Degradatie van hulpbronnen aanpakken om de veerkracht tegen klimaatverandering te vergroten

Volledige oplossing

door Radhika Murti, International Union for Conservation of Nature (IUCN)

Senegal

IUCN Radhika Murti

Het biosfeerreservaat van de Saloumdelta in Senegal vertoont een trend van achteruitgang van de plantenrijkdommen. Het gebruik van brandhout, de oprukkende landbouw en de verzilting van het land maken de mensen kwetsbaarder voor de negatieve gevolgen van de klimaatverandering (droogte en overstromingen). Het IUCN-project Ecosystems Protecting Infrastructure and Communities (EPIC) maakt gebruik van lokale kennis om gebieden te herbebossen, aangetast land te herstellen en het gebruik van natuurlijke hulpbronnen in het beschermde gebied te reguleren.

Laatst bijgewerkt: 02 Oct 2020

7159 Weergaven

Foto- en videogalerij

Context

Uitdagingen

Droogte

Overstromingen

Verzilting

Tsunami / vloedgolf

Conflicterend gebruik / cumulatieve effecten

Erosie

Ontwikkeling van infrastructuur

Veranderingen in de sociaal-culturele context

Gebrek aan voedselzekerheid

Werkloosheid / armoede

In de delta zijn de meeste mensen afhankelijk van landbouw, veeteelt, visserij, toerisme of zoutwinning als bron van voedsel en inkomen. Droogte, overstromingen en erosie - die door de klimaatverandering toenemen - bedreigen deze activiteiten en maken de mensen kwetsbaar voor verdere veranderingen. Armoede en voedselonzekerheid worden verergerd door de degradatie van natuurlijke hulpbronnen als gevolg van landbouwschaarste of verzilting van de bodem.

Schaal van implementatie

Lokaal

Subnationaal

Nationaal

Multinational

Wereldwijd

Ecosystemen

Gematigd loofbos

Wetland (moeras, moeras, veengebied)

Thema

Toegang en batenverdeling

Versnippering en aantasting van habitats

Aanpassing

Ecosysteemdiensten

Restauratie

Geodiversiteit en geoconservering

Juridisch en beleidskader

Inheemse mensen

Lokale actoren

Cultuur

voedselzekerheid en gendermainstreaming

Locatie

Nationaal park Delta du Saloum, Senegal

West- en Centraal-Afrika

Proces

Samenvatting van het proces

Alle bouwstenen zijn nauw verbonden met de oplossing "het gebruik van geassisteerde natuurlijke regeneratie (ANR) en endogene technieken om de weerbaarheid tegen klimaatverandering te vergroten". 1) Endogene technieken moeten worden geïdentificeerd via een participatief proces (bouwsteen #1); 2) De capaciteiten van gemeenschappen moeten worden ontwikkeld om een correct gebruik van de technieken te garanderen (bouwsteen #2); 3) Monitoring en evaluatie is belangrijk om wetenschappelijk bewijs te krijgen van het succes of falen van deze technieken (bouwsteen #3); 4) Het creëren van instrumenten om informatie en kennis die tijdens het proces is opgedaan te delen van lokaal naar nationaal niveau is belangrijk voor het beïnvloeden van beleid en besluitvormers (bouwsteen #4); gemeenschappen helpen om hun bestaansmiddelen te diversifiëren is essentieel om een direct probleem waarmee ze worden geconfronteerd aan te kunnen pakken (in ons geval het gebruik van hout als brandstof).

