Mainstreaming van toegang en batenverdeling (ABS) demystificeren
De situatie is niet nieuw: een ministerie krijgt de verantwoordelijkheid voor een sociaal-politiek onderwerp, maar heeft niet de assertiviteit, middelen of politieke steun om er effectief vooruitgang mee te boeken. Machtigere ministeries - zoals die voor economie, financiën of handel - zien het onderwerp vaak als marginaal en economisch onbelangrijk, wat leidt tot terugtrekking. Het verantwoordelijke ministerie onderkent vaak niet de bredere socio-politieke relevantie of hoe invloedrijkere stakeholders kunnen worden betrokken bij het mainstreamen van het onderwerp en de implementatie ervan.
De benadering van mainstreaming van toegang en batenverdeling (ABS) door het ABS Capacity Development Initiative (ABS Initiative) brengt oplossingen aan het licht om deze uitdagingen te overwinnen, maar legt ook hun beperkingen bloot. Mainstreaming kan worden gezien als een proces waarbij ABS systematisch wordt geïntegreerd in bestaande of toekomstige structuren, wetten, strategieën, plannen, beleidsmaatregelen en programma's van andere ministeries en belanghebbenden. De methoden die worden gebruikt om mainstreaming toe te passen, zijn echter van cruciaal belang.
Foto- en videogalerij
Context
Uitdagingen
Toegang en batenverdeling (ABS) verwijst naar de toegangtot genetische hulpbronnen en aanverwante traditionele kennis en de eerlijke en billijke verdelingvan de batendie voortvloeien uit het gebruik ervan. Overeenkomstig Doel 13 van het Wereldwijde Biodiversiteitsraamwerk (GBF) wordt van de nationale autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor ABS verwacht dat ze tegen 2030 een aanzienlijke toename van de gedeelde voordelen mogelijk maken.
Veel TVV-contactpunten en bevoegde nationale overheden worden echter geconfronteerd met institutionele, politieke en conceptuele hinderpalen die hen verhinderen om TVV effectief te integreren. De ABS-eenheden zijn vaak klein, technisch gericht en staan los van de mainstream beleidsvorming. Sommigen missen de kanalen of de assertiviteit om veranderingen door te voeren. Een gebrek aan begeleiding, een beperkte politieke invloed en de perceptie dat ABS een nichekwestie is, dragen bij tot de kloof tussen bewustzijn en implementatie. Toch zijn strategische allianties met invloedrijkere ministeries en andere belangrijke belanghebbenden essentieel om Streefdoel 13 te halen.
Locatie
Proces
Samenvatting van het proces
De drie bouwstenen vormen een coherente, stapsgewijze benadering van de integratie van ABS. Het proces begint met bruikbare richtsnoeren voor ABS-mainstreaming (BB1) die het proces in gang zetten door de nationale ABS-actoren bewust te maken, de belangrijkste sectoren in kaart te brengen en op maat gesneden communicatiestrategieën te ontwikkelen. Dit zorgt voor duidelijkheid over prioriteiten en uitgangspunten. Conceptuele ondersteuning van NBSAP's (BB2) bouwt voort op deze basis door ABS te verankeren in nationale biodiversiteitsstrategieën en aanverwante beleidsinstrumenten. Dit stemt ABS af op bredere ontwikkelings- en sectorale doelstellingen en bevordert de betrokkenheid van de hele regering. Het voorbeeld van Ivoorkust (BB3) illustreert hoe deze benaderingen in de praktijk worden omgezet door het beleid grondig in kaart te brengen, een ministeriële dialoog aan te gaan en ze te integreren in nationale ontwikkelingsplannen. Elk blok versterkt de andere: praktische begeleiding rust actoren uit met methoden; beleidsintegratie biedt een formeel kader; en het voorbeeld van het land biedt een bewijs van concept en lessen voor navolging. Samen creëren ze een cyclus waarin strategische capaciteit, institutionele inbedding en aangetoonde resultaten elkaar wederzijds versterken.
