CHIEFS VOOR VERANDERING: TRADITIONEEL LEIDERSCHAP VOOR BOS- EN LANDSCHAPSHERSTEL
Volledige oplossing
Inheems bos hersteld langs de weg in Bande
GVH Bande
Sinds 2010 hebben gemeenschappen in Senior Group Village Headman Bande, onder Traditionele Autoriteit Mbenje in Nsanje, gedurfde stappen ondernomen om hun aangetaste bossen te herstellen en het omringende landschap te herstellen. Dit initiatief volgde op jaren van wijdverspreide ontbossing die halverwege de jaren 90 begon, toen de bewoners zich gingen toeleggen op de productie van houtskool en bakstenen - activiteiten die sterk afhankelijk zijn van brandhout - als primaire bronnen van inkomsten. Deze niet-duurzame exploitatie van natuurlijke hulpbronnen leidde tot het verlies van gemeenschapsbossen en het kappen van vitale bomen langs de rivier de Lalanje. Na verloop van tijd werd het landschap kaalgeplukt en de Lalanje rivier, ooit de belangrijkste waterbron van het gebied, droogde begin jaren 2000 op en stroomde alleen nog tijdens het regenseizoen. De inspanningen van de gemeenschap markeren een cruciaal keerpunt in het omkeren van milieuschade en het herstellen van de gezondheid van hun ecosysteem.
Laatst bijgewerkt: 29 Jul 2025
38 Weergaven
Foto- en videogalerij
Context
Uitdagingen
Het initiatief in Bande Village richt zich op belangrijke ecologische, sociale en economische uitdagingen. Op milieugebied dwingt het gebrek aan betaalbare, schone energiebronnen zoals gas of zonne-energie de gemeenschappen om brandhout te gebruiken, wat leidt tot ontbossing en aantasting van de rivier de Lalanje en het omringende landschap. Op sociaal gebied hebben de gemeenschappen te kampen met een gebrek aan capaciteit bij het beheer van de boshulpbronnen, waaronder het oogsten van water, het vermeerderen van bomen en het monitoren van de bosbedekking, vanwege beperkte vaardigheden en apparatuur. In economisch opzicht blijft armoede een belangrijke oorzaak van bosvernietiging, omdat de bewoners zich wenden tot de productie van houtskool en de verkoop van brandhout voor hun inkomen. Om dit aan te pakken stimuleert het project duurzame alternatieven zoals bijenteelt en andere inkomstengenererende activiteiten die de afhankelijkheid van bossen verminderen. Deze inspanningen zijn gericht op het herstel van ecosystemen terwijl gemeenschappen de beschikking krijgen over betere middelen van bestaan en vaardigheden, wat helpt om de cyclus van armoede en aantasting van het milieu te doorbreken.
Locatie
Oost- en Zuid-Afrika
Proces
Samenvatting van het proces
De vier bouwstenen werken samen om een sterke, door de gemeenschap gedragen basis voor bos- en landschapsherstel te creëren. Gewoontegetrouw leiderschap dient als uitgangspunt en verankert herstelinspanningen in lokale autoriteit en culturele legitimiteit. Dit leiderschap stimuleert het opstellen en handhaven van gemeenschapsverordeningen, die een duidelijk kader bieden voor het reguleren van het gebruik van hulpbronnen en het beschermen van regenererende bossen. Een inclusieve dialoog en participatieve besluitvorming zorgen ervoor dat alle stemmen van de gemeenschap worden gehoord, vooral die van vrouwen en jongeren, waardoor collectief eigenaarschap en naleving van de verordeningen worden opgebouwd. Tot slot verbinden partnerschappen die een brug slaan tussen beleid en traditie deze lokale acties met bredere steun van de overheid en NGO's, waardoor schaalvergroting en duurzaamheid mogelijk worden. Elk element versterkt het andere: traditionele leiders geven legitimiteit, statuten creëren structuur, dialoog bevordert de acceptatie en partnerschappen openen deuren voor middelen en beleidsbeïnvloeding - samen zorgen ze voor een blijvende impact op het herstel.
Bouwstenen
Gewoon leiderschap als milieubeheerder
Traditionele leiders spelen een centrale rol in het bosbeheer en gebruiken hun autoriteit om gemeenschappen te mobiliseren, lokale verordeningen af te dwingen en gemeenschappelijke natuurlijke hulpbronnen te beschermen. Hun diepgewortelde invloed zorgt ervoor dat herstelinspanningen worden gerespecteerd, lokaal geschikt zijn en in de loop van de tijd worden volgehouden. Door stamhoofden te erkennen als belangrijke beheerders van land slaat het initiatief een brug tussen traditie en milieubeheer, waardoor een sterke basis wordt gelegd voor bos- en landschapsherstel op de lange termijn.
