Integratie van de Sámi cultuur in het verhaal van de mijnstad Røros en het Werelderfgoed de Omtrek, Noorwegen
Volledige oplossing
Rendieren
Rørosmuseet Archive
Røros Mijnstad werd in 1980 opgenomen in de Werelderfgoedlijst onder de criteria (iii), (iv) en (v). In 2010 werd het werelderfgoedgebied uitgebreid met de mijnbouwgebieden en de agrarische landschappen rond de mijnstad Røros, de smelterij Femundshytta en de "winterroute". Het gebied genaamd de Omtrek, dat in 1646 door de Deens-Noorse Kroon aan de mijnbouwonderneming werd toegekend, werd toegevoegd als bufferzone: 2 nationale parken, Femundsmarka en Forollhogna, en delen van drie Sámi rendierhouderijdistricten bevinden zich in dit gebied. Door het gebrek aan schriftelijke en tastbare bronnen over de praktijken van de Sámi is de erkenning van de kennis van de Sámi over het milieu en de gebruikelijke strategieën voor landschapsbeheer beperkt gebleven in het verhaal van het Werelderfgoed. Sinds de uitbreiding is op managementniveau een proces gestart om de Sámi cultuur op te nemen in de interpretatie van de site, met de nadruk op het Røros museum, dat ook fungeert als Røros en het Circumference Werelderfgoedcentrum.
Laatst bijgewerkt: 25 Sep 2025
4096 Weergaven
Context
Uitdagingen
Het centrale verhaal van Røros en de Omtrek als Werelderfgoedlocatie is gebaseerd op zijn geschiedenis als mijnstad die meer dan 333 jaar beslaat (1644-1977) en de bewaard gebleven traditionele houten architectonische structuren. De Sámi rendierhouderij is echter een praktijk die ouder is dan de koperfabrieken in het gebied. Het begrip van de Sámi en de historische relatie met het milieu in Røros en de Omtrek wordt in dit officiële verhaal niet erkend, wat gevolgen heeft voor de landrechten van de Sámi-gemeenschappen en de continuïteit van hun culturele gebruiken in relatie tot de natuurlijke omgeving.
Locatie
Røros, Trøndelag, Noorwegen
Noord-Europa
Proces
Samenvatting van het proces
Het proces om de Sámi cultuur te integreren in het verhaal van de mijnstad Røros en de Omtrek is ingebed in een veel groter proces voor de erkenning van de rechten van inheemse Sámi volken. Røros, als Werelderfgoed (WH) plaats, vraagt de aandacht van het publiek en vormt een belangrijk geval. Enkele belangrijke stappen in dit lopende proces worden hier voorgesteld en tonen zowel de aanpak als de resultaten voor de erkenning van de erfgoedwaarden van de Sámi. De opname van een vertegenwoordiger van de inheemse bevolking in de World Heritage Management Board (BB1) zorgde ervoor dat de Sámi een stem kregen in de besluitvorming over hun grondgebied binnen het WH. Tegelijkertijd werd de integratie van het perspectief van de inheemse bevolking in de interpretatie van Røros (BB2) mogelijk door de oprichting van een Sámi-onderzoeker in het Røros Museum, dat ook als WH-centrum fungeert. Bovendien maakte de toekenning van de status van Sámi-beheersgebied voor taal en cultuur aan de gemeente Røros het mogelijk om Sámi-taal te gebruiken in de bewegwijzering van het WH (BB4). Bij het opstellen van het nieuwe beheerplan (BB3) is ruimte gecreëerd voor een dialoog over het opnemen van Sámi-waarden, wat het idee versterkt om deze waarden in de toekomst op te nemen in het verhaal van het WH.
Bouwstenen
Vertegenwoordiger van de inheemse bevolking in de World Heritage Management Board
De World Heritage Management Board werd opgericht in 2012 en bestaat uit 8 leden die de belangrijkste groepen belanghebbenden in het werelderfgoed vertegenwoordigen: 5 burgemeesters van de 5 gemeenten - Røros, Tolga, Holtålen, Engerdal en Os-, 1 vertegenwoordiger voor elk van de 2 districten - Trøndelag en Innlandet (regionaal niveau)- en 1 vertegenwoordiger van het Sámi parlement. De voorzitter is 2 jaar voorzitter en kan herkozen worden. De Werelderfgoedcoördinator fungeert als secretaris van het bestuur. Daarnaast zijn er 6 waarnemers: de directeur van Destination Røros, de directeur van het Røros museum, de directeur van het Nord-Østerdal Museum (3 gemeenten), de directeur van de gemeente Røros, de manager Cultureel Erfgoed van Røros en de site manager van het Femundsmarka Nationaal Park die beide nationale parken vertegenwoordigt en de gouverneurs van de 2 districten. De raad komt regelmatig bijeen (4-5 keer per jaar) en organiseert excursies om zaken te behandelen die worden voorgesteld door de coördinator, de leden zelf en andere belanghebbenden. Het beheerplan, het budget, nieuwe voorstellen om de waarden in de site te versterken, nationale en internationale samenwerking en hoorzittingen over verschillende suggesties van de directoraten en departementen worden besproken. De beslissingen worden bij consensus genomen.