Bouwstenen
De bruikbare richtlijnen voor ABS-mainstreaming
Deze bouwsteen heeft tot doel de overheidsinstanties die verantwoordelijk zijn voor TVV meer bewust te maken van de noodzaak van nationale TVV-mainstreaming, afgestemd op Doel 13 van het Wereldbiodiversiteitsraamwerk, en doeltreffende benaderingen voor de implementatie ervan te identificeren. Daartoe heeft het TVV-initiatief een tweedaagse workshop georganiseerd met TVV-focuspunten uit zeven Afrikaanse landen. De deelnemers analyseerden de uitdagingen voor de ABS-mainstreaming, waaronder de beperkte sectoroverschrijdende samenwerking, het vinden van een evenwicht tussen de ABS-prioriteiten en andere biodiversiteitsdoelen, en de hiaten in de uitvoering van en het toezicht op batenverdeling.
Aan de hand van leidende vragen hebben de deelnemers prioritaire actoren, mandaten, ankerpunten voor partnerschappen en potentiële wederzijdse voordelen geïdentificeerd. De landen ontwikkelden praktische oplossingen, waarbij de nadruk lag op zowel technische samenwerking met ministeries als betrokkenheid bij het beleid om de randvoorwaarden te verbeteren.
Strategische communicatieoefeningen hebben geholpen om de ABS-boodschap af te stemmen op sectoren zoals landbouw, onderzoek, handel en gezondheid door ABS te koppelen aan hun specifieke beleidsdoelstellingen. Elk land heeft twee prioritaire maatregelen en de eerste stappen voor implementatie in eigen land gedefinieerd. Het TVV-initiatief heeft ook beleidsnota's voor de verschillende landen opgesteld waarin de anker- en aanknopingspunten voor de ABS-mainstreaming worden toegelicht.
Sleutelfactoren
Een stimulerende leeromgeving, met een combinatie van input van deskundigen en uitwisseling tussen collega's, stelde de deelnemers in staat om de relevantie van ABS-mainstreaming en de praktische toepassing ervan te begrijpen - ook door hun begrip van ABS uit te breiden tot andere gebieden dan natuurbehoud. Gestructureerde vragen, voorbeelden uit de praktijk en strategische communicatieoefeningen boden een duidelijke leidraad die de deelnemers hielp om de belangrijkste actoren, mandaten en sectorale verbanden te identificeren. Dit leidde tot een beter begrip van hoe mainstreaming effectief kan worden gepland en geïmplementeerd.
Geleerde les
Uit de workshop is gebleken dat ABS-mainstreaming zowel technische samenwerking vereist - goedkeuring door ministeries van specifieke ABS-overeenkomsten - als beleidssamenwerking om ondersteunende nationale kaders tot stand te brengen. Door de uiteenlopende ervaringen van de landen is de onderlinge uitwisseling waardevol voor het identificeren van passende benaderingen. De koppeling van ABS aan mandaten van andere sectoren, zoals handel, gezondheid of landbouw, via gedeelde beleidsdoelstellingen verhoogt de ontvankelijkheid. Het vroegtijdig in kaart brengen van ankerpunten voor partnerschappen en het definiëren van wederzijdse voordelen helpt silo-denken te overwinnen.
Het bleek van cruciaal belang om de strategische communicatie af te stemmen op de prioriteiten van elke sector. De ABS-focal points dachten aanvankelijk dat het simpelweg uitleggen van ABS de interesse wel zou wekken, maar leerden dat ABS vaak onbekend is of als niche wordt gezien, waardoor een op maat gesneden communicatie essentieel is. Omdat de ontwikkeling van beleid en wetgeving vaak langer duurt dan de looptijd van projecten, is de invloed van een project beperkt. Tot slot ondersteunt de focus op een paar prioritaire maatregelen met duidelijke eerste stappen de follow-up en de tastbare vooruitgang in het mainstreamen van ABS op nationaal niveau.
De integratie van ABS in nationale strategieën en actieplannen voor biodiversiteit (NBSAP) bevorderen
Deze bouwsteen ondersteunt de integratie van ABS en biotrade in nationale biodiversiteitsstrategieën en -actieplannen (NBSAP's), door ze af te stemmen op het wereldwijde biodiversiteitskader - met name streefdoel 13 - en door synergieën met andere instrumenten, zoals het Internationaal Verdrag inzake plantgenetische hulpbronnen voor voeding en landbouw, te bevorderen.