Bouwstenen

Ontwerp van participatieve stappen voor dorpsbetrokkenheid

Door middel van activiteiten op gemeenschapsniveau wordt het belang aangetoond van traditionele kennis om mensen weerbaarder te maken tegen klimaatverandering. 6 dorpen werden vanaf het begin bij het project betrokken en de dorpsbewoners kregen de kans om hun mening te geven tijdens de uitvoering van het project. Dit omvat: (1) Het organiseren van een Climate Vulnerability and Capacity Assessment workshop voor het definiëren van de belangrijkste klimaatgerelateerde bedreigingen waar de gemeenschappen mee te maken hebben (droogte, overstromingen, zoutindringing), evenals lokale technieken (anti-zoutbundel en Assisted Natural Regeneration - ANR) die geïmplementeerd kunnen worden om op deze uitdagingen te reageren. (2) Dit vormt de basis voor het definiëren van de veldactiviteiten in elk dorp. (3) Er worden dorpscomités opgericht om de uitvoering te coördineren en als adviesraad op te treden. (4) Er worden regelmatig controlebezoeken afgelegd om het veldwerk op te volgen. (5) In elk dorp worden jaarlijkse bijeenkomsten georganiseerd om de resultaten van de activiteiten te evalueren en de volgende stappen te plannen.

Sleutelfactoren

-Vulnerability and Capacity Assessment (VCA) workshop, voor het verkrijgen van input van de gemeenschappen en het definiëren van aanpassingsstrategieën op basis van hun kennis -Toekenning van concrete rollen om de gemeenschap te betrekken bij de implementatie van de veldactiviteiten. -Regelmatige bijeenkomsten om feedback en advies over het project te delen -Gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen, waarbij zowel mannen als vrouwen betrokken zijn bij de dorpscomités en de taken verdelen

Geleerde les

Het gebruik van traditionele kennis en praktijken uit het land hielp om een hoger (regionaal of nationaal) niveau te bereiken voor het bepleiten van ecosysteemgerichte oplossingen voor klimaatverandering - Lokale kennis is toegankelijk/beschikbaar als de juiste instrumenten worden gebruikt om deze te verzamelen, te ontsluiten en te distilleren, zoals een VCA-workshop - Het betrekken van externe lokale belanghebbenden (lokale NGO's enz.) is essentieel voor het ondersteunen van gemeenschappen en het behouden van groepscohesie - Participatieve benaderingen voor het herstel van het beschermde gebied vergroten de kennis en het aanpassingsvermogen van de plattelandsgemeenschappen en zorgen tegelijkertijd voor een duurzame voorziening van ecosysteemgoederen en -diensten.Participatieve benaderingen voor het herstel van het beschermde gebied vergroten de kennis en het aanpassingsvermogen van plattelandsgemeenschappen, terwijl de duurzame levering van ecosysteemgoederen en -diensten wordt gewaarborgd.

Capaciteitsopbouw van lokale belanghebbenden

EPIC-activiteiten worden uitgevoerd in samenwerking met belanghebbenden - van lokaal tot nationaal niveau - om mogelijkheden te bieden voor capaciteitsopbouw parallel aan de projectimplementatie. Activiteiten voor capaciteitsopbouw dienen 2 doelen: 1) ze maken het mogelijk dat de gemeenschappen worden getraind om de lokale technieken opnieuw te gebruiken en 2) ze helpen bij het vergroten van het bewustzijn en het versterken van de kennis van partners en lokale overheden over ecosysteemgerichte aanpassing aan klimaatverandering in bredere zin. Het opstellen van een capaciteitsopbouwplan voor gemeenschappen/stakeholders is essentieel. Het biedt hen een effectief, realistisch en operationeel planningsinstrument voor trainingen. De inhoud van het trainingsplan wordt jaarlijks geëvalueerd en aangepast. De trainingen die tot nu toe zijn gegeven omvatten: 1) Trainingsmodules voor dorpelingen over (i) ANR, (ii) beheer van boomkwekerijen en (iii) technieken voor het herstellen van gezouten grond (in samenwerking met wetenschappers). Na de trainingen zijn er praktijksessies georganiseerd om ervoor te zorgen dat de gemeenschappen zich deze technieken eigen maken. 2) Trainingen voor lokale overheden (gemeente en departement) en belanghebbenden over ecosysteemgerichte aanpassing aan klimaatverandering en risicobeperking bij rampen