Sleutelfactoren
Het Femundsmarka National Park, gelegen binnen het Circumference gebied, rekende met een vertegenwoordiger van het Sámi parlement in hun eigen bestuur. Dit stond model voor de World Heritage Management Board. Bovendien werd de gemeente Røros in 2018 een beheersgebied voor de Sami-taal, wat ook het belang van de vertegenwoordiging van de Sámi in de besluitvormingsprocessen van het Werelderfgoed versterkt.
Geleerde les
1) De selectie van de Sámi vertegenwoordiger wordt gedaan door het Sámi parlement. Dit is belangrijk om de autoriteit en de banden met het parlement te versterken.
2) De deelname van een Sámi vertegenwoordiger in het bestuur heeft invloed gehad op de manier waarop het nieuwe Werelderfgoedbeheerplan meer rekening houdt met de Sámi cultuur. Dit wordt ondersteund door het bestuur en de politici in de provincies, gemeenten en musea, die zich zeer bewust waren van de vraag hoe de Sámi cultuur aan bod moet komen in het huidige proces rond het beheerplan.
3) De Sámi vertegenwoordiger is een centraal punt geworden voor Sámi vragen.
De perspectieven van de inheemse bevolking integreren in de interpretatie van de erfgoedplek
De plek waar u meer te weten komt over Røros en de Omtrek is het museum. Het Røros-museum bestaat uit vijf hoofdafdelingen, een gewijd aan de gebouwen van Røros, een gewijd aan de Sámi cultuur, een gewijd aan natuurbeheer, een gewijd aan mijnbouw en steenhouwerij en een gewijd aan het werelderfgoed. In 2001 werd een vaste aanstelling als Sámi-onderzoeker in het leven geroepen. De oprichting van het museum als Werelderfgoedcentrum van Røros en de Omtrek in 2017 maakte het mogelijk om het Werelderfgoedverhaal uit te breiden naar de Sámi-relatie met de plaats die al in het museum bestond. In deze ruimte wordt duidelijk dat de Sámi al in het gebied woonden voordat de koperfabriek begon. De Sámi gemeenschap heeft in de loop van de geschiedenis op eigen voorwaarden bestaan, maar ook in interactie met de samenleving rond de koperfabriek. Interactie kon gebaseerd zijn op handel met rendieren, met handwerk, met rendierhuiden, of als gastheer voor rendieren die eigendom waren van mensen die de koperfabriek bezaten, handelaren en boeren. Het landschap van de Circumference is tot op zekere hoogte ook gevormd in relatie tot de rendieren, en de Sámi beheersten deze relatie op een duurzame manier.
Sleutelfactoren
- Collectie over de Sámi cultuur (d.w.z. objecten, visueel archief) al aanwezig in het museum
- In 2012 besloot het Noorse parlement dat alle werelderfgoederen een werelderfgoedcentrum moeten hebben.
- In 2017 begon het Røros Museum te werken als Werelderfgoedcentrum van Røros en de Omtrek.
Geleerde les
Het was een lang proces om de financiering te vinden voor het Werelderfgoedcentrum van Røros. Er zijn slechts twee personen specifiek aangesteld voor de functie Werelderfgoedcentrum in het museum, ook al werkt het hele museum op de een of andere manier als Werelderfgoedcentrum. Om deze twee personen en hun activiteiten te financieren, levert de staat 60%, de provincies 20% en de gemeenten 20%. Regionale financiering voor die laatste 40% moest worden geregeld en goedgekeurd door alle lokale partijen.
