Capaciteiten versterken en risico's verminderen om een proces van aanpassing op lange termijn te stimuleren
Volledige oplossing
herbebossing geleid door de gemeenschap
inecc.gob.mx
Het Nationaal Instituut voor Ecologie en Klimaatverandering (INECC) heeft een participatief, inclusief proces opgezet voor het creëren van bewustzijn over sociaal-ecologische problemen, het versterken van capaciteiten en het verminderen van kwetsbaarheden (bijv. beschadigde eigendommen tijdens overstromingen, door water overgebrachte ziekten, verlies van ecosysteemdiensten) in drie gemeenschappen van het Carmen-Pajonal-Machona Lagoon Systeem (SLCPM, in het Spaans afgekort). Hierdoor is het instituut erin geslaagd om de basis te leggen voor een lokaal proces van aanpassing op de lange termijn. Dit proces omvat de ontwikkeling van een sociale onderneming die regenwater opvangt en water zuivert, herbebossingsactiviteiten onder leiding van de gemeenschap en de bouw van infrastructuur ("palafitos" - huizen op palen) die ontworpen is om de risico's voor eigendommen bij overstromingen te verminderen.
Laatst bijgewerkt: 30 Sep 2025
3885 Weergaven
Foto- en videogalerij
Context
Uitdagingen
- Orkanen en stormen verspreiden niet alleen vervuiling afkomstig van de agro-industrie en de olie-industrie, ze veroorzaken ook verzilting van de bodem en zoet water, en een afname van de visstand;
- De sociale structuur is beschadigd door politieke en/of religieuze verschillen;
- Er is geen enkele organisatie, privé of publiek, die zich continu inzet voor de ondersteuning van de gemeenschappen;
- Het gebied is afgelegen en onveilig.
Locatie
Tabasco, Golfo de México, Mexico
Noord-Amerika
Proces
Samenvatting van het proces
Bouwsteen één, het stimuleren van de deelname van gemeenschappen, richtte zich op het trekken van de aandacht van mensen en het vergroten van hun bewustzijn, die beide essentieel waren om hen te betrekken bij de activiteiten van bouwstenen twee (herbebossing van mangroves), drie (vrouwen als drijvende kracht achter verandering) en vier (risicobeheer). Bouwsteen drie bood vrouwen de ruimte om hun specifieke behoeften en kwetsbaarheden te delen. Het versterkte ook hun zelfbeeld, wat weer leidde tot een sterkere deelname aan de activiteiten van de andere bouwstenen. Bouwsteen vijf bestaat uit verschillende vormen van institutionele en organisatorische ondersteuning van de eerste vier bouwstenen en hun activiteiten in het veld.
Bouwstenen
Participatie van de gemeenschap stimuleren als motor voor transformatie
INECC erkent dat aanpassing "met de mensen, voor de mensen" moet zijn. Het is van vitaal belang geweest om de participatie van de gemeenschappen in de zone te stimuleren om elke actie gericht op herstel, beheer en behoud van de lokale mangroven te realiseren. Met de steun van lokale organisaties heeft INECC voor de lokale gemeenschappen ruimtes gecreëerd voor sociaal leren, interactie en communicatie. Deze ruimtes hebben de verspreiding van informatie over de belangrijke rol van ecosystemen in het lokale levensonderhoud vergemakkelijkt; bewustmaking over bedreigingen voor de socio-ecologische systemen waarin de gemeenschappen gedijen; en capaciteitsontwikkeling over hoe hulpbronnen duurzaam te beheren en hoe ecosysteemdiensten te commercialiseren. Het constante en consistente werk van lokale organisaties met gemeenschappen heeft een gevoel van verbondenheid met hun ecosysteem gecreëerd en een verantwoordelijkheid voor de beslissingen en acties voor de zorg ervan.
Sleutelfactoren
- Een goed ontwikkelde visie van de gemeenschap, vanaf het allereerste begin, over wat klimaatverandering betekent voor hun levensonderhoud en het ecosysteem waarin ze leven, en over de dagelijkse problemen waarmee ze te maken hebben
- Betrokken en consistente steun van ervaren, lokale NGO's
- Geloofwaardige instellingen
- Vertrouwen van de gemeenschappen in zichzelf en in de NGO's
Geleerde les
- Het is van vitaal belang om naar de gemeenschap te luisteren en om hen de kans te geven hun stem te laten horen en te participeren op de lange termijn.
- De leden van de gemeenschap moeten een grote betrokkenheid bij het project behouden wanneer het van diagnostiek naar concrete actie in het veld gaat.
- Deze betrokkenheid zal gestimuleerd worden door externe erkenning van hun activiteiten.
Mangroveherbebossing gefinancierd door het project, ondersteund door de gemeenschap
Door optimaal gebruik te maken van de projectfondsen heeft INECC samen met lokale NGO's activiteiten opgezet voor de herbebossing en het onderhoud van mangroves. De strategie omvatte samenwerking met de gemeenschappen om het bewustzijn over het belang van een gezonde mangrove voor hun levensonderhoud verder te ontwikkelen. Daarnaast werden workshops met kinderen, vrouwen en mannen georganiseerd om hen een stem te geven in de besluitvorming over de mangroveactiviteiten. Op deze manier werden de leden van de gemeenschap eigenaar van deze activiteiten en zagen ze deze als een voordeel voor hun productieve activiteiten en voor het algemene welzijn van hun families. Uiteindelijk waren het de leden van de gemeenschap die besloten waar te herbebossen en met welke lokale soorten. Ondanks het feit dat de herbebossing niet slaagde door technische, seizoensgebonden en administratieve problemen waardoor een groot deel van de zaailingen het niet overleefden, was de gemeenschapsactiviteit van groot belang voor het vertrouwen in INECC. Dit stimuleerde het sociale kapitaal om andere sociale processen te ondersteunen die in het bredere project bedoeld waren, zoals de bouw van "palafitos", het regenwateropvangsysteem, enz.
Sleutelfactoren
- Menselijke en economische hulpbronnen om de lokale gemeenschappen te betrekken bij de herbebossingsactiviteiten.
- Betrokken en consistente steun van ervaren, lokale NGO's
- Leden van de gemeenschap die een grote betrokkenheid bij het project behouden wanneer het van diagnostiek naar concrete actie in het veld gaat.
- De workshops die gericht waren op het creëren van een gemeenschapsreflectie over de herbebossingsactiviteiten creëerden een gevoel van verantwoordelijkheid voor de activiteiten die ondernomen werden.
Geleerde les
- Het is het overwegen waard om "chinampas"-technieken (modderblokken die als steun dienen voor de zaailingen) te gebruiken voor de herbebossing van laaggelegen mangrovemoerassen.
- Voor seizoensgebonden activiteiten zoals het planten van mangroves is het van vitaal belang om ervoor te zorgen dat de financiering plaatsvindt op het moment dat het nodig is, d.w.z. het moment dat de zaailingen het beste gedijen.
- De participatie van de gemeenschap moet worden aangevuld met wetenschappelijke kennis over hoe, wat en wanneer bepaalde soorten geplant moeten worden.
- Er zijn meerdere financieringsnetwerken nodig om ervoor te zorgen dat de financiering beschikbaar is op het moment dat het nodig is, zodat de continuïteit van het project gewaarborgd is en de gemeenschap haar momentum niet verliest.
Vrouwengroepen positioneren als drijvende kracht achter verandering
De focus op gendergelijkheid in het project bood de gelegenheid om rekening te houden met de percepties en zorgen van vrouwen. In workshops waar alleen vrouwen aanwezig waren, werd hun sociale kwetsbaarheid in de vorm van geweld binnen het gezin, criminaliteit en drugsverslaving erkend. Bovendien maakten de workshops hun wens duidelijk om deel te nemen aan projectactiviteiten die een verbetering van de levenskwaliteit voor hun gezinnen zouden betekenen. Hun deelname was veelzijdig. Om de toegang tot drinkwater veilig te stellen, werd de vrouwengroep uit de gemeenschap Las Coloradas bijvoorbeeld getraind in de technologie die nodig is voor het gebruik van regenwateropvangsystemen en waterzuiveringsapparatuur. Daarnaast richtten de vrouwen de sociale onderneming "Drops of Love" op waarmee ze drinkbaar water konden leveren aan de basisschool en het kinderdagverblijf, terwijl ze het resterende water verkochten aan gezinnen in de gemeenschap.
Een ander voorbeeld: nadat vrouwen uit de gemeenschap van El Mingo zich hadden bekwaamd in bouw en eco-technologie, vormden ze de groep "The Breeze of El Mingo" zodat ze konden deelnemen aan de bouw van palafitos om, in tijden van ramp, goederen en eigendommen van de 80 families in de gemeenschap te beschermen.
Sleutelfactoren
- In staat zijn om vanaf het begin van het project de behoeften, kwetsbaarheden en capaciteiten van lokale vrouwen te identificeren en hen daardoor goed te integreren in het ontwerp van de aanpassingsmaatregelen
- Workshops voor reflectie over aanpassingsmaatregelen die de blijvende betrokkenheid van vrouwen bij deelname aan het project bevorderden
- Een groeiende geest van trots en ondernemerschap bij de vrouwen in de gemeenschappen
- Betrokken en consistente steun van ervaren, lokale NGO's
Geleerde les
- Gecapaciteerde en aanpassingsbewuste vrouwen zijn een bron van enthousiasme, motivatie en gedrevenheid voor de effectieve implementatie van projecten die verbeteringen in het gezinsleven ondersteunen;
- Empowerment van vrouwen kan niet alleen plaatsvinden door hun deelname aan workshops; hun voortdurende begeleiding, door lokale facilitators, op de middellange tot lange termijn is van vitaal belang voor de duurzaamheid van projecten;
- Deelname van vrouwen aan het project stimuleerde hun actieve deelname aan activiteiten buiten het project;
- In gemeenschappen waar een diepe kloof bestaat tussen de activiteiten die door mannen en vrouwen worden ondernomen, kan het behandelen van gendergelijkheid als een kwestie van het identificeren van projecten voor vrouwen alleen, het risico met zich meebrengen dat belangrijke productieve kwesties die te maken hebben met de bestaansmiddelen van de gemeenschap niet worden meegenomen in de uitgevoerde maatregelen. Een genderbewuste aanpak van de aanpassingsplanning in de gemeenschap, waarbij aanpassingsmaatregelen zowel vanuit het perspectief van mannen als van vrouwen worden bekeken, is een effectieve aanpak om ervoor te zorgen dat zowel de activiteiten van vrouwen als die van mannen door middel van aanpassing worden ondersteund.
Collectieve initiatieven voor risicobeperking bij rampen
De vermindering van kwetsbaarheden en de versterking van het aanpassingsvermogen in de SLCPM omvatte ook de versterking van het collectieve beheer van de gemeenschappen en de vermindering van rampenrisico's, van ziekten tot overstromingen. Zo werden er, geconfronteerd met de haperende toegang tot drinkbaar water en de daaruit voortvloeiende risico's op huid- en maagdarmziekten, gemeenschapsinvesteringen in infrastructuur en gezondheid gedaan. Dit omvatte a) de installatie van systemen voor het opvangen van regenwater en van apparatuur voor het zuiveren en bottelen van water; de oprichting van een sociale gemeenschapsonderneming "Druppels van Liefde" ("Gotitas de Amor") waarmee drinkbaar water wordt geproduceerd en geleverd aan de basisschool en het kinderdagverblijf, en doorverkocht om de drinkwatervoorziening voor gezinnen in de gemeenschap te vergroten.
Daarnaast werden overstromingsrisico's voor eigendommen en bezittingen beheerd en beperkt door middel van een collectief initiatief dat niet alleen de bouw van palofitos (overdekte platforms op palen) omvatte, maar ook het opstellen van noodplannen en het bevorderen van deze plannen door de oprichting van een comité voor civiele bescherming.
Sleutelfactoren
- Voldoende financiële middelen om per-diem betalingen te kunnen doen aan leden van de gemeenschap als stimulans om mee te werken aan de verschillende implementatieactiviteiten van het project;
- Capaciteit om gemeenschappen te kunnen laten zien dat de acties die in workshops zijn geïdentificeerd, worden uitgevoerd;
- Beschikbaarheid van land van voldoende grootte en strategische ligging, bij voorkeur in eigendom van de gemeenschap, voor de bouw van palafitos die kunnen dienen als schuilplaats voor gemeenschapsgoederen;
- Enthousiasme voor actieve deelname aan de uitvoering van projectactiviteiten.
Geleerde les
- De bouw van de verhoogde huizen ("Palafitos") kan een effectieve strategie zijn om overstromingsrisico's te beheren en te verminderen; het vereist echter de voortdurende inzet van de gemeenschap om deze installaties te onderhouden en rechtvaardig te gebruiken ten gunste van iedereen;
- Het is belangrijk om in gedachten te houden dat klimaatverandering niet alleen directe risico's met zich meebrengt voor gemeenschappen en hun ecosystemen; het kan ook bestaande structurele problemen in de socio-ecologische systemen waarin ze leven verergeren. Risicobeperking bij overstromingen moet bijvoorbeeld ook maatregelen omvatten om dergelijke problemen te verzachten, zoals systemische watervervuiling door veeteelt, petroleum- en suikerrietactiviteiten, die de schade aan eigendommen door overstromingen veel erger maakt;
- Het is belangrijk om concrete plannen te hebben voor het opschalen van demonstratieprojecten, zoals de bouw van Palafitos;
Opbouwen van strategische allianties op meerdere niveaus en met meerdere actoren
INECC richtte een alliantie op met meerdere actoren, zowel publieke als private instellingen op verschillende bestuursniveaus, van federaal tot lokaal. Het was deze alliantie die de effectieve werking van de vier andere bouwstenen van deze oplossing kon vergemakkelijken, vooral door institutionele steun voor capaciteitsontwikkeling en follow-up van ervaren organisaties.
Voorbeelden van deze capaciteitsontwikkeling door leden van de alliantie zijn onder andere:
- Alfabetiseringsondersteuning voor de gemeenschappen - het Nationaal Instituut voor Volwassenenonderwijs (INEA), Tabasco
- Donatie van cement en flessen - Arji College, Tabasco
- Aanleg van verhoogde moestuinen voor scholen en palafitos - Centro de Información y Comunicación Ambiental de América del Norte (CICEANA)
- Voorbereiding van didactisch materiaal - Centro de Educación y Capacitación para el Desarrollo Sustentable (CECADESU)
- Ontwerp van risicokaarten en zoneplannen gericht op klimaatverandering - Universiteiten en autoriteiten van Tabasco
Sleutelfactoren
- Open overheid;
- Voldoende middelen om een voortzetting van capaciteitsontwikkelingsactiviteiten mogelijk te maken tot het punt waarop de gemeenschap zelforganiserend is
Geleerde les
Het is noodzakelijk om een strategie voor de coördinatie van de alliantie en duidelijke communicatie voor te bereiden, zodat zowel de leden van de alliantie als de leden van de gemeenschap de rol van de verschillende leden van de alliantie die hun zone bezoeken begrijpen, en weten wat ze van hen kunnen verwachten en hoe ze met hen kunnen samenwerken.
Invloeden
Lokale gemeenschappen krijgen al bijna 3 jaar begeleiding van NGO's en de lokale overheid onder auspiciën van INECC. Hierdoor zijn capaciteiten op de volgende gebieden ontwikkeld:
- verbeterde vaardigheden om bedreigingen, hun oorsprong en oplossingen te identificeren;
- Organisatorische capaciteit ter ondersteuning van het verminderen van risico's, zoals van ziekten die gerelateerd zijn aan de consumptie van besmet water, en van overstromingen;
- technische capaciteiten voor het opzetten van verschillende ecotechnologieën, zoals systemen voor het opvangen van regenwater, plantenkwekerijen en herbebossing van mangroves.
Vrouwengroepen hebben vooral geprofiteerd van het feit dat ze meer zelfvertrouwen hebben gekregen, waardoor ze bestuurssystemen hebben kunnen opzetten die de sociale cohesie in het gebied hebben versterkt. De groepen hebben ook veranderingen in gang gezet die een hoge mate van organisatie vereisen, zoals het openen van nieuwe paden voor de commercialisering van ecosysteemdiensten voor sociaal nut.
Begunstigden
200 mensen hebben project dagvergoedingen ontvangen in ruil voor hun werk aan aanpassingsactiviteiten; vrouwengroepen hebben erkenning gekregen van hun gemeenschap. Bijna 800 mensen en een plaatselijke school hebben geprofiteerd van een regenwateropvang- en zuiveringssysteem.
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
SDG 5 - Gendergelijkheid
SDG 6 - Schoon water en sanitaire voorzieningen
SDG 13 - Klimaatactie
SDG 15 - Leven op het land
SDG 17 - Partnerschappen voor de doelen
Verhaal
vrouwen bereiden het land voor op het bouwen van paalwoningen
inecc.gob.mx
Het Carmen-Pajonal-Machona lagunasysteem in Tabasco, Mexico, is een zeer productief gebied dat nadelig is beïnvloed door infrastructurele werken die hebben geleid tot verzilting van waterlichamen en grond. Het is ook aangetast door vervuiling afkomstig van de petroleumindustrie, de suikerindustrie en de landbouw. Wanneer klimaatveranderingsgerelateerde bedreigingen zoals orkanen en tropische stormen de regio treffen, worden zowel ecosystemen als gemeenschappen geconfronteerd met cascaderisico's. Overstromingen tasten de infrastructuur aan en dragen bij tot het verlies van biodiversiteit: Overstromingen tasten de infrastructuur aan en dragen bij tot de sedimentatie van waterlichamen. Overstromingen tasten de infrastructuur aan en dragen bij tot de sedimentatie van watermassa's. Ze verspreiden ook de vervuiling die zich in de rivieren bevindt, met negatieve gevolgen voor de gezondheid van mensen, dieren en planten. In de SLCPM is water het belangrijkste probleem, of het nu gaat om een gebrek aan toevoer en kwaliteit voor lokale gemeenschappen of om terugkerende overstromingen.
Het project begon met een participatieve strategie gericht op het verminderen van de kwetsbaarheid en het versterken van de capaciteiten van drie gemeenschappen. Een belangrijke actie was om de gemeenschappen in een vroeg stadium te betrekken bij de probleemdefinitie en bij de selectie van zowel maatregelen als belangrijke interventielocaties. Een eerste mechanisme voor het initiëren van sociale organisatie was door middel van herbebossingsactiviteiten in de gemeenschappen, die, hoewel met beperkt succes, dienden om de betrokkenheid van mensen bij de latere activiteiten van het project te stimuleren. Bijvoorbeeld door het opvangen van regenwater en een waterzuiveringsinstallatie in de gemeenschap Las Coloradas; de bouw van "palafitos" (verhoogde, overdekte platforms op palen) in de gemeenschap El Mingo als vluchtplatform bij overstromingen en als experimenteerruimte voor ecotechnologieën. In beide gevallen waren het de vrouwen die het meest betrokken waren bij de ontwikkeling van hun capaciteiten op het gebied van technologie, organisatie en administratie. Zij waren ook degenen die het meest waarschijnlijk voor continuïteit van de projectactiviteiten zouden zorgen.
Het regenwateropvang- en zuiveringssysteem kwam ten goede aan bijna 800 mensen en leverde gratis water van goede kwaliteit aan leerlingen van een plaatselijke basisschool. Dit hielp weer om het aantal gastro-intestinale ziekten onder de kinderen te verminderen. De bouw van "palafitos" onder leiding van de vrouwengroep "Las Brisas", die onlangs werd opgeleid in bouwtechnieken, wekte de interesse van andere gemeenschappen om hun eigen "palafitos" te bouwen als een manier om de risico's voor eigendommen bij overstromingen te verminderen.
Aanvullende steun van INECC omvatte ook het monitoren en evalueren van de uitgevoerde aanpassingsmaatregelen.
In contact komen met medewerkers
Andere medewerkers
Dra. Margarita Caso Chavez
Instituto Nacional de Ecología y Cambio Climático (INECC)
Lic. Aram Rodríguez de los Santos
Instituto Nacional de Ecología y Cambio Climático (INECC)
