



Het promoten van EbA-maatregelen met een hoge mate van betrokkenheid van de gemeenschap en binationale banden was een effectieve manier om meer interactie te bereiken tussen de gemeenschap, gemeentelijke en nationale actoren, en ook tussen gelijken (netwerk van veerkrachtige producenten; ontmoeting met de lokale overheid). De resultaten zijn enerzijds een grotere lokale empowerment en anderzijds een opschaling van EbA-maatregelen, zowel verticaal als horizontaal. Zo wordt bijgedragen aan het institutionaliseren van EbA en het scheppen van voorwaarden voor de duurzaamheid ervan. De replicatie van het model van de integrale boerderij kwam voort uit netwerken tussen producenten, gemeenschappen en lokale overheden, en uit een regionaal project met de Binationale Commissie van het Rivierbekken van de Sixaola (CBCRS) die voor de financiering zorgde. De Agrobiodiversiteitsbeurs, het werk van producenten als netwerk en de Binationale Herbebossingsevenementen, die nu allemaal onder auspiciën van lokale en nationale instellingen plaatsvinden, waren belangrijke mobiliserende krachten van verandering en ruimtes voor uitwisseling en leren. In verticale zin omvatte de opschaling van EbA ook de samenwerking met de CBCRS om EbA te integreren in het Strategisch Plan voor grensoverschrijdende territoriale ontwikkeling (2017-2021), en met het MINAE in het nationale klimaatveranderingsaanpassingsbeleid van Costa Rica.
- Veel van het werk is tot stand gekomen dankzij de kanaliserende en sturende rol van het CBCRS (opgericht in 2009) als binationeel platform voor bestuur en dialoog, en het ACBTC als lokale ontwikkelingsorganisatie. Beiden komen op voor lokale en territoriale belangen en kennen de hiaten en behoeften die in het gebied bestaan. Met dit project konden ze de uitdagingen waar gemeenschappen voor staan aanpakken en het bestuur in het stroomgebied verbeteren door een ecosysteembenadering en een brede participatie van actoren te bevorderen.
- Het coördineren van de inspanningen via het CBCRS heeft aangetoond dat het kosteneffectiever is om te werken met bestaande structuren en bestuursorganen, met bevoegdheden en belangen in het goede beheer van natuurlijke hulpbronnen en in het bereiken van een passende vertegenwoordiging van belangrijke actoren, dan te streven naar het creëren van nieuwe groepen of comités om EbA-kwesties te behandelen.
- De verbetering van multilevel en multisectoraal bestuur is een fundamenteel onderdeel van doeltreffende aanpassing. Hier moet de rol van subnationale overheden (zoals gemeenten) worden benadrukt, aangezien zij een mandaat hebben in het beheer van het grondgebied, maar ook verantwoordelijkheden hebben in de implementatie van nationaal aanpassingsbeleid en nationale programma's (bijv. NDC's en NAP's).
- De identificatie van woordvoerders en leiders (onder mannen, vrouwen en jongeren) is een belangrijke factor om de acceptatie en opschaling van EbA effectief te bevorderen.