Planning van het beheer van het inheemse reservaat en natuurpark Yaigojé Apaporis vanuit een inheemse kosmovisie

De oprichting van het Inheems Reservaat en Nationaal Park Yaigojé Apaporis betekende het begin van een nieuw relatiemodel tussen inheemse volken en de Colombiaanse overheid. Er moest gezocht worden naar mechanismen om het bestuur en het integrale behoud van hun leefsystemen te garanderen, zonder in te grijpen in hun rechten op territoriale autonomie en het culturele beheer dat ze van oudsher voeren. Toen het park eenmaal was opgericht, werd het proces van het formuleren van het Speciale Beheerregime (REM) in gang gezet. Dit regime was het instrument waarmee het gezamenlijke beheer van het park werd gedeeld door de Colombiaanse Nationale Natuurparken (PNNC) en de Vereniging van Inheemse Kapiteins van de Yaigojé Apaporis (ACIYA). Het opzetten van het REM vereiste een interne (of endogene) onderzoeksmethodologie, voorgesteld door de inheemse gemeenschappen en ondersteund door de ervaring van de Stichting GAIA Amazonas. Deze methodologie was gebaseerd op de richtlijnen van een inheems congres in het Amazonegebied dat de onderwerpen identificeerde die in elk van de gemeenschappen moesten worden verzameld om het ontwerp van de REM te sturen. Deze aanpak hielp de deelname van inheemse gemeenschappen met drie vertegenwoordigers en een sjamaan te bevorderen.

  • Wettelijke vorm van de REM die de onvervreemdbaarheid van de inheemse gebieden handhaaft wanneer ze een categorie Nationaal Park krijgen.
  • Ontwikkeling van een interne methodologie, geleid door de GAIA Amazonas Foundation in samenwerking met de inheemse organisaties, om de REM richtlijnen op te stellen volgens de bijzonderheden van het Park en het beheerregime.
  • Financiële beschikbaarheid van staatsmiddelen en externe steun om een participatief proces uit te voeren om de REM op te bouwen.

Het onderzoeksproces om het REM te ontwikkelen werd in twee jaar uitgevoerd. De samenwerkingsovereenkomst 011 van 2013 tussen het PNNC en ACIYA stelde een redelijk tijdsbestek van vijf jaar vast voor de bouw, formalisering en gezamenlijke uitvoering van de REM. Dit proces maakte het volgende mogelijk:

  • Voorouderlijke waarden redden.
  • Een grotere betrokkenheid van jongeren bij het ontwerp van de REM bevorderen.
  • Traditionele kennis herwaarderen.
  • Een betere coördinatie en beheer van het gebied tussen PPNC-medewerkers en inheemse bevolkingen.
  • Een beter begrip genereren van de biologische kenmerken van het gebied en de culturele waarde ervan, als input voor het ontwerp van de beheerstrategieën van het park.
  • Een repliceerbaar model worden voor andere REM's in het Colombiaanse Amazonegebied, omdat het de integratie van traditionele kennis over het gebruik van natuurlijke hulpbronnen met het beleid van PNNA met betrekking tot het beheer van beschermde gebieden mogelijk maakt.