Statuten van de gemeenschap voor duurzaam gebruik van hulpbronnen
Een van de meest effectieve instrumenten die zijn geïntroduceerd is de ontwikkeling van op de gemeenschap gebaseerde verordeningen, geleid en bekrachtigd door traditionele leiders. Deze regels reguleren het kappen van bomen, begrazing en het verbranden van houtskool terwijl ze natuurlijke regeneratie en herbebossing bevorderen. Wanneer deze verordeningen worden geïntegreerd met traditionele autoriteit, krijgen ze meer legitimiteit, waardoor de handhaving effectiever wordt en gebruikelijke systemen op één lijn worden gebracht met milieuduurzaamheid.
Inclusieve dialoog en participatieve besluitvorming
Herstelinspanningen zijn gebaseerd op vertrouwen en lokaal eigenaarschap. Leiders faciliteren een inclusieve dialoog en brengen ouderen, vrouwen, jongeren en boeren bij elkaar om prioriteiten op het gebied van landgebruik en natuurbehoud te bespreken. Deze participatieve aanpak zorgt ervoor dat oplossingen de realiteit van de gemeenschap weerspiegelen, vergroot de betrokkenheid en versterkt de collectieve actie voor het beschermen van bossen en aangetaste landschappen.
Beleid en traditie overbruggen via partnerschappen
Door samen te werken met traditionele autoriteiten wordt een pad gecreëerd om gewoontepraktijken af te stemmen op nationaal bosbeleid. Samenwerkingsverbanden met de overheid, NGO's en lokale raden helpen om actie vanuit de basis om te zetten in invloed op het beleid en middelen vrij te maken voor schaalvergroting. Opperhoofden worden machtige bondgenoten, niet alleen bij de handhaving maar ook bij het pleiten voor duurzaam landgebruik op districts- en nationaal niveau.
Invloeden
Sinds 2010 is de meest zichtbare impact in GVH Bande de succesvolle regeneratie van duizenden inheemse bomen en natuurlijke bossen. Het dorp is nu het eerste en enige dorp in Malawi met een uitgebreide bosbedekking die vrij groeit, zonder druk van omliggende gemeenschappen. Deze regeneratie heeft ook de ooit droge Lalanje rivier nieuw leven ingeblazen en heeft geleid tot de terugkeer van wilde dieren, waaronder apen, antilopen en slangen, wat een sterke terugkeer van de biodiversiteit in het gebied betekent.
De toegang tot brandhout, de belangrijkste brandstof om op te koken, is sterk verbeterd dankzij de handhaving van de gemeenschapsverordeningen en een sterke vrijwillige deelname. Dit heeft de last verlicht voor vrouwen, die niet langer lange afstanden hoeven af te leggen om brandhout of water te verzamelen. Als gevolg hiervan zijn de spanningen in het huishouden afgenomen, waardoor vrouwen meer tijd hebben voor hun gezin en meer betrokken zijn bij het gemeenschapsleven.
Belangrijk is dat deze veranderingen nieuwe economische kansen hebben gecreëerd. Nu er meer tijd beschikbaar is, hebben veel vrouwen zich aangesloten bij irrigatieclubs om hun inkomen te diversifiëren, terwijl anderen kleinschalige bedrijfjes hebben opgezet om hun huishouden te ondersteunen. Over het geheel genomen hebben de herstelinspanningen niet alleen ecosystemen en wilde dieren hersteld, maar ook de sociale cohesie versterkt en de bestaansmiddelen verbeterd - een krachtig, door mensen geleid model voor milieuherstel.
Begunstigden
Vrouwen hebben nu toegang tot water en brandhout in de buurt; mannen gebruiken rivierwater voor vee en irrigatie. Baksteenmakers profiteren van het boshout, terwijl de hele gemeenschap geniet van koeler, milder weer.
