Bolivya'da hastalık salgınlarını önlemek için yabani hayvanlarda zoonotik virüslerin izlenmesi

Tam Çözüm

tarafından Erika Alandia Robles, Wildlife Conservation Society Bolivia

Kırmızı uluyan maymun (Alouatta sara), neotropik bölgelerdeki Sarıhumma salgınlarını izlemek için iyi bir gözcü olarak kabul edilir

Milenius Spanowicz/WCS

2010-2013 yılları arasında, USAID Gelişen Salgın Tehditler Programı'nın Bolivya'daki PREDICT projesi tarafından Tek Sağlık yaklaşımı çerçevesinde yaban hayatı hastalıklarını izleme kapasiteleri geliştirilmiştir. Saha araştırmaları, risk tespiti ve hızlı müdahale için devlet kurumlarıyla ortak çalışma teşvik edildi; kilit paydaşlar yaban hayatı hastalıkları gözetimi konusunda eğitildi ve yerel laboratuvarlarda teşhis kapasiteleri artırıldı. Sonuç olarak, 2012 yılında eğitimli personel kırmızı uluyan maymunları(Alouatta sara) etkileyen bir ölüm vakası bildirmiştir. Salgın araştırması, sivrisinekler tarafından bulaşan ve neotropikal insan dışı primatları agresif bir şekilde etkileyen ve insanlarda akut ve genellikle ölümcül hastalığa neden olabilen bir flavivirüs olan Sarı Humma Virüsünü doğruladı. PREDICT ekibi ve ulusal sağlık yetkilileri arasındaki etkili iletişim, hızlı bir uyarıya ve risk altındaki insan nüfusunun aşılanması, halk eğitimi ve sosyal yardım ve sivrisinek kontrolü dahil olmak üzere insan vakalarını önlemeye yönelik eylemlerin hızlı bir şekilde uygulanmasına olanak sağlamıştır.

Son güncelleme: 02 Mar 2022

3702 Görünümler

Fotoğraf ve video galerisi

Bağlam

Ele alınan zorluklar

Vektör ve su kaynaklı hastalıklar

Gelişmekte olan birçok ülkede olduğu gibi Bolivya'da da sağlık sistemleri önleyici olmaktan çok tepkiseldir, bu nedenle kontrol önlemleri genellikle bir salgın tespit edildiğinde uygulanır. İnsan popülasyonları için potansiyel yüksek riskli sağlık olaylarını tahmin etmedeki önemlerine rağmen, yaban hayatındaki hastalıkları izlemek için gözetim sistemleri nadiren uygulanmaktadır. Yaban hayatı sağlık olaylarını izlemek için farkındalık, eğitim, bilgi ve yetersiz teşhis ve mali kaynak eksikliği, zoonoz dahil olmak üzere yaban hayatı hastalıklarını tespit etmek için uygun numunelerin toplanması ve test edilmesi olasılığını sınırlamaktadır. Ayrıca, sektörler arası işbirliği kanalları nadiren optimum düzeyde olup, yaban hayatı kaynaklı zoonotik salgınlara müdahale etme kapasitesini azaltmaktadır.

Uygulama ölçeği

Yerel

Ulusal altı

Ulusal

Ekosistemler

Tropikal yaprak döken orman

Tema

Tür yönetimi

Yasal ve politika çerçeveleri

Sağlık ve insan refahı

Tek Sağlık

Bilim ve araştırma

Konum

Bolivya

Güney Amerika

Süreç

Sürecin özeti

Hastalıkların ortaya çıkması açısından yüksek riskli bölgelerde yaban hayatı yakınında çalışan ve/veya yaşayan insanlar, yaban hayatı hastalıklarının gözetimini teşvik etmek için eğitildi. Buna paralel olarak, yerel laboratuvarların kapasitelerinin artırılması, yaban hayatında zoonoz potansiyeli olan patojenlerin hızlı bir şekilde tespit edilmesi ve tanımlanması için destek sağlanmıştır. İletişim kanalları ve işbirlikçiler arasındaki güven, potansiyel epizooti olayları sırasında hızlı soruşturmaların etkinleştirilebilmesi için hızlı bilgi akışını kolaylaştırmak açısından çok önemliydi. Eğitimler ve sektörler arası toplantılar sırasında kurulan işbirliği anlaşmaları ve iyi ilişkiler, hastalıkların araştırılmasının önemine ilişkin oluşturulan farkındalık ve anlayışa dayalı olarak, belirli bir sektörün ekonomik ve personel sınırlamaları nedeniyle numunelerin alınması ve taşınmasında gecikmelerden kaçınarak, araştırmanın farklı aşamalarında maliyetlerin ilgili ortaklar tarafından paylaşılmasını sağlamıştır. Elde edildikten sonra PREDICT personeli laboratuvar sonuçlarını sağlık yetkililerine iletmiş ve durumun risk analizini desteklemiştir, böylece YFV salgınını kontrol altına almak ve insan vakalarının ortaya çıkmasını önlemek için hızlı stratejiler benimsenmiştir.

