Identificatie van visies op het beheer van beschermde gebieden en kwantificering van hun gevolgen in Utrechtse Heuvelrug en Kromme Rijn (Nederland)

Het doel van deze bouwsteen is om bij een diverse groep lokale actoren (belanghebbenden, bewoners en anderen) de nodige gegevens te verzamelen die het mogelijk maken om hun visies op het landschap en de beschermde gebieden daarin te identificeren. Om dit te doen hebben we gebruik gemaakt van persoonlijke interviews met elementen van participatief in kaart brengen en op kunst gebaseerde visuals. Om de interviews te begeleiden gebruikten we een aanpak genaamd STREAMLINE, een serie A3 gelamineerde canvasdoeken waarop respondenten vragen beantwoordden. Deze vragen en canvas waren georganiseerd rond een verhaal waardoor het intuïtiever en boeiender werd voor de respondenten. Ze begonnen met het vaststellen van hun relatie tot het gebied, welke delen ze kenden en gingen vervolgens verder met vragen over het belang van verschillende landschapsfuncties en hoe en waar de respondenten wilden dat dit landschap zich zou ontwikkelen.

Deze bouwsteen is bedoeld als aanvulling op de vorige door gegevens te verzamelen die vervolgens worden gebruikt om bestaande visies op het landschap en de PA's daarin te verzamelen. 2020 heeft aangetoond dat persoonlijke interactie niet altijd mogelijk is en dat er dus andere manieren, zoals online, moeten worden gebruikt om dezelfde doelen te bereiken. In het geval van ons onderzoek was het duidelijk dat we, om een breed publiek te bereiken en een zo divers mogelijke groep te bestrijken, ook online enquêtes moesten gebruiken. We hebben er een gemaakt met cartografische elementen, met behulp van een speciaal ontworpen platform voor dergelijke taken, Maptionnaire. Deze enquête is een vervolg op verschillende aspecten die al in de interviews aan bod zijn gekomen (zie bouwsteen 1), zoals de verschillende waarden die mensen in het landschap zien. Dit is gedaan om een basislijn te creëren en te zien of de steekproeven in zowel het online als het persoonlijke onderzoek vergelijkbaar zijn in hun waardering van het landschap. Daarnaast kwamen in de online enquête aspecten aan bod als de perceptie van de kwaliteit van leven in het gebied (bijvoorbeeld geluidsoverlast, beschikbaarheid en kwaliteit van natuurgebieden) en werd de deelnemers gevraagd om op de kaart gebieden aan te wijzen waar zich de afgelopen 20 jaar veranderingen in het landschap hebben voorgedaan, zowel positief als negatief.

Deze bouwsteen bestaat uit twee fasen. In Fase 1 van de oplossing identificeren onderzoekers die betrokken zijn bij het project visies op gewenste toekomsten voor dit landschap op basis van gegevens die zijn verkregen in de vorige twee blokken. De eerste visies die voor ons studiegebied zijn ontwikkeld, zijn te vinden in deze Deliverable (zie onderstaande link). Deze visies zijn nooit helemaal definitief, ze worden verder verbeterd/ontwikkeld als er nieuwe informatie beschikbaar is. Ze bieden als het ware een 'lay of the land' voor besluitvormers op verschillende niveaus en belanghebbenden zelf over de verschillende belangen in het landschap en hoe deze botsen of samengaan.

De tweede fase van deze bouwsteen richt zich op reflexiviteit - zowel onder de leden van het onderzoeksteam die deze visies hebben ontwikkeld als idealiter ook onder enkele belanghebbenden. Voor eerstgenoemden is een dergelijke reflexiviteit nodig om alle mogelijke vooroordelen en vooroordelen die ze tijdens het analyseren van gegevens en het ontwikkelen van visies hebben geïntroduceerd, te identificeren en zich ervan bewust te zijn. Als een onderzoeker bijvoorbeeld al lange tijd in het gebied werkt, kan hij of zij zich baseren op kennis die buiten deze gegevensverzameling is verkregen en dit moet worden erkend. Reflexiviteit tussen belanghebbenden aan de andere kant is nodig om 1) ontwikkelde visies te valideren, 2) een deliberatieproces te bevorderen waarin nieuwe/gewijzigde visies die gedeelde of gezamenlijke ideeën vertegenwoordigen naar voren kunnen komen.