De uitwerking van het beheersplan voor het werelderfgoed gebruiken als ruimte voor dialoog
Het proces voor het opstellen van het nieuwe beheerplan voor het werelderfgoed is in 2017 begonnen en verschillende groepen hebben er drie jaar aan gewerkt (2017-2020). De World Heritage Management Board leidt het proces, met medewerking van de cultureel erfgoedbeheerder in Røros, de vertegenwoordiger van de inheemse Sámi, stedenbouwkundigen uit de verschillende gemeenten en provincies binnen het werelderfgoed en de bufferzone, en de directeur van het museum van Røros. Hoorzittingen en bijeenkomsten met de gemeentebesturen in de 5 gemeenten zijn gebruikt om deze dialoog tot stand te brengen. Meer dan 40 verschillende partijen werden uitgenodigd voor de hoorzittingen, waaronder de provincies, gemeenten, musea, NGO's, personen die betrokken zijn bij de beheerplannen, particuliere eigenaren van land binnen het werelderfgoed en het Sámi parlement. De Sámi werden op dezelfde manier betrokken als de andere belanghebbenden, en telden mee met vertegenwoordigers in zowel de World Heritage Board als in de administratieve groep.
Sleutelfactoren
- De regering verzocht alle Noorse werelderfgoedsites om nieuwe beheerplannen te ontwikkelen.
- De werelderfgoedcoördinator was verantwoordelijk voor het opstellen van het vorige beheerplan (2010) en had de wil en opdracht om een nieuw beheerplan voor Røros te ontwikkelen.
Geleerde les
1) Tijdens de hoorzitting over het nieuwe beheersplan zeiden veel partijen dat de Sámi cultuur nog meer versterkt zou moeten worden. De meeste suggesties van de verschillende partijen waren om zich meer te richten op het versterken van de Sámi relaties en waarden.
2) Het idee versterken om de Sámi cultuur de komende jaren op te nemen als onderdeel van de Outstanding Universal Value van het werelderfgoed. Toch moet de staat die partij is het proces leiden. Sommige gemeenten willen dat sommige gebieden die momenteel in de bufferzone liggen (een deel van de omtrek) worden opgenomen in het werelderfgoed (Narjodet, landbouwgebied, en Dragås-Eidet, een van de smelterijen buiten Røros).
3) Om op gelijke wijze met verschillende partijen samen te werken, is geen van de belanghebbenden speciaal behandeld.
4) Om de feedback van de verschillende belanghebbenden te integreren in het beheerplan, werden er hoorzittingen georganiseerd om te overleggen over de regelingen voor het opstellen van het plan en later om te overleggen over het plan zelf.
Inheemse taal gebruiken in de bewegwijzering van de erfgoedlocatie
De gemeente Røros is een Sámi beheersgebied voor taal en cultuur . Dit is een wettelijke status waarbij de Sámi cultuur en taal gebruikt moeten worden voor openbare communicatie, scholen en bestemmingsplannen op gemeentelijk niveau. Het proces om een Sámi beheersgebied te worden begon in 2015 en het doel van het proces was om de Sámi taal en cultuur in de gemeente te bevorderen. Het gemeentebestuur delegeerde de missie aan een politieke commissie, die de resultaten in november 2016 presenteerde. De regering keurde de aanvraag goed in 2018. Vandaag zijn er 12 Noorse gemeenten die Sámi-beheersgebieden voor taal en cultuur zijn.
In Røros wordt de bewegwijzering van plaatsen en straten vertaald naar het Sámi op provincie- en gemeenteniveau. Er zal ook een Sámi-naam voor Røros worden bepaald. Er wordt ook onderwijs in het Sámi gegeven op de basisschool in de gemeenten Røros en Engerdal. Het Sámi wordt ook gebruikt bij het ondertekenen van e-mails van ambtenaren. Voor het vertaal- en naamgevingsproces benoemt de gemeente een commissie die woorden en namen voorstelt. De suggesties worden opgenomen in het gemeentebestuur, dat het voorstel doorstuurt naar het Sámi parlement. Het parlement bespreekt het tijdens een hoorzitting en als de hoorzitting voorbij is, beslist het gemeentebestuur uiteindelijk over de namen.
Sleutelfactoren
De gemeente Røros is in 2018 uitgeroepen tot Sámi-beheergebied voor taal en cultuur.
Geleerde les
1) Niet-Sámi mensen reageren meestal positief op de Sámi taal die gebruikt wordt in de bewegwijzering, maar tot nu toe is er weinig gebruik van gemaakt.
