Rüzgar Siperlerinin Rehabilitasyonu

Tam Çözüm

tarafından Hanns Kirchmeir, Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH

Gürcistan'da bozulmamış rüzgar siperi

GIZ

Bu en iyi uygulama örneği, arazi verimliliğini ve biyoçeşitliliği farklı düzeylerde artırmak için entegre bir yaklaşım olarak rüzgar perdelerini tanımlamaktadır. Rüzgar perdeleri rüzgar erozyonuna karşı iyi bilinen bir önlemdir. Üst toprağı güçlü rüzgarlardan korumak için tarım alanlarının kenarları boyunca ağaç ve çalı sıralarından oluşurlar. Bu yaklaşım, "Biyoçeşitliliğin Sürdürülebilir Yönetimi, Güney Kafkasya" ve "Entegre Biyoçeşitlilik Yönetimi, Güney Kafkasya" programlarının bir parçası olarak 2009-2019 yılları arasında Doğu Gürcistan'da uygulanmıştır. Bu projelerde, 10 metre genişliğinde dikilen ağaç ve çalılarla 11 km uzunluğunda rüzgar perdeleri rehabilite edildi ve yeni kuruldu. Ağaç türleri arasında badem, Çin ağacı, Rus zeytini, Antep fıstığı, yabani armut, yabani kayısı, kara çekirge, adi dişbudak, Kafkas böğürtleni, Eldar çamı ve tarla karaağacı yer almıştır. Bu türler, geliştirilen dikim planına göre, toprak ve fide hazırlama teknikleri kullanılarak dikilmiştir.

Son güncelleme: 06 Feb 2023

4170 Görünümler

Fotoğraf ve video galerisi

Bağlam

Ele alınan zorluklar

Çölleşme

Kuraklık

Biyoçeşitlilik Kaybı

Orman Yangınları

Erozyon

Ekosistem kaybı

Kamuoyu ve karar vericilerin farkındalık eksikliği

Zayıf izleme ve uygulama

Rüzgar perdeleri, kuru iklim koşullarına uyum sağlamanın ve tarım alanlarını rüzgar ve toprak erozyonundan korumanın önemli bir yoludur. 1950-70'li yıllarda Şiraki'de yaklaşık 1.800 km uzunluğunda ağaç rüzgâr perdesi dikilmiştir. Bunların %90'ından fazlası yangın ya da yakacak odun için yasadışı kesimler nedeniyle yok olmuştur. Yangınlar, çiftçilerin hasat artıklarını yakması ve çobanların yeni otların büyümesini kolaylaştırmak ve araziyi temizlemek için meraları ve rüzgar perdelerini yakmasından kaynaklanmaktadır.

Kuraklık, yangın ve donun yanı sıra (göç eden) koyun ve sığırların taraması ve yakacak odun için yasadışı kesim, rüzgar perdelerinin rehabilitasyonu sırasında karşılaşılan başlıca zorlukları oluşturmaktadır. Rüzgar perdesi sisteminin sürdürülmesine yönelik yetki ve yükümlülüklere ilişkin kurumsal ve yönetimsel yapının net olmaması durumu daha da kötüleştirmektedir.

Uygulama ölçeği

Yerel

Ekosistemler

Tarımsal Ormancılık

Tema

Biyoçeşitliliğin anaakımlaştırılması

Hafifletme

Erozyon önleme

Restorasyon

Konum

Dedoplistskaro, Kakheti, Gürcistan

Batı Asya, Orta Doğu

Süreç

Sürecin özeti

Burada açıklanan yaklaşım, rüzgar perdelerinin rehabilitasyonu veya yetiştirilmesine ilişkin adım adım bir talimatı kapsamaktadır. Tüm yapı taşları, saha seçimi ve temel tasarım, fide seçimi ve bakım ve koruma, rüzgâr perdesi rehabilitasyonu için faaliyetleri ve gereklilikleri tanımlamaktadır. Bunlar, başarılı bir şekilde uygulanmaları için bir dizi faaliyet, çıkarılan dersler ve kolaylaştırıcı faktörler içermektedir.

1. blok, seçilen kuraklığa dayanıklı çalı ve ağaç türlerinin dikimi için sahanın tasarımı ve hazırlanması ile başlar. Tasarım planı ayrıca orta ve dış sıralara dikilecek ağaçları da belirler.

2. blok, yerel iklim koşullarına adapte olmuş sağlam ağaç ve çalıların seçimini ve bunların hayatta kalma oranlarını göstermektedir. Bu öneriler, proje uygulaması sırasında yapılan saha testlerine dayanmaktadır ve Shiraki vadisi için değerlerini kanıtlamıştır. Sulama ve fidan dikim koşulları da bu blokta açıklanmaktadır.