Wereldwijd biodiversiteitsraamwerk (GBF)
GBF Doel 1 - Alle gebieden plannen en beheren om het verlies aan biodiversiteit te verminderen
GBF Doel 2 - 30% van alle aangetaste ecosystemen herstellen
GBF Doel 3 - 30% van land, wateren en zeeën behouden
GBF Doel 6 - De introductie van invasieve uitheemse soorten met 50% verminderen en hun impact minimaliseren
GBF Doel 7 - Verontreiniging terugdringen tot niveaus die niet schadelijk zijn voor de biodiversiteit
GBF Doel 8 - De gevolgen van klimaatverandering op de biodiversiteit minimaliseren en veerkracht opbouwen
GBF Doel 11 - De bijdragen van de natuur aan mensen herstellen, in stand houden en verbeteren
GBF Doel 13 - De voordelen van genetische hulpbronnen, digitale sequentie-informatie en traditionele kennis beter delen
GBF Doel 14 - Biodiversiteit integreren in de besluitvorming op elk niveau
GBF Doel 22 - Participatie in besluitvorming en toegang tot rechtspraak en informatie over biodiversiteit voor iedereen garanderen
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
SDG 1 - Geen armoede
SDG 2 - Honger nul
SDG 3 - Goede gezondheid en welzijn
SDG 7 - Betaalbare en schone energie
SDG 8 - Fatsoenlijk werk en economische groei
SDG 10 - Ongelijkheid verminderen
SDG 11 - Duurzame steden en gemeenschappen
SDG 12 - Verantwoord consumeren en produceren
SDG 13 - Klimaatactie
SDG 15 - Leven op het land
SDG 16 - Vrede, rechtvaardigheid en sterke instellingen
SDG 17 - Partnerschappen voor de doelen
Verhaal
Van verwoesting naar wederopbouw
Tijdens de Mozambikaanse burgeroorlog zochten veel Mozambikanen hun toevlucht over de grens in Malawi, waar ze aankwamen in het Nsanje District onder de Traditional Authority Mbenje. De mensen van GVH Bande ontvingen hen met open armen en boden land en onderdak in een tijd van grote nood. Maar naarmate de vluchtelingenpopulatie groeide, nam ook de druk op de lokale middelen toe. Wat begon als een daad van menselijkheid groeide langzaam uit tot een ecologische en sociale crisis.
De nieuwkomers introduceerden de houtskoolproductie als broodwinning, waarbij ze inheemse bomen gebruikten om houtskool te produceren voor de verkoop in stedelijke gebieden. Deze praktijk verspreidde zich snel over de gastgemeenschappen. Aan het begin van de jaren 2000 had GVH Bande bijna al zijn bossen en rivieroevers verloren. Bomen die ooit hoog stonden langs de machtige Lalanje rivier waren gereduceerd tot as, en de rivier zelf - een levensader voor de gemeenschap - droogde op en stroomde alleen nog tijdens het regenseizoen. De gevolgen waren grimmig: waterschaarste, verlies van brandhout, afnemende vruchtbaarheid van de bodem, verdwijnende wilde dieren en afnemende bestaansmiddelen.
Bezorgd over de snelle vernietiging besloten het toenmalige dorpshoofd en zijn raad om actie te ondernemen. Met technische ondersteuning van het Ministerie van Bosbouw stelden ze in 2010 een gemeenschapsverordening op om het gebruik en de bescherming van de bosrijkdommen te regelen. De gemeenschap verplichtte zich tot natuurlijke regeneratiepraktijken, waardoor boomstronken en wortels weer konden aangroeien en illegaal kappen van bomen werd verboden. Langzaam begon het landschap te veranderen.
Vandaag de dag is de transformatie opmerkelijk. Inheemse bomen zijn teruggekeerd en de Lalanje rivier stroomt nu het hele jaar door. Het dorp heeft weer een betrouwbare waterbron voor drinken, irrigatie en vee. Brandhout is weer toegankelijk binnen de gemeenschap, wat de last voor vrouwen verlicht en conflicten in huishoudens vermindert. Het geregenereerde bos ondersteunt ook de lokale economie: de bewoners gebruiken nu hout uit duurzame bron voor de bouw en het drogen van bakstenen onder streng toezicht van de ontwikkeling.
Wat ooit een dor en droog landschap was, is nu een bloeiende omgeving met een grote biodiversiteit. Wilde dieren zoals vissen, apen en antilopen zijn weer verschenen. De gemeenschap geniet van milder weer - een ongebruikelijke maar welkome verandering in het hete, droge Nsanje. Vrouwen hebben meer tijd voor economische activiteiten en mannen gebruiken de herstelde rivier voor landbouw en veeteelt.
De natuurlijke regeneratiestrategie in GVH Bande is meer dan een succes op het gebied van natuurbehoud; het is een verhaal van veerkracht, leiderschap en door de gemeenschap gestuurde verandering. Dankzij de voor