Sleutelfactoren

De inhoud van de training aanpassen aan het publiek, relevante sprekers uitnodigen en relevante voorbeelden gebruiken om de aandacht van de mensen te trekken - Plannen van veldbezoeken om de directe toepassing van de technieken te zien en een beter begrip van de activiteiten mogelijk te maken - Plannen van vervolgacties om ervoor te zorgen dat de activiteiten worden uitgevoerd op basis van de tijdens de training gemaakte afspraken

Geleerde les

Het gebruik van traditionele praktijken in combinatie met capaciteitsopbouw op het gebied van landbouwtechnieken en het delen van kennis is effectief gebleken om gemeenschappen in staat te stellen effectief aanpassingsstrategieën te ontwikkelen en uit te voeren - De trainingen over ecosysteemgerichte risicobeperking bij rampen en aanpassing aan klimaatverandering hebben alle belanghebbenden een beter begrip gegeven van de aanpak die gedurende het project is gehanteerd

Strategieën documenteren en succes evalueren

Effectieve ecosysteemgerichte strategieën en uitvoeringsactiviteiten vereisen een sterk documentatieproces en monitoringactiviteiten in het veld. Het verzamelen van gegevens uit het veld is essentieel voor 1) het documenteren van de succes- en faalfactoren van de technieken en 2) het aantonen van de kosteneffectiviteit van ecosysteemgerichte benaderingen. Dergelijke wetenschappelijk onderbouwde bewijzen zijn nodig om te pleiten voor op de natuur gebaseerde oplossingen voor aanpassing aan klimaatverandering. In het kader van EPIC zijn tot nu toe de volgende onderzoeksactiviteiten ondernomen: - Ecosystemen en vegetatie in kaart brengen en onderzoek naar bodemkenmerken in het district Djilor (in samenwerking met de Cheikh Anta Diop Universiteit) - Ontwikkeling van trainingsmodules over ANR en andere lokale aanpassingstechnieken (in samenwerking met het National Forestry Research Centre en het Institute of Environmental Sciences) - In kaart brengen van landbouwtechnieken voor aanpassing aan klimaatverandering en onderzoek naar de gevolgen van rampenrisico's voor lokale bestaansmiddelen in de regio Foundiougne (in samenwerking met een Franse school voor ingenieurs, ISTOM).

Sleutelfactoren

Het definiëren van onderzoeksdoelstellingen en de reikwijdte van het onderzoek is belangrijk om er zeker van te zijn dat het onderzoek antwoord geeft op de belangrijkste vragen die relevant zijn voor het project.

Geleerde les

- Het creëren van partnerschappen met scholen en universiteiten is een win-winsituatie: studenten kunnen hun onderzoek uitvoeren en de projectmanager verkrijgt wetenschappelijke resultaten en kennis die nuttig zijn voor de implementatie van de activiteiten of voor het vergroten van het bewustzijn over een specifiek onderwerp - Wetenschappelijk onderbouwde bewijzen en feiten zijn essentieel voor het bereiken van beleidsmakers, omdat ze hierdoor een duidelijk beeld krijgen van hoe de aanpassingsstrategie werkt en welke voordelen deze kan opleveren. - Samenwerkingsverbanden op het gebied van onderzoek hoeven niet noodzakelijkerwijs op korte termijn te worden opgezet en kunnen leiden tot samenwerking op langere termijn met universiteiten en scholen, waarbij studenten (of promovendi) betrokken kunnen worden bij toekomstige projecten - Resultaten moeten voor iedereen toegankelijk zijn, bijvoorbeeld door ze samen te vatten op een manier die gemakkelijk te begrijpen is voor externe mensen

Creëren van instrumenten voor bewustmaking en beleidsbeïnvloeding

Er worden Multi-stakeholder Dialogue (MSD) platforms opgericht, bestaande uit vertegenwoordigers van de overheid, NGO's en maatschappelijke organisaties die betrokken zijn bij het project. De platforms bestaan uit beheercomités die in elk dorp en op provinciaal niveau worden opgericht om de activiteiten van het project te monitoren en het management te informeren. De comités bieden ondersteuning bij de dagelijkse uitvoering van de activiteiten en bij de strategische samenwerking met andere instellingen. Er wordt ook voorlichtingsmateriaal voor beleidsmakers geproduceerd. De betrokkenheid op nationaal, regionaal en mondiaal niveau is cruciaal om ervoor te zorgen dat kennis wordt overgedragen en dat beleidsmakers pleitbezorgers/uitvoerders worden van de belangrijkste lessen die uit het project zijn geleerd. Strategische betrokkenheid op nationaal, regionaal en mondiaal niveau omvatte tot nu toe: - Een nationale startworkshop van het project - Een nationaal forum met de Directie Civiele Bescherming over ecosysteemgebaseerd risicobeheer - Presentatie van het project op regionale forums en bijeenkomsten (regionaal natuurbeschermingsforum, regionaal overleg voor de WCDRR) - Het project presenteren in publicaties of casestudy's voor mondiale evenementen (UNFCCC COP 21)

Sleutelfactoren

-Vroege betrokkenheid en bewustwording van overheden: lokale overheden moeten vanaf het begin deelnemen aan het project en vertegenwoordigers van nationale overheden moeten worden uitgenodigd voor de startworkshop. - De internationale rol en aanwezigheid van een organisatie als IUCN biedt mogelijkheden om activiteiten onder de aandacht te brengen en te pleiten voor op de natuur gebaseerde oplossingen voor aanpassing aan klimaatverandering op verschillende niveaus.

Geleerde les

- De oprichting van comités met meerdere belanghebbenden, die belast zijn met het monitoren en informeren van de activiteiten in het veld, is essentieel voor het actief betrekken van partners en lokale overheden bij de implementatie van het project. Hun actieve betrokkenheid bij elke stap van het project geeft hen eigenaarschap en stimuleert interacties tussen verschillende sectoren (onderzoek, maatschappelijke organisaties, milieuorganisaties, etc.) die gewoonlijk niet samenwerken. - Werken aan beleidsbeïnvloeding op alle niveaus (lokaal tot mondiaal) maakt het mogelijk om effectief te pleiten voor ecosysteemgebaseerde oplossingen voor klimaatverandering. -Het onder de aandacht brengen van lokale traditionele kennis voor aanpassing stimuleert overheden om soortgelijke acties op grotere schaal uit te voeren.

Bronnen

Protected areas as tools for disaster risk reduction

Ecosystem Protecting Infrastructure and Communities EPIC

Vergemakkelijking van levensonderhoud en economische diversificatie

Het kappen van bomen voor brandstofverbruik is geïdentificeerd als de belangrijkste oorzaak van bosdegradatie in EPIC-dorpen, waardoor de kwetsbaarheid van mensen voor klimaatverandering toeneemt. Er moeten alternatieve oplossingen worden gevonden om de veerkracht en het levensonderhoud van de mensen te vergroten. In het kader van EPIC is in de dorpen begonnen met het fokken van eenden als alternatief middel van bestaan. Door de inkomens van de mensen te verhogen is het mogelijk geworden om in hun levensonderhoud te voorzien en de economie te diversifiëren; mensen kunnen nu gas kopen in plaats van afhankelijk te zijn van brandhout, waardoor de druk op bossen afneemt.

Sleutelfactoren

- De ontwikkeling van alternatieve middelen van bestaan moet inspelen op de behoeften van de mensen - Voorafgaand aan de implementatie wordt samen met lokale partners een haalbaarheidsstudie uitgevoerd - Voor het welslagen van het totale proces is het nodig om miniprojecten uit te voeren om te zien hoe de voorgestelde nieuwe inkomstenbronnen zich ontwikkelen. - Kennisuitwisseling met andere dorpen en lokale belanghebbenden voorafgaand aan een grote implementatie is belangrijk.

Geleerde les

-Het succes van deze activiteiten is grotendeels gebaseerd op de empowerment en betrokkenheid van vrouwen, die anders misschien niet actief betrokken zouden zijn bij de activiteiten van het project. Het moedigt mensen sterk aan om hun inkomstenbronnen te diversifiëren en zo hun weerbaarheid tegen klimaatgerelateerde gebeurtenissen te vergroten. - Het succes van deze alternatieve activiteiten (zoals het fokken van eenden) zal naar verwachting naburige dorpen aanmoedigen om soortgelijke activiteiten te ondernemen, wat zal bijdragen aan een grotere veerkracht van de mensen in het gebied.

Invloeden

EPIC verbetert het biologisch herstel in de delta met behulp van lokale kennis en praktijken. De "Assisted Natural Regeneration" techniek heeft in 2014 130 ha bos in de 6 dorpen hersteld om de bodemkwaliteit te verbeteren. Bovendien wordt tot 180 ha land via een participatief proces hersteld door de aanleg van 59 antizout-bundels met lokale materialen. Dit zal aan de ene kant de oorzaak van het zoutgehalte wegnemen en aan de andere kant zoet water vasthouden, wat uiteindelijk zal leiden tot een verbeterde vruchtbaarheid van de bodem en een verhoogde opbrengst tot ongeveer 40%. In 2014 werden ongeveer 100 belanghebbenden getraind in de technieken van "Assisted Natural Regeneration" en antizoutbundels, evenals in het opzetten en onderhouden van boomkwekerijen. In de toekomst worden nog meer effecten verwacht, aangezien participatieve benaderingen voor het herstel van de PA de kennis en het aanpassingsvermogen van de plattelandsgemeenschappen vergroten. Ze bevorderen ook een breed scala aan nevenvoordelen, waardoor de kosteneffectiviteit van de activiteiten toeneemt. In totaal zullen bijna 20.000 boeren, tuinders, veehouders en vissers de gevolgen ondervinden van de projectactiviteiten, wat overeenkomt met bijna 70% van de totale bevolking van de gemeente Djilor.

Begunstigden

6 dorpen, waaronder boeren, tuinders, veehouders en vissers, mannen en vrouwen, dorpscomités en de gemeenteraad van Djilor

Verhaal

Een traditionele techniek om zoutwallen tegen te gaan (genaamd "Facine") uit Senegal "Mijn naam is Songdé DIOUF uit het dorp Péthie in de gemeente Djilor, departement Foundiougne. Ik ben een boer en puttengraver, een beroep dat ik geërfd heb van mijn vader. Ik ben een van de voorlopers van de praktijk van "facine" in mijn dorp dat te kampen heeft met zowel geulen als gevolg van de zware regens in de afgelopen jaren en de voortschrijdende verzilting die onze velden vernietigt door ze onvruchtbaar te maken. De "facine" is een endogene techniek die traditioneel gebruikt wordt voor het vissen in riviermondingen om kleine vissen te vangen die in de "bolongs" (kleine zijriviertjes) of riviermondingen rondom ons dorp leven. Het zijn kleine constructies gebouwd van lokale materialen gemaakt van takken en wilde kruiden. Deze lokale techniek heeft verschillende functies, zoals het verminderen van watererosie -dus de geulen- en de voortgang van verzilting en het helpen aanvullen van grondwater. Na bewezen effectieve resultaten hebben verschillende andere dorpen in de gemeente Djilor zich bij ons aangesloten om te experimenteren met deze eenvoudige en vooral goedkope techniek in vergelijking met hydro-agrarische structuren, vooral anti-zoutdammen waarvan de bouw tientallen miljoenen CFA vergt. Op korte termijn zal de ontwikkeling van deze techniek ons in staat stellen om de voortgang van verzilting en geulen te verminderen en tegelijkertijd de herbebossing van onze agrobosbouwsystemen te bevorderen. Vandaag de dag lijkt het erop dat we een nieuw lot tegemoet gaan als gevolg van klimatologische verstoringen. Onze voorouders die na het uiteenvallen van het Gabou-rijk naar dit centrale deel van Senegal trokken, werden aangetrokken door de rijkdom en overvloed aan natuurlijke hulpbronnen. Nu deze rijkdommen zijn afgenomen, denk ik dat we onze inheemse kennis moeten gebruiken om de basis van onze oude cultuur te behouden.