3. blok, fayda-maliyet analizinin sonuçlarını ve yakma yasağının kalan ve yeni kurulan rüzgar perdelerinin korunmasını nasıl iyileştirebileceğini göstermektedir. Rüzgar perdelerine daha fazla adaptasyon için sonraki adımları ve yaklaşımın gelecekte sürdürülebilirliğini destekleyen koşulları içerir.

Yapı Taşları

Yer seçimi ve temel tasarım

Dikim planı yerel saha koşullarının yanı sıra rüzgar perdelerinin konumu, uzunluğu ve genişliğine göre uyarlanmalıdır. Rüzgar perdesi, toplam genişliği 10 m ve aralarında 400-500 m mesafe olan farklı ağaç ve çalı türlerinden oluşan üç ila dört sıradan oluşabilir. Orta sıra büyük ağaçlardan (kara çekirge, adi dişbudak, Kafkas böğürtleni, tarla karaağacı) oluşurken, dış sıralar daha küçük ağaçları veya çalıları (badem, Çin ağacı, Rus zeytini, Antep fıstığı, yabani armut, yabani kayısı) içerir. Ağaçlar ve çalılar arasındaki mesafe 2-3 m'dir ve satranç düzenindeki sıralar arasında 2-3 m vardır.

Etkinleştirici faktörler

Fideler, ekteki grafikte tarif edildiği gibi iyi tasarlanmış plana göre sonbaharda dikilmelidir. Bu, köklerin bir süre dinlenmesini sağlar ve yeterli yağış, yağmur ve kar şansını artırır. Dikim alanları su akışını sağlayacak şekilde hazırlanır. Kış boyunca koruyucu tüplerin yerleştirilmesi tavsiye edilir. Hayatta kalma oranını %70'ten fazla artırarak rüzgara ve hayvanlara karşı iyi bir koruma sağlarlar.

Çıkarılan dersler

Rüzgâr siperlerinde soğan ve patates gibi sebzelerin ekilmesi iyi sonuçlar verebilir ve insanları rüzgâr siperlerinin bakımını yapmaya ve yangından korumaya teşvik edebilir.

Kaynaklar

Approach for Rehabilitation of Windbreaks in East Georgia by GIZ, September 2019

Fide seçimi

Rüzgar erozyonuyla mücadele etmek için Shiraki vadisinde rüzgar perdeleri yeniden dikilmiştir. Yaklaşık on yıl boyunca çok çeşitli türlerle yapılan testler sonucunda dayanıklı ağaçlar ve çalılar tespit edilmiştir. Shiraki için nemli ve aşırı kurak ve sıcak yıllarda hayatta kalabilen yerel türler seçildi. Yerel fidanlıklardan fideler temin edilmiştir (konteynırlı). Shiraki'de hayatta kalma oranı iyi olan türlerin listesi aşağıda verilmiştir:

Dış sıralar için çalılar: Amygdalus communis, hayatta kalma oranı: 40-80; Koelreuteria paniculata, hayatta kalma oranı: 50-90; Elaeagnus angustifolia, hayatta kalma oranı: 35-70; Pistacia mutica, hayatta kalma oranı: 70-90; Pyrus caucasica, hayatta kalma oranı: %80'e kadar, Prunus armeniaca, hayatta kalma oranı: 65-75%.

Orta sıra için ağaçlar: Robinia pseudoacacia, hayatta kalma oranı: 50-75; Fraxinus excelsior, hayatta kalma oranı: 40-55; Celtis australis subsp. caucasica (syn. Celtis caucasica), hayatta kalma oranı: 50-80; Ulmus minor, hayatta kalma oranı: 50-80%.

Bu ağaç ve çalıların çoğu meyve verir, kuraklığa dayanıklıdır ve genellikle kurak bölgelerde toprak erozyonuyla mücadele etmek için dikilir.

Genç fideler ilk iki yıl içinde her biri 5-10 litre olmak üzere yılda en az 2-4 kez sulanmalıdır.

Etkinleştirici faktörler

Tohumlar, uygun köken ve sahaya özgü ekolojik koşullara adaptasyon sağlamak için daha geniş rehabilitasyon alanlarından (tercihen son kuraklıklardan kurtulmuş ağaç ve çalılardan) toplanır.

Tohumlar bir fidanlıkta dikim için profesyonel olarak hazırlanmalıdır.

Çıkarılan dersler

Ekim yoluyla badem ve yabani kayısı yetiştirme deneyleri başarılı olmuştur. Daha az başarılı ancak yine de tavsiye edilebilir olan ekim yoluyla antepfıstığı yetiştirilmesidir.

Fideler uzun mesafelere taşınacaksa, iyi bir kök sistemi gelişimi sağlamak ve nakliye hasarını en aza indirmek için özel kaplarda yetiştirilmelidir. Dikim yerine yakın bir yerde yetiştiriliyorlarsa ve nakliye süresi kısaysa, fideler çıplak köklü de olabilir.

