Veerkrachtige bestaansmiddelen, bescherming tegen overstromingen en droogte door duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen
Volledige oplossing
Mares d'Afito
GIZ Maïthé Rosier
Het project "Grensoverschrijdend biosfeerreservaat (TBR) in de Monodelta" is gericht op het behoud en duurzaam gebruik van biodiversiteit en ecosysteemdiensten in de Monodelta en draagt tegelijkertijd bij aan de duurzame ontwikkeling van de lokale gemeenschappen. De invoering van maatregelen voor duurzaam beheer van bos- en visbestanden draagt bij aan het vergroten van de veerkracht van de lokale bevolking met het oog op de bestaande klimaatproblemen zoals overstromingen en droogte.
Laatst bijgewerkt: 02 Oct 2020
9068 Weergaven
Foto- en videogalerij
Context
Uitdagingen
Het klimaat van het gebied wordt gekenmerkt door een grote variabiliteit in neerslag, wat steeds vaker leidt tot negatieve effecten zoals overstromingen, erosie en de daaruit voortvloeiende verzilting van beken. Overstromingen, afgewisseld met perioden van droogte, veroorzaken schade aan de lokale bevolking en hun eigendommen en verhogen het risico op mislukte oogsten in het gebied (bijv. de overstroming in 2010). De meerderheid van de lokale bevolking leeft onder de armoedegrens en is sterk afhankelijk van natuurlijke hulpbronnen. Toch is de beschikbaarheid van ecosysteemdiensten aangetast door het niet-duurzame gebruik van land. Het belang van ecosysteemdiensten voor waterregulatie, bescherming tegen overstromingen en het levensonderhoud van de bevolking wordt nauwelijks erkend door de bestuurlijke autoriteiten. Het gebied ligt stroomafwaarts van de Nangbeto dam, waarvan het beheer een grote invloed heeft op het debiet van de rivier. Een tweede dam (Adjarala), ook stroomopwaarts van het gebied, wordt momenteel gebouwd.
Locatie
Athieme, Mono, Benin
West- en Centraal-Afrika
Proces
Samenvatting van het proces
Om ervoor te zorgen dat de begunstigden zich de beschermde gebieden toe-eigenen en dat de aanpak duurzaam is, zijn de beschermde gebieden en hun beheersregels op participatieve wijze vastgesteld. De kern- en bufferzones van deze beschermde gebieden zullen worden beheerd door lokale beheersverenigingen (bouwsteen I). Om individuele gebieden te integreren in bredere ruimtelijke planning, zijn territoriale autoriteiten getraind in de integratie van ecosysteemdiensten in ontwikkelingsplanning (bouwsteen II). Deze aanpak maakt een beter beheer van de overgangszone mogelijk, wat ook een positief effect zal hebben op de kern- en bufferzones van het reservaat.
Bouwstenen
Participatief beheer van natuurlijke hulpbronnen door lokale actoren
Essentiële elementen voor het behoud van biodiversiteit en ecosysteemdiensten voor duurzame ontwikkeling zijn de rechtvaardige deelname van belanghebbenden en de organisatorische ontwikkeling van lokale beheerassociaties. Het project heeft voortgebouwd op bestaande lokale initiatieven om gebieden van ecologisch, economisch en sociaal belang te identificeren waarvoor bij de bevolking de bereidheid bestaat om ze te beschermen en te beheren. Op basis van deze initiatieven ondersteunde het project de oprichting van lokale beheersverenigingen, die vervolgens het mandaat van de territoriale autoriteiten kregen om de centrale gebieden en bufferzones in hun regio te beheren. Ze krijgen de technische steun van het project voor hun organisatorische ontwikkeling en voor het technisch en financieel beheer van deze gebieden, met inbegrip van het toezicht op de beheers- en oogstregels voor natuurlijke hulpbronnen. Deze gebruiksregels werden op participatieve wijze ontwikkeld voor elk kerngebied en elke bufferzone. Hiertoe werd voor elke regio een reeks raadplegingssessies georganiseerd door lokale NGO's die bij het project betrokken waren. De door de bevolking bedachte regels zijn opgesteld door een jurist om ervoor te zorgen dat ze in overeenstemming zijn met de geldende wetten.
