Drie succesfactoren voor het behoud van het Rio Negro-bekken in het Braziliaanse Amazonegebied: Bestuur en participatie, publiek-private allianties en natuurbeschermingsmozaïeken

In 1979 werd het gebied waar nu het Jaú National Park ligt voorgesteld als Biologisch Reservaat, een beheerscategorie die restrictief is ten opzichte van de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen in Brazilië. In 1980 werd het Jaú National Park opgericht en sindsdien staat het voor de uitdaging om het hoge niveau van sociaal-milieuconflicten in het gebied te beheersen.

De Vitória Amazônica Foundation (FVA), die sinds 1991 in het gebied aanwezig is, heeft innovatieve en participatieve karteringsmethoden voor het gebruik van natuurlijke hulpbronnen toegepast, die de basis vormden voor de ontwikkeling van het bestemmingsplan en het beheerplan, tussen 1996 en 1998, in het kader van een contract voor gezamenlijk beheer met de Federale Regering van Brazilië. Jaren later creëerde Brazilië het Nationale Systeem van Behoudseenheden (SNUC) en ontwikkelde het hulpmiddelen voor het opbouwen van participatieve processen. Als gevolg hiervan verleende de FVA, als technisch samenwerkingsinstituut van het Braziliaanse Instituut voor Milieu en Hernieuwbare Natuurlijke Hulpbronnen (IBAMA), steun aan lokale gemeenschappen tijdens de oprichting van het extractiereservaat van de Unini-rivier (RESEX), in een proces dat duurde tot 2006, met de bedoeling om de toegang tot natuurlijke hulpbronnen en landbezit te garanderen voor de bevolkingsgroepen in de Jaú- en Unini-rivieren.

In het kader van de oprichting van het extractiereservaat van de rivier de Unini (RESEX) en in het kader van het contract voor het gezamenlijk beheer van het Jaú National Park, heeft de FVA innovatieve en participatieve methodologieën geïmplementeerd voor het in kaart brengen van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen en geïnvesteerd in een proces van organisatorische en lokale capaciteitsversterking voor duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Een daarvan is de ontwikkeling en implementatie van een methodologie voor het gebruik van natuurlijke hulpbronnen (SIMUR) in de Unini rivier. Dit diende als input voor een proces in 2008, na de oprichting van de RESEX, met de ontwikkeling en implementatie van "Terms of Commitment" met de lokale gemeenschappen van de Unini-rivier. Deze documenten vertegenwoordigen een reeks overeenkomsten tussen de zes gemeenschappen die langs de Unini-rivier in het Jaú National Park leven en de regering van Brazilië. Het doel van deze overeenkomsten was om hun permanentie in het park te regelen en om een gezamenlijk beheerproces met de lokale bevolking en de parkadministratie op te zetten. Als gevolg hiervan was en is de deelname van de gemeenschap in de besluitvormingsprocessen in beide natuurbehoudseenheden (Jaú National Park en Unini River RESEX) van fundamenteel belang voor het efficiënte beheer van beide gebieden.

Het Jaú National Park is een van de grootste beschermde tropische regenwouden ter wereld en beschermt een groot deel van het stroomgebied van de Aguas Negras rivier. Vanwege het belang van dit beschermde gebied kreeg het prioriteit in het ARPA-programma (Amazon Region Protected Areas Program), een programma dat in 2002 werd opgezet door de Braziliaanse regering en wordt beheerd door het Braziliaanse Biodiversiteitsfonds (Funbio).

Het ARPA-programma wordt financieel gesteund door het Global Environment Facility (GEF), de Duitse regering, het Wereld Natuur Fonds (WWF), het Amazonefonds, via de Nationale Bank voor Economische en Sociale Ontwikkeling (BNDES), de Moore Foundation en momenteel particuliere bedrijven die als donoren voor het programma optreden. Het programma heeft een geplande looptijd van 13 jaar en is gericht op het uitbreiden en versterken van het Braziliaanse nationale systeem van beschermde gebieden in het Amazonegebied, door de bescherming van 60 miljoen hectare aan behoudseenheden in het Amazone-bioom en het waarborgen van financiële middelen voor het beheer van deze gebieden op de korte en lange termijn. Het wordt geïmplementeerd in drie onafhankelijke en doorlopende fasen: Fase I tussen 2003 en 2010, Fase II tussen 2010 en 2015, en Fase III met een deadline van 25 jaar.

De National System of Protected Areas Act, aangenomen in juli 2000, stelde de Conservation Mosaic Approach in. Mozaïeken zijn een "set van Conservation Units (UC) van gelijke of verschillende categorie die dicht bij elkaar liggen, aan elkaar grenzen of elkaar overlappen, en andere publieke of private beschermde gebieden" die op een geïntegreerde manier beheerd worden, in overeenstemming met de doelen van elke UC.

Om de uitdaging van het beheren van sociaal-milieuconflicten en het optimaliseren van menselijke, financiële en materiële hulpbronnen aan te gaan, werd in 2010 het Behoudsmozaïek Bajo Río Negro opgericht, met een totale oppervlakte van 7.329.220 hectare, en geïntegreerd door 11 UC, waaronder het Jaú National Park en de Unini RESEX. De implementatie van deze benadering geeft prioriteit aan behoudsprocessen voor grotere gebieden, waardoor een geïntegreerd beheer van het landschap mogelijk is voor gebieden langs de Jaú en Unini rivieren in het noorden en de Bajo Río Negro in het zuiden van het mozaïek. Door de beschermde gebieden te zien als delen van een grotere eenheid, functioneel en onderling verbonden, was het noodzakelijk om een participatieve methodologie op te nemen in het ontwerp van beheerplannen, die de deelname van meerdere actoren aanmoedigde in het besluitvormingsproces met betrekking tot het beheer van het gebied en de natuurlijke hulpbronnen.