ABS mainstreamen betekent ABS integreren in beleidslijnen en plannen in sectoren zoals handel, landbouw, gezondheid, financiën en onderzoek, in plaats van de implementatie ervan te beperken tot natuurbehoudsautoriteiten. Tijdens de 13e Pan-Afrikaanse workshop over ABS en biohandel bespraken de deelnemers uitdagingen, zoals beperkte financiering, complexe regelgeving en onvoldoende betrokkenheid van niet-milieugerelateerde ministeries. Ze onderzochten benaderingen voor de hele overheid en de hele samenleving, met een sterke nadruk op de betrokkenheid van de particuliere sector bij valorisatie om sociaaleconomische voordelen te genereren.
Voorbeelden per land, zoals de multisectorale werkgroep in Oeganda met lokale overheden, NGO's, IPLC's en bedrijven, lieten zien hoe het in kaart brengen van belanghebbenden in een vroeg stadium, de integratie in nationale ontwikkelingsplannen en sectoroverschrijdende samenwerking de integratie van TVV in NBSAP's praktischer, inclusiever en impactvoller kunnen maken.
Sleutelfactoren
Het succes werd ondersteund door een interactief format dat input van experts, paneldiscussies en concrete casussen van landen combineerde. Bijdragen van organisaties zoals FAO en UNEP zorgden voor een verbreding van de perspectieven. Voortbouwen op de resultaten van een vorige workshop zorgde voor continuïteit, terwijl gestructureerde leidende vragen de deelnemers hielpen bij het identificeren van uitdagingen, het afstemmen van ABS op andere instrumenten (zoals het Internationaal Verdrag inzake Plantgenetische Hulpbronnen voor Voeding en Landbouw) en het definiëren van praktische stappen voor mainstreaming in hun nationale context.
Geleerde les
De integratie van ABS in de NBSAP's is het doeltreffendst wanneer ABS wordt gezien als zowel een instrument voor natuurbehoud als een economische kans. Uit workshopdiscussies is gebleken dat een bredere betrokkenheid van belanghebbenden essentieel is: deze gaat verder dan ministeries van milieu of natuurbehoud en omvat sectoren zoals handel, landbouw, gezondheid, financiën, onderzoek en gebruikers zoals de particuliere sector en onderzoeksinstellingen.
Synergieën met het Internationaal Verdrag inzake Plantgenetische Hulpbronnen voor Voeding en Landbouw kunnen de samenhang versterken en de verdeling van voordelen tussen instrumenten op elkaar afstemmen. Het in een vroeg stadium in kaart brengen van belanghebbenden, waarbij lokale overheden, IPLC's, NGO's en bedrijven betrokken zijn, zorgt voor meer betrokkenheid en helpt bij het aanpakken van hiaten in monitoring en gegevens.
Valorisatiestrategieën, sectorbrede overeenkomsten en benaderingen die de hele overheid en de hele maatschappij omvatten, zorgen ervoor dat ABS wordt ingebed in bedrijfsmodellen, beleidskaders en gemeenschapsinitiatieven, waardoor duurzame waardeketens ontstaan en de integratie van ABS op lange termijn wordt bevorderd.
Een voorbeeld van succesvolle mainstreaming van ABS in een land: Ivoorkust
Om de nationale ABS-mainstreaming in Ivoorkust te ondersteunen, heeft het ABS Initiative een uitgebreide studie laten uitvoeren naar wetten, beleidslijnen, strategieën en activiteiten die op ABS afgestemd zouden kunnen worden. De studie analyseerde de institutionele en procedurele aanknopingspunten en identificeerde de belangrijkste actoren binnen ministeries en instellingen om de integratie te stimuleren. Het onderzoek richtte zich op ministeries die zich bezighouden met economie, handel, gezondheid, wetenschap, landbouw, plattelandsontwikkeling en intellectueel eigendom, en op nationaal ontwikkelingsbeleid, de implementatie van de SDG's en het Nationale Biodiversiteitsstrategie- en Actieplan (NBSAP).
Het onderzoek combineerde doelgericht zoeken op trefwoorden (bijv. "biodiversiteit") met interviews in verschillende ministeries. De bevindingen werden gevalideerd door deskundigen en gedeeld met vertegenwoordigers van ministeries en universiteiten tijdens een workshop, waar het ABS-focal point en de deelnemers ongeveer 30 gezamenlijke doelen en acties ontwikkelden.
