d.w.z. een precieze kaart van de graslanden in het reservaat en een vergelijking van de evolutie van de graslanden ten opzichte van de laatste onderzoeken, moeten we beschikken over een perfecte kennis van deze apparatuur en van het studiegebied.
Geleerde les
- Regelmatige uitwisseling met dienstverleners
- Bekwaamheid van gebruikers van apparatuur
- Vermogen om gegevens te verwerken
- Uitvoeren van ground truthing
Implementatie van een GPS-navigatiesysteem
De speedboot van het natuurreservaat werd beschikbaar gesteld voor dit monitoringprogramma om de ondiepe kustwateren te bestuderen. Met een lengte van 8 meter
uitgerust met een dieptemeter, GPS en radar. Om deze apparatuur aan te vullen en de best mogelijke nauwkeurigheid te verkrijgen, werd de boot uitgerust met een differentiële GPS die in realtime WAAS/EGNOS metrische modus werkt, met een nauwkeurigheid van ongeveer 1 tot 2 meter. Een RTK-systeem (Real Time Kinematic) werd gebruikt voor een grotere nauwkeurigheid tijdens het onderzoek. Het baken hiervan werd geplaatst op het dak van de semafoor van Cap Béar, dicht bij het onderzochte gebied. Dit is een methode waarbij correcties op het GPS-signaal in realtime worden verzonden van een referentieontvanger, die zich op een nauwkeurig bekend punt bevindt, naar de mobiele ontvanger van de boot. De nauwkeurigheid kan dan
centimeters zijn als je dicht bij de referentieontvanger bent.
Sleutelfactoren
Het is essentieel om de partners te identificeren die de doelstellingen van de manager kunnen halen. Het is ook belangrijk om over de juiste middelen en lokale kennis te beschikken om tijdverlies te voorkomen. Door regelmatig van gedachten te wisselen met de partners die bij het project betrokken zijn, kun je antwoorden krijgen en problemen voorkomen.
Geleerde les
Het is essentieel om zeer nauwkeurige specificaties te definiëren, zodat de monitoring voldoet aan de verwachtingen van de dienstverlener, maar ook zodat het gebruik van deze nieuwe technologieën de vergelijking met de resultaten van eerdere monitoring niet verstoort.
Gebruik van een drone om de ondiepe wateren van het reservaat in kaart te brengen
De ondiepte nabij de kust sloot het gebruik van sonar uit in deze gebieden, waar het water voldoende transparant is om teledetectie mogelijk te maken. Om de kartering van de ondiepe kustwateren tijdens deze monitoring te voltooien, maakte het gebruik van een Phantom 4MD drone tijdens een uitstapje een duidelijke interpretatie mogelijk van de Peyrefite zone in termen van Posidonia, met name vanwege de geringe diepte. Een tweede excursie stelde ons in staat om andere orthofoto's te maken langs de kust van "Tynes". Door tijdgebrek en slechte weersomstandigheden zijn er geen orthofoto's gemaakt van het gebied Pin Parasol. Met behulp van een drone konden we een orthofoto verkrijgen die nauwkeurig zeegrasvelden of dode matten liet zien door de transparantie van het water.
Sleutelfactoren
De keuze om deze systemen te gebruiken heeft te maken met de kenmerken van de onderzoekslocaties. De kust van Albères heeft een van de laagste watertransparantieniveaus in het Middellandse Zeegebied. Het gecombineerde gebruik van deze drie monitoringsystemen maakte het mogelijk om oppervlaktegegevens voor de verschillende locaties te verkrijgen en zo hun evolutie te bepalen. Kennis van het gebied hielp ook om de monitoring soepel te laten verlopen.
Geleerde les
Het is noodzakelijk om de apparatuur aan te passen aan de verschillende omstandigheden in het studiegebied. Voor deze monitoring werd de combinatie van de 3 apparaten gevalideerd voor 2 van de 3 locaties. De drone kon niet gebruikt worden op de derde locatie, waar het weiland het diepst was. De 2 andere methoden, gecombineerd met ground truthing, leverden echter zeer bevredigende en aanvullende resultaten op.
Invloeden
Posidonia-weiden vertegenwoordigen, vanwege al hun belangrijke natuurlijke functies, belangrijke sociaaleconomische uitdagingen en reële voordelen voor menselijke gemeenschappen. Enerzijds stimuleert een weide in goede ecologische staat een toename van de biodiversiteit en dus de ontwikkeling van activiteiten die verband houden met de ontdekking van deze omgeving, zoals snorkelen, met de mogelijke aanleg van onderwaterpaden of de ontwikkeling van diepzeeduiken. Bovendien kan een gezond zeegrasbed de erosie van het strand aanzienlijk beperken (minder onderwaterzetting en terugtrekking van de kustlijn), waardoor dure herstelwerkzaamheden aan het strand voor de overheid vermeden worden. Dankzij de gegevens die zijn verzameld tijdens het monitoren van de zeegrasvelden heeft de beheerder van het reservaat maatregelen kunnen nemen om deze habitats te beschermen, met name door middel van nauwkeurigere ontwikkelingsplannen, en om hun ecosysteemdiensten voor mens en natuur te bestendigen.
Begunstigden
- Manager
- Wetenschappers
- Gebruikers van het mariene natuurreservaat Cerbère-Banyuls, zoals zeilers en duikers
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
Verhaal

Posidonia-velden vormen een belangrijk ecosysteem op de zeebodem van de Middellandse Zee. Ze vormen een voedings-, voortplantings- (paai- en kinderkamer), rekruterings- en schuilplaats voor talloze soorten vissen en ongewervelden. Ze zorgen voor een hoge zuurstofproductie (ongeveer 4,2 ton O²/hectare/jaar), die de basis vormt van talrijke trofische ketens. Ze vangen ook de hydrodynamische effecten van deining op (waardoor stranderosie wordt tegengegaan) en zijn uitstekende indicatoren voor de waterkwaliteit.
Het begrijpen van de Posidonia-velden is daarom altijd een prioritaire doelstelling geweest voor het mariene natuurreservaat van Cerbère-Banyuls. De ondergrens van de weiden in het reservaat wordt al sinds de jaren 1980 in de gaten gehouden. In 1999 werden de habitats in kaart gebracht als onderdeel van het eerste beheerplan. Deze kartering werd uitgevoerd met behulp van duikinspecties op basis van een honderdtal transecten. Tussen 2003 en 2006 werd akoestische telemetrie, een soort onderwater-GPS bestaande uit een meetbasis en mobiele pointers, gebruikt om de ondergrens van de verschillende Posidonia-weiden te bestuderen en de evolutie ervan te volgen, om zo de vooruitgang of achteruitgang van het ecosysteem weer te geven. Destijds was dit een innovatieve methodologie. Aan de ondergrens bleek het zeegras sterk geheeld te zijn en een lage mechanische sterkte te hebben. De dichtheidsmetingen binnen de weide waren echter normaal. De ontwikkeling van de weide was dus beperkt door de extreme hydrodynamische omstandigheden op de locatie, maar er was geen spoor van regressie waarneembaar aan de ondergrens (geen dode mat).
De resultaten waren vrij bemoedigend wat betreft de staat van instandhouding van de weiden, maar de beheerder van het zeereservaat wilde innovatieve oplossingen vinden om een beter inzicht te krijgen in de staat van instandhouding van de Posidonia-weiden. Nieuwe technologieën zoals sonar en drones werden getest om de kwaliteit van de gegevens over deze habitat te verbeteren. De resultaten zijn nu zeer bevredigend en geven een nauwkeurig beeld van de gezondheidstoestand van de zeegrasvelden in het reservaat.