Duurzaam beheer van landgebruik in het dorp Konegummez, Turkmenistan

Water voor huishoudelijk gebruik als drinkwater, voor irrigatie in de landbouw en voor het drenken van vee is een elementaire en schaarse hulpbron in de plattelandsgebieden van Turkmenistan. In een semi-aride klimaat is water dan ook een sterke drijfveer voor ontwikkeling en duurzaam beheer van landgebruik.

In 1991 konden de dorpelingen van Konegummez hun eigen watervoorzieningssysteem bouwen. Eén persoon werd aangesteld als mirab (een persoon die verantwoordelijk is voor een eerlijke verdeling van het water en het toezicht op de irrigatieschema's) voor het verdere technische onderhoud van het systeem.

Daarnaast bouwden de dorpsbewoners in 2006, met de hulp van internationale ontwikkelingsorganisaties, een waterput om nieuwe landbouwgrond van water te voorzien voor de teelt van fruitbomen en groenten.

Tot op heden bezit het dorp 4 waterputten en zijn er 5 stuwdammen gebouwd, waar reservoirs met grote hoeveelheden water zijn gevormd. Deze reservoirs voorzien niet alleen mensen van water, maar dienen ook als drinkplaats voor vee.

Om de waterbronnen in de omgeving van het dorp te beschermen, hebben dorpelingen 10.000 jeneverbesbomen geplant. Op deze beschermde plekken wordt het grazen van vee streng gecontroleerd. Deze maatregel ging hand in hand met een aanzienlijke vermindering van het aantal stuks vee.

In Konegummez is de beschikbaarheid van vruchtbare grond beperkt. Boeren verbouwen groenten, zoals tomaten, wortelen, kool of aardappelen. Bijna elke familie bezit fruitbomen, zoals appel, abrikoos, walnoot en amandel. De oogst wordt eerst gebruikt voor gezinsconsumptie en het overschot wordt opgeslagen voor de winter.

In 2014 bouwden lokale boeren met steun van een project de eerste kas (90 m²). De leider en de dorpsoudste kregen de verantwoordelijkheid om de kas te beheren. Het doel van de bouw van deze kas was om de lokale boeren te trainen en zich zo aan te passen aan de negatieve gevolgen van de klimaatverandering. Het jaar daarop werden er nog drie kassen gebouwd door de boeren zelf.

Op een gehuurd veld van 33 ha verbouwen boeren fruitbomen en groenten. Meer dan de helft van de oogst wordt verkocht. Het perceel wordt geïrrigeerd met druppelirrigatie, wat zorgt voor een zeer laag waterverbruik.

Op individuele gehuurde regenlandpercelen verbouwen boeren tarwe in opdracht van de overheid. Op deze percelen is het inkomen uit de landbouw afhankelijk van de hoeveelheid neerslag en varieert dus sterk van jaar tot jaar.

Over het algemeen hebben boerenfamilies de afgelopen 15 jaar hun landbouwproductie aanzienlijk gediversifieerd en beter bestand gemaakt tegen de negatieve gevolgen van klimaatverandering.

De belangrijkste bron van inkomsten voor de boeren is de veestapel. Elk jaar, wanneer het aantal kleine herkauwers is toegenomen, worden er schapen verkocht op de markt of gebruikt voor consumptiedoeleinden, om de draagkracht van de natuurlijke weilanden op peil te houden. De verkoop van schapen vindt voornamelijk plaats in de zomer. Voor persoonlijk gebruik worden de dieren in de herfst geslacht en ingeblikt als voorraad voor consumptie tot de volgende herfst. Op dit moment zijn er 4 kuddes kleine herkauwers in het dorp, met een totaal van 5000 stuks, en 700 stuks vee.

Naast vleesproducten genereren boerenfamilies een klein inkomen uit de productie van lokale kaas (koe en geit). Onlangs is de vraag naar geitenkaas toegenomen doordat mensen uit de regionale stadscentra naar het dorp reizen.