Voortbouwend op latere activiteiten en netwerken - bijvoorbeeld op basis van het nationale NBSAP-proces - laat de ABS-mainstreaming in Ivoorkust al vroeg succes zien: ABS is opgenomen in het herziene nationale ontwikkelingsplan en er zijn afspraken gemaakt om ABS te integreren in de leerplannen van onderzoeksinstellingen en in het toekomstige beleid van ministeries.
Sleutelfactoren
Sleutelfactoren voor het aanvankelijke succes van ABS-mainstreaming waren onder meer:
- uitwisselingen met het nationale ABS-contactpunt over het belang, de vorm en de doelgroepen van mainstreaming;
- een diepgaand inventariserend onderzoek, inclusief interviews met potentiële partnerministeries
- een workshop voor belanghebbenden die resulteerde in een gezamenlijk doel- en actieplan; en
- het benutten van nationale processen en contacten om de uitvoering ervan te bevorderen.
Geleerde les
Het proces heeft twee belangrijke lessen opgeleverd. Ten eerste hadden het ABS-contactpunt en het projectteam aanvankelijk verschillende opvattingen over wat mainstreaming inhoudt, waar het kan worden toegepast en met welke partners. Een constructieve, permanente dialoog - die ook na de goedkeuring van een gezamenlijk actieplan werd voortgezet - hielp om de standpunten op elkaar af te stemmen.
Ten tweede bleven uitnodigingen aan sommige belangrijke ministeries aanvankelijk onbeantwoord, waardoor de voortgang werd vertraagd. De ervaring toonde aan dat een tijdige, rechtstreekse follow-up door het ABS-focal point essentieel is, zodat de geïdentificeerde contactpersonen persoonlijk worden benaderd.
Zodra het Focal Point via bilaterale vergaderingen relaties had opgebouwd, werden de ankerpunten bevestigd en werden bijkomende processen geïdentificeerd als mogelijkheden om ABS te integreren.
Bronnen
Invloeden
De oplossing versterkt de nationale capaciteiten om ABS te mainstreamen door sectoroverschrijdende samenwerking, communicatie op maat en integratie in strategische kaders zoals NBSAP's en nationale ontwikkelingsplannen te bevorderen. Vanuit een sociaal perspectief verbetert de oplossing de samenwerking tussen ministeries, lokale overheden en IPLC's, NGO's en actoren uit de privésector, waardoor ABS meer bekendheid krijgt als zowel een instrument voor natuurbehoud als een economisch instrument.
Vanuit een economisch perspectief heeft het de eerste stappen vergemakkelijkt in de richting van valorisatiestrategieën, de ontwikkeling van waardeketens en overeenkomsten die ABS integreren in het onderzoeks-, landbouw-, handels- en gezondheidsbeleid en zo kansen creëren voor een billijke verdeling van de baten.
Vanuit milieuoogpunt wordt verwacht dat de integratie van TVV in nationale kaders biodiversiteitvriendelijke praktijken en een duurzaam gebruik van genetische hulpbronnen op termijn zal bevorderen.
De aanpak heeft ook de eigen inbreng van de instellingen vergroot, technische vaardigheden ontwikkeld, de monitoring van de verdeling van de voordelen ondersteund en uitvoerbare routekaarten opgeleverd die de naleving op lange termijn van Doel 13 van het Wereldbiodiversiteitsraamwerk ondersteunen.
Begunstigden
De primaire begunstigden zijn de ABS Focal Points en de ministeries van milieu, die vaardigheden, partnerschappen en kaders hebben verworven om een eerlijke en billijke verdeling van de baten te bevorderen. Indirecte begunstigden zijn de IPLC's, de academische wereld en actoren uit de private sector.
Wereldwijd biodiversiteitsraamwerk (GBF)
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
Verhaal
Reflecties over mainstreaming van ABS in Ivoorkust
Door Koffi Alaki Véronique Epse Amari, nationaal focal point voor het Nagoyaprotocol
De roep om verandering
Het is mijn taak om de ABS-aanpak (Access and Benefit Sharing) in Ivoorkust te implementeren. We hebben verschillende manieren geprobeerd om ABS op grotere schaal te implementeren, maar dat is niet gelukt. Het werd al snel duidelijk dat een