2) Sommige woorden zijn moeilijk te vertalen, niet alle begrippen hebben equivalenten in het Sámi, dus er moet nog veel verbeterd worden. Het maakt echter wel een leerproces mogelijk over de Sámi cultuur en de verschillen met de Noorse taal.
Invloeden
De integratie van de Sámi cultuur in het verhaal van Røros en het werelderfgoed de Omtrek is een voortdurende inspanning die zijn vruchten heeft afgeworpen:
- De Sámi cultuur en het begrip van het landschap worden opgenomen in de interpretatie van de erfgoedplaats met een aantal tijdelijke tentoonstellingen in het Røros museum, de laatste in 2017-2018. (https://verdensarvenroros.no/en/);
- Verwachte opname van Sámi-waarden in het beheer van het werelderfgoed (2021);
- In het beheerplan voor 2019-2023 werd voorgesteld een nieuwe permanente functie te creëren voor een conservator die gespecialiseerd is in Sámi-gebouwen en -plaatsen (voorgesteld wordt deze te financieren door het Sámi parlement) in het Røros museum.
Begunstigden
Lokale Sámi gemeenschappen, 5 gemeenten in het werelderfgoedgebied: Røros, Tolga, Holtålen, Engerdal en Os, provincies Innlandet en Trøndelag
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
SDG 4 - Kwaliteitsonderwijs
SDG 6 - Schoon water en sanitaire voorzieningen
SDG 11 - Duurzame steden en gemeenschappen
SDG 13 - Klimaatactie
Verhaal
Rendier melkkom, een van de artefacten in de tentoonstelling.
Rørosmuseet Archive
Het Røros Sámi gebied strekt zich uit van Meråker in het noorden tot Engerdal in het zuiden en Trollheimen in het westen. Rendierhoeden, de Sámi-taal en ambachten zijn belangrijke elementen van de Sámi cultuur. In 2017 opende het Røros museum de tentoonstelling "Stemmen uit het Zuiden - Røros Sámi samenleving en een nieuw tijdperk" ter gelegenheid van de 100-jarige verjaardag van het eerste Sámi congres dat in 1917 in Trondheim werd gehouden.
Voor de Noorse nationale beweging was landbouw het symbool van de natie en de Sámi cultuur paste niet in dit plaatje. Wetenschappelijke theorieën en machtige politieke krachten resulteerden in nieuwe wetten die boeren bevoordeelden ten koste van de rechten van de Sámi. Het bestaan van de Sámi werd ernstig bedreigd en de nomadische levenswijze werd geleidelijk aan opgegeven. Dit leidde tot grote veranderingen in de Sámi samenleving.
Vooral in het zuidelijkste deel van Sápmi werden de gebieden waar rendieren graasden sterk beperkt en kwamen de Sámi taal en cultuur onder extreme druk te staan. Het effect van de 'Lappenwetten' en de regulering van het rendierhoeden aan het eind van de 19e eeuw betekende dat veel Sámi hun rechten wilden versterken. Sterke politieke betrokkenheid leidde tot het eerste nationale congres van de Sámi bevolking in Trondheim in 1917. De oprichting van Sámi-organisaties aan het begin van de 20e eeuw werd gezien als een belangrijke manier om verandering teweeg te brengen.
Toch is de strijd voor de rechten van de Sámi nog lang niet gestreden. Het dagelijks leven van veel Sámi wordt nog steeds beïnvloed door oude wetten en een meerderheid van de samenleving ziet de wereld nog steeds vanuit Noors perspectief. Tegelijkertijd is er de afgelopen 30 jaar veel gebeurd dat in een positievere richting wijst, en de Sámi bevolking in Noorwegen wordt nu erkend als een inheems volk.
40 tentoonstellingsstukken werden uitgeleend door het Norsk Folkemuseum (https://norskfolkemuseum.no/en). De voorwerpen werden verzameld in de periode 1889-1950. Veel van de voorwerpen vertellen over een nomadische levenswijze die in 1917 dramatische veranderingen onderging. De artefacten uit het volksmuseum waren nog nooit tentoongesteld in het gebied waar ze verzameld waren, en het jubileum was een goede gelegenheid om ze te laten zien aan zowel de Sámi als andere inwoners van de regio.
De tentoonstelling werd zeer goed ontvangen door het grote publiek en was vooral belangrijk voor de Sámi, die de voorwerpen van hun voorouders terug konden zien op de plek waar ze vandaan kwamen.
Website: https://rorosmuseet.no/en/voices-from-the-south-online