Sleutelfactoren
- Creëren van eigenaarschap door de begunstigden: participatief proces van creatie van het reservaat en ontwikkeling van beheersregels; participatief toezicht en ecologische monitoring. - Grondbezit: gemeenschaps- en traditionele beschermde gebieden (bijv. heilige bossen) hebben een wettelijke status gekregen. - Beheersvereniging met duidelijke statuten en mandaat: erkenning van hun status en functies door wettelijke besluiten.
Geleerde les
In een context waarin er geen duidelijk en betrouwbaar grondbezit is, moeten verschillende actoren (eigenaars van gewoon land, de facto gebruikers, territoriale overheden) betrokken worden bij de discussie over het toekomstige gebruik van land om tot een wettelijk erkende overeenkomst te komen die op lange termijn aanvaard en gerespecteerd zal worden. Wat de regels voor duurzaam beheer in bufferzones betreft, bestond de uitdaging erin om regels en sancties te ontwikkelen die in overeenstemming zijn met de nationale wetgeving en op lokaal niveau toepasbaar zijn. Daartoe is een reeks overlegsessies gehouden om de bevolking in staat te stellen zelf regels op te stellen voor gevallen die nog niet door bestaande wetten worden geregeld. Gebruikers zagen vaak een achteruitgang van hun natuurlijke hulpbronnen en een vermindering van ecosysteemdiensten. Maar ze schreven dit eerder toe aan krachten van buitenaf (tovenarij, de wil van God, etc.) dan aan hun eigen overexploitatie en niet-duurzame gebruik van de hulpbron.
Integratie van ecosysteemdiensten in ontwikkelingsplanning
Ondanks de sterke afhankelijkheid van de lokale en nationale economie van natuurlijke hulpbronnen, is het concept van ecosysteemdiensten nieuw voor de meeste beleidsmakers in Benin en Togo. Door een gebrek aan kennis over natuurlijke processen wordt de achteruitgang en het verlies van natuurlijke hulpbronnen wel erkend, maar wordt de achteruitgang vaak niet toegeschreven aan de huidige praktijken. Bestaande gemeentelijke ontwikkelingsplannen richten zich op sectoren als water, landbouw en infrastructuur, maar houden geen rekening met het belang van ecosysteemdiensten voor deze sectoren. Trainingssessies over "Integratie van ecosysteemdiensten in ontwikkelingsplanning" stelden groepen belanghebbenden uit verschillende sectoren in staat om problemen met betrekking tot het behoud van ecosysteemdiensten in de Monodelta te bespreken en om het verband tussen het behoud van deze diensten en de duurzame ontwikkeling van de regio te begrijpen.
Om het proces van het opstellen van ontwikkelingsplannen te verbeteren en de capaciteit van besluitvormers op lokaal en regionaal niveau te versterken, werden er verschillende workshops georganiseerd om belanghebbenden vertrouwd te maken met de ecosysteemdienstenbenadering en de toepassing ervan op het planningsproces.
Sleutelfactoren
- Participatieve aanpak waarbij belanghebbenden en besluitvormers van verschillende niveaus en sectoren worden betrokken - Focus op het nut van ecosysteemdiensten voor de economische ontwikkeling van de regio - Aanwezigheid/opbouw van een goede kennis van natuurlijke processen in de regio (watercyclus, bodemvruchtbaarheid, bestuiving, etc.) - Aanwezigheid van trainingsmateriaal over de aanpak van de integratie van ecosysteemdiensten in ontwikkelingsplanning in de landstaal.