Onlangs hebben de veehouders het aantal kleine herkauwers in hun kuddes met 30% verminderd (van 7.500 naar 5.000). Het aantal dieren wordt gecontroleerd door bayars (gekozen boeren met veel ervaring in het houden van vee). De bayars controleren het aantal dieren om de twee maanden en waarschuwen de eigenaars van de dieren om het aantal dieren te verminderen als de kudde meer dan 1.000 dieren telt. Aan het einde van elk seizoen verkopen de boeren hun dieren om de kuddes terug te brengen tot 800 stuks. Boeren begonnen ook met het verbeteren van het runderras, dat bestand is tegen de barre kou van de hooglanden.

De ontwikkeling van Konegummez wordt gekenmerkt door sterke collectieve actie. Door zich te organiseren zijn de leden van de gemeenschap erin geslaagd om overheidsinstanties aan te moedigen om basisvoorzieningen te leveren, zoals bijvoorbeeld:

• 1940-1960a: school, postkantoor, bibliotheek, kruidenierswinkel, elektriciteit en de eerste waterput werden aangelegd.
• In 1999 werd het dorp vergast en in 2016 werd de toegangsweg tot het dorp geasfalteerd.
• De dorpelingen bouwden zelf 3 grote bruggen.

Om de natuurlijke hulpbronnen duurzaam te beheren en andere problemen van de gemeenschap aan te pakken, werd in de jaren 2000 een informeel comité gevormd met 9 dorpsbewoners. De groep leerde de uitdagingen en oplossingen van de gemeenschap te identificeren en actieplannen te ontwikkelen. Elk jaar ontwikkelt de groep een jaarlijks actieplan, dat wordt gesocialiseerd en uiteindelijk goedgekeurd door de dorpsbewoners. Er is ook een langetermijnplanning, die zich richt op grotere problemen.

Na een grote hoeveelheid sociaal en milieubeschermingswerk te hebben verricht in de gemeenschap, hebben de dorpsbewoners begrepen dat ze problemen moeten blijven oplossen door gezamenlijke inspanningen te leveren. Er zijn gemeenschapsleiders ontstaan die het vertrouwen van de dorpsbewoners genieten. Er is ook wederzijds begrip met de lokale autoriteiten en overheidsorganisaties, die de dorpen ondersteunen bij het aanpakken van hun uitdagingen.

Konegummez heeft veel huishoudelijke diensten en ecosysteemdiensten van natuurlijke hulpbronnen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog leden de dorpelingen, in tegenstelling tot anderen, geen honger; ijver, onderlinge hulp, organisatie, maar ook hard werken en liefde voor hun land hielpen hen om in moeilijke tijden te overleven.

Sinds de stichting van het dorp zijn de bewoners voortdurend bezig geweest met collectieve actie, gebaseerd op wederzijds vertrouwen en het geloof 'samen staan we sterk'. In de loop der tijd heeft de sterke sociale cohesie ook 'vruchten afgeworpen' voor de dorpelingen. Deze positieve ervaringen versterkten het geloof 'samen staan we sterk' en motiveerden de dorpsbewoners om steeds nieuwe horizonten na te streven en hun dorp verder te ontwikkelen.

Dat was ook de reden waarom ze een informeel comité konden oprichten om de natuurlijke hulpbronnen in het dorp duurzaam te plannen en te beheren. De groep bestaat in totaal uit 9 mensen: herders, bayar, dorpsoudsten, mirab, boeren en een leraar.

Een ander voorbeeld van 'moderne' organisatie heeft te maken met de verkoop van landbouwproducten. Boeren hebben een mechanisme ontwikkeld om middelen te besparen. Ze kiezen uit hun eigen dorpsbewoners één persoon met een kleine vrachtwagen, die naar de markt gaat en daar de oogst van verschillende boeren verkoopt. Van het ontvangen inkomen betaalt elke boer 10%.