Yapı Taşları

Sektörler arası işbirliğini kolaylaştırmak

Bu yapı taşı, daha önce silo halinde olan aktörler arasındaki diyalogları kolaylaştırmayı içeriyordu: devlet kurumları, araştırma, yerel halk vb. Sektörler arasındaki boşluklar çözümün uygulanmasından önce ele alındığında, farklı sesler ve görüşler dikkate alınabilir ve geliştirilen çözümler genellikle daha kolay uygulanır ve kabul edilir.

Etkinleştirici faktörler

Tüm aktörlerin işbirliğine, geri bildirime ve geçmiş projelerle ilgili olduğunu düşünmedikleri sektörlerden gelen girdilere açık olması gerekir.

Çıkarılan dersler

PREDICT proje faaliyetlerinin hızlı bir şekilde uygulanmasını ve iyi bir şekilde geliştirilmesini kolaylaştırmak için ülkede uzun bir çalışma geçmişine, sağlam temellere dayanan bir deneyime ve iyi kurumsal ilişkilere sahip lider bir kuruluşa (Bolivya'daki Vahşi Yaşamı Koruma Derneği) sahip olmak çok önemliydi. PREDICT'in Bolivya'da çalıştığı süre boyunca (2010'dan 2013'e kadar), Sağlık Bakanlığı, Ulusal Veterinerlik Servisi ve Biyoçeşitlilik Genel Müdürlüğü'nün ülkedeki zoonoz hastalıkları önlemek için sektörler arasında kalıcı ve sürdürülebilir bir işbirliği sağlayabileceği ulusal bir Zoonoz Sürveyans Planı oluşturulmasını kolaylaştırmak için çaba gösterildi. Ne yazık ki, bu hedef proje döneminde gerçekleştirilememiş olsa da, bu tür bir işbirliği çerçevesinin temeli oluşturulmuş ve bunun sonucunda sonraki yıllarda insan dışı primatlarda sarıhumma vakalarının ve kemirgen kaynaklı hastalıkların araştırılması için birçok kurumlar arası ve çok disiplinli işbirliği gerçekleştirilmiştir.

Yaban hayatı hastalıkları gözetim araçları eğitimi

Kilit paydaşlar (halk sağlığı, veterinerlik ve biyoçeşitlilik hizmetlerinden kamu personeli; yaban hayatı kurtarma merkezleri personeli; saha veterinerleri; biyologlar; laboratuvar teknisyenleri ve yerli topluluk sakinleri dahil), USAID PREDICT sürveyans protokollerini kullanarak zoonotik hastalık yayılma riskini araştırmak üzere eğitilmiştir. Eğitim, biyogüvenlik ve KKD kullanımı, hayvan yakalama, çeşitli hayvan türleri için örnekleme yöntemleri, veri toplama, örnek paketleme ve sevkiyat, acil durum hazırlığı, erken uyarı sistemleri ve güvenli laboratuvar işlemleri gibi çeşitli konuları kapsadı. Gözetim araçlarına ilişkin tüm eğitimlerde açık iletişim kanallarına vurgu yapılmıştır. Tüm paydaşlar, uygun tarafların zamanında ve etkili bir şekilde bilgilendirilebilmesi için yaban hayatı hastalığı riskiyle ilgili olarak irtibat kurulacak belirli kurumlar ve kişiler konusunda bilinçlendirilmiştir.

Etkinleştirici faktörler

Bolivya'da İngilizce kamu görevlileri ve toplum üyeleri tarafından çok az konuşulmaktadır, bu nedenle yerel eğitmenlerin İspanyolca eğitim vermesi öğrenme sürecini kolaylaştırmak için çok önemliydi. Eğitime Tek Sağlık merceğinin uygulanması, sürveyans sistemini daha önce sürecin bir parçası olmayan paydaşları da içerecek şekilde genişletmiştir. Eğitimin ilk aşamasından itibaren bu daha kapsayıcı yaklaşım, etkili bir hastalık gözetim sistemi ile sonuçlanmıştır.

Çıkarılan dersler

Özellikle yaban hayatı sağlığı ve gözetimi gibi yeni konularda eğitim ve hayata geçirme olanaklarının sınırlı olduğu ülkelerde, farklı paydaşlara eğitim olanakları sağlamak, farklı sektörlerden ve coğrafi bölgelerden insanları yaban hayatı hastalıkları gözetimine yardımcı olmaya dahil ederken, yerel insan kapasiteleri ve farkındalık yaratmak için iyi bir stratejiydi. Bu eğitimlerin ardından, ilgili paydaşlar, yaban hayatı bir hastalık vakası yaşadığında ne yapılması gerektiği, kimlerin numune alması gerektiği, uygulanacak güvenlik yöntemleri ve uygun iletişim kanalları hakkında bir anlayışla güçlendirildi. Çok disiplinli, sektörler arası ve kurumlar arası eğitimlerin uygulanmasıyla, farklı sektörlerden çeşitli proje ortakları arasında diyalog, iyi iletişim ve uzun vadeli işbirlikleri kolaylaştırılırken, halk sağlığı sektörünün dahil edilmesi, uluyan maymunlarda tespit edilen sarıhumma epizootisi sırasında bir yayılma olayını önlemek için hızlı ve etkili bir müdahale sağladı.

Yerel laboratuvar teşhis kapasitelerinin geliştirilmesi

PREDICT sürveyans faaliyetleri sırasında toplanan örneklerde potansiyel patojenlerin tespitini kolaylaştırmak amacıyla, PREDICT'in yerel ortak laboratuvarında (IBMB) yaban hayatında halk sağlığı açısından önem taşıyan 12 farklı viral ailenin tespiti için düşük maliyetli viral aile düzeyinde konsensüs PCR testleri uygulanmıştır. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı referans laboratuvarları CENETROP ve INLASA'nın teşhis kapasitesini artırmak için, her iki laboratuvar da zoonotik potansiyele sahip öncelikli virüs ailelerini (coronavirüsler, hantavirüsler, flavivirüsler, arenavirüsler, alfavirüsler, paramyxovirüsler, bunyavirüsler, filovirüsler, henipavirüsler, orthomyxovirüsler, poxvirüsler ve rhabdovirüsler) tespit etmek için PREDICT PCR protokollerini aldı. Ayrıca, yaban hayatında bilinen ve yeni virüslerin tespiti ve keşfi için bu laboratuvarlara primerler ve sentetik evrensel kontroller bağışlanmıştır.

Etkinleştirici faktörler

Tasarruflu koşullar altında yaban hayatı örneklerinde PCR testlerini yürütebilecek teknik ve fiziksel kapasiteye sahip laboratuvarların varlığı çok önemlidir. Laboratuvar teknisyenleri, sonuçların doğru bir şekilde yorumlanabilmesi için yeni protokolleri uygulamaya ve saha personeliyle işbirliği içinde araştırma yapmaya ilgili ve istekli olmalıdır.

Çıkarılan dersler

Patojenlerin hızlı tespiti ve tanımlanması, yaban hayatı-insan interfazındaki hastalıkları önlemek için esastır. Bu nedenle, gelişmekte olan ülkelerde yerel laboratuvar kapasitelerinin oluşturulması ve sürdürülebilirliği için stratejilerin belirlenmesi, insan ve hayvan (yaban hayatı dahil) sağlığını iyileştirmeyi amaçlayan her stratejide bir öncelik olmalıdır.

Kilit arayüzlerde yaban hayatı hastalıklarının gözetimi

Yarasalar, kemirgenler ve insan olmayan primatlarda yaban hayatı hastalık sürveyansı, yaban hayatının çiftlik hayvanları veya insanlarla (doğrudan veya dolaylı olarak) etkileşime girme olasılığının en yüksek olduğu kilit arayüzlerde gerçekleştirilmiştir. Bolivya'da, yaban hayatı ile evcil hayvanlar ve insanlar arasındaki kilit arayüzler arasında yerli topluluklar tarafından geçimlik avcılık, tutsak yaban hayatı ortamları (kurtarma merkezleri ve sığınaklar), ev çevresi ortamları (insan konutları veya tarlaları içinde ve çevresinde), yaban hayatı ticareti, maden çıkarma endüstrileri ve hayvancılık üretim alanları yer almaktadır. Ayrıca, karşılaştırma amacıyla uzak koruma alanlarında ve insanlarda zoonotik hastalık salgınları sırasında yaban hayatı hastalık gözetimi yapılmıştır. Sağlıklı serbest dolaşan yaban hayatı ile stresli veya hasta yaban hayatını hedef alarak, insan sağlığını etkileyebilecek ve yaban hayatının korunmasını etkileyebilecek bilinen ve yeni virüsleri tespit etme olasılıklarını artırmayı amaçladık.

Etkinleştirici faktörler

Belirlenen farklı yaban hayatı-insan evrelerini kapsamak için, yaban hayatı hastalıkları gözetimi konusunda eğitimli paydaşların işbirliği esastır. Bazı yerel bölgelerde, kutsal alanlarda ve yaban hayatı kurtarma merkezlerinde, kursiyerler rutin faaliyetlerinin bir parçası olarak yaban hayatı örnekleri ve gözetim verileri toplamıştır. Bir uluyan maymun ölüm vakasını tespit eden ve derhal bildiren bir yaban hayatı koruma alanındaki eğitimli personel, ölüm vakası meydana geldiğinde hızlı ve etkili bir müdahale ile sonuçlanmış ve insan nüfusuna yayılmasını önlemiştir.

Çıkarılan dersler

Hastalık gözetimi yapılırken yayılmanın meydana gelebileceği kilit arayüzlere öncelik verilmesi, azaltılmış riskten en yüksek getiriyi sağlar. Bir orman ekosisteminin her köşesinde gözetim yapılamasa da, insanların yaban hayatı ile etkileşime girebileceği alanlar doğal olarak en yüksek riske sahiptir. Risk yöneticileri gözetim çabalarını hedefleyerek en uygun bilgileri yakalayabilir ve en etkili erken uyarı sistemlerini oluşturabilir. Uygun gözetim sistemleri sayesinde Howler maymunu ölüm vakası hızla tespit edilmiş ve uygun bildirim sistemi devreye sokulmuştur.

Etkiler

USAID Ortaya Çıkan Salgın Tehditler Programı'nın Bolivya'daki PREDICT projesi tarafından benimsenen çalışma stratejileri, çok çeşitli katılımcılar için yaban hayatı gözetim yöntemlerinde yerel kapasiteler oluşturmaya, sektörler arası işbirliğini kolaylaştırmaya ve yerel teşhis laboratuvar kapasitelerini artırmaya dayanıyordu. Sonuç olarak, Bolivya'da insan dışı primatlarda ilk sarıhumma epizootiğinin tespiti, hızlı bir şekilde araştırılmasıyla belirlenmiştir (salgın bildiriminden virüsün laboratuvarda doğrulanmasına kadar sadece sekiz gün geçmiştir). Sektörler arası etkili iletişim kanallarının kurulması, erken bildirim yapılmasına ve yerel sağlık çalışanları tarafından aşılama kampanyaları, halk sağlığı eğitimi ve çevredeki alanlarda sivrisinek kontrolünden oluşan etkili bir müdahalenin uygulanmasına olanak sağlamış ve sonuçta hiçbir insan vakası bildirilmemiştir. Tespit edilen YFV'nin tanımlanması ve müdahale edilmesine yönelik koordineli çabalar, yabani hayvanlarda zoonotik virüslerin izlenmesinin, özellikle doğal bariyerlerin yıkılmasının yaban hayatı ve insanlar arasındaki temasın artmasına neden olduğu ormansızlaşma gibi önemli değişikliklere uğrayan peyzajlarda, hastalık salgınlarının önlenmesi için değerli bir erken tespit aracı olarak önemini ortaya koymuştur.