Geleerde les
Een grote uitdaging bij de bewustmaking en opleiding van belanghebbenden/beslissers is het feit dat er grote hiaten zijn in de basiskennis over natuurlijke processen (bv. watercyclus, verbetering van de vruchtbaarheid van de bodem, bestuiving) en klimaatprojecties. Het was daarom noodzakelijk om besluitvormers niet alleen te trainen in de stappen van integratie van ecosysteemdiensten in de planningsdocumenten, maar ook in de verbanden tussen deze diensten en de betrokken sectoren en in concrete maatregelen om de beschikbaarheid van ecosysteemdiensten op de lange termijn te garanderen in een onzekere klimaatscenariocorridor. Bovendien is er weinig educatief materiaal (leerboeken, films, enz.) over ecosysteemdiensten beschikbaar in het Frans, en het Engelstalige didactische materiaal is voor veel Beninese en Togolese beleidsmakers niet gemakkelijk te begrijpen. Het is daarom cruciaal om adequaat materiaal te vertalen en/of te ontwikkelen.
Bronnen
Invloeden
Het grensoverschrijdende biosfeerreservaat Mono, dat in 2016 is opgericht met steun van het GIZ-project, beslaat 3499 km2 langs de grens van Benin en Togo, die wordt gevormd door de rivier de Mono. 434 km2 van het reservaat is aangewezen als bufferzone, waar de nadruk ligt op duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen. De implementatie van duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen staat nog in de kinderschoenen. De verwachte effecten op het gebied van risicovermindering voor de lokale bevolking zijn onder andere: - Het veiligstellen van bestaansmiddelen en inkomensgenererende activiteiten, die gebaseerd zijn op ecosysteemdiensten, waaronder visserij en bosproducten (wild, NTFP, houtenergie ....Diversificatie van inkomensgenererende activiteiten: in het licht van een mogelijke afname van de landbouwproductie, veroorzaakt door extreme weersomstandigheden, kunnen alternatieve activiteiten op basis van duurzaam gebruik van bos- en visbestanden belangrijker worden; - Waterregulatie en verbeterde beschikbaarheid van water door duurzaam beheer van bossen, voornamelijk oever-/mangrovebossen, waardoor het waterbergend vermogen in het gebied wordt verbeterd; - Preventie van erosie van rivieroevers: herstel/herbebossing van mangrovebossen langs de oevers zal een stabiliserend effect hebben en de erosie en sedimentbelasting van de rivier verminderen.
Begunstigden
De begunstigden zijn de twee staten, de territoriale autoriteiten (gemeenten en prefecturen) en de lokale bevolking en hun traditionele en religieuze autoriteiten.
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
SDG 1 - Geen armoede
SDG 2 - Honger nul
SDG 7 - Betaalbare en schone energie
SDG 13 - Klimaatactie
SDG 15 - Leven op het land
Verhaal
Aanplant van mangroves
COSOL PG 2016
Het gebied van de Monodelta wordt regelmatig geteisterd door overstromingen. Deze situatie wordt nog verergerd door de verzanding van waterlopen als gevolg van de erosie van hun oevers. De mangroveaanplant in het biosfeerreservaat verzacht echter de negatieve gevolgen van overstromingen voor de lokale bevolking. Volgens Assion Anani, de voorzitter van een van de lokale beheersverenigingen in Togo, overstroomde het water voorheen bijna elk jaar bijna elk dorp. De mangroves die op de oevers van de waterlopen zijn geplant, stabiliseren deze en voorkomen erosie en verzanding van de rivier. Zo kan de omvang van overstromingen en de daaruit voortvloeiende schade aan de dorpen worden verminderd. De territoriale overheden profiteren ook van de regulerende functie van bossen voor de bescherming van infrastructuren. Amavi Joseph Anani, de burgemeester van de gemeente Athiémé in Benin, legt uit dat de overstroming van de Mono rivier al zeer vernietigende gevolgen heeft gehad voor de infrastructuur, met name voor de wegen. In plaats van zware investeringen van de centrale overheid af te wachten, besloot de gemeenteraad mangroves langs de rivier te planten om de gevolgen van overstromingen te beperken. Deze op ecosystemen gebaseerde maatregel is een goedkope oplossing gebleken en is daarom zeer relevant voor een politieke context waarin de financiële middelen vrij beperkt zijn.
In contact komen met medewerkers
Andere medewerkers
Dr. Stefanie E. Preuss
Project "Reservaat voor grensoverschrijdende biosfeer in de Monodelta", GIZ
Aristide Tehou
CENAGREF (Benin)
Hervé Npo
DRF (Togo)