Deneyimler, çoğu bitkinin dört yıl sonra güvenli ve tamamen kendine yeterli olduğunu göstermektedir.

Kaynaklar

Approach for Rehabilitation of Windbreaks in East Georgia by GIZ, September 2019

Bakım ve koruma

GIZ, kalan rüzgar perdelerinin korunmasının değerini, samanın gübre olarak faydalarını ve ürün kalıntılarının yakılmasının yasaklanmasının ekonomik etkisini değerlendirmek için bir maliyet-fayda analizi yapmıştır. Anket verileri, ürün kalıntılarının yakılmasının yasaklanmasının mevcut rüzgar perdelerinin korunmasına yardımcı olacağını göstermiştir. Hasat sırasında samanın parçalanması ve ardından toprağa karışması organik toprak malzemesi oluşturur ve toprakta nem depolanmasına yardımcı olur. Toprağın karbon içeriğinin artırılması toprağın verimliliğini artıracaktır. Toprak karbon içeriği, arazi bozulumu nötralitesinin (LDN) izlenmesi için önemli bir göstergedir.

Belirsiz sahiplik ve kurumsal sorumluluk, rüzgar perdelerinde sürdürülebilirliğin sağlanmasının önündeki başlıca engellerdir. Siyasi düzeyde, Ulusal Orman Programı kapsamındaki bir çalışma grubu, rüzgar perdelerinin restorasyonunu kilit bir konu olarak seçmiştir. GIZ'in desteğiyle, Çevre Koruma ve Tarım Bakanlığı rüzgar perdelerinin rehabilitasyonu ve korunması için bir politika geliştirmiştir. Bunun üzerine inşa edilen rüzgar perdelerinin bakımı ve yönetimi için açık sorumluluklar tanımlayarak durumu netleştirmek için rüzgar perdeleri hakkında yeni bir yasa başlatıldı. Yasa bugün itibariyle Gürcistan Parlamentosu Tarım Komitesi'nde hazırlık aşamasındadır.

Etkinleştirici faktörler

Rüzgâr perdesi rehabilitasyonunun sürdürülebilirliğini sağlamak için bu adımlar önemlidir:

Rüzgâr kıranlara ilişkin yeni yasanın resmi onayı
Buğday üretiminde bir dereceye kadar kendi kendine yeterliliği sağlamak için rüzgar perdelerinin rehabilitasyonu ve korunmasına yönelik bir devlet programının başlatılması ve geliştirilmesi (ulusal güvenlik için)
Tarımsal yakmaya alternatiflerin tanıtılması
Tarımsal artıkların (örneğin briketleme, ahırlar için saman olarak) kullanımında arazi kullanıcılarının faydaları ve desteği konusunda farkındalığın artırılması

Çıkarılan dersler

Yangınlar tarlalara kolayca yayıldığı için kontrol altına alınması önemlidir. Çiftçilerin yakmaya devam etmesi halinde, etkinin etkili bir şekilde azaltılması pek mümkün olmayacaktır. Yakma ya da mahsul kalıntısı yakma işleminin yasal olarak yasaklanması, çiftçileri komşu çiftliklerde öngörülemeyen yangınlara karşı daha iyi koruyacaktır.

Kaynaklar

Approach for Rehabilitation of Windbreaks in East Georgia by GIZ, September 2019

Etkiler

Rüzgar perdeleri araziyi rüzgar erozyonundan ve kuraklıktan korur, mahsul verimini ve kereste üretimini artırmaya yardımcı olur. Rüzgar perdeleri, herbisitlere ve sürülmeye karşı hassas bitki türleri için sığınma alanları ve tarım zararlılarının avcıları da dahil olmak üzere kuşlar ve küçük memeliler için barınma ve üreme habitatı sağlar. Ağaç çöpleri toprak koşullarını iyileştirir ve toprak omurgalılarının çeşitliliği üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir ve ekilebilir arazide rüzgar hızını 200 metreye kadar azaltarak üst toprağın rüzgar erozyonunu azaltır, bu da toprak verimliliğini artırır. Ayrıca rüzgar perdeleri, nem kaybını azaltarak barınaklarında yetişen ürünler için mikro iklimi iyileştirir.

Rüzgar perdelerinin restorasyonu, Shiraki vadisinin önümüzdeki on yıllarda bozkıra dönüşmesini engellemeye yardımcı olur. Ayrıca rüzgar perdeleri, arazi yönetiminin iklim değişikliğinin etkilerine karşı daha dirençli hale gelmesine yardımcı olur.

Yararlanıcılar

Rüzgar perdeleri mahsul ve kereste üretimi üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğundan, yararlanıcılar hane halkları ve çiftçilerdir. Yerel nüfus ve hayvanlar (kuşlar, küçük memeliler, böcekler) olumlu ekolojik ve iklimsel etkilerden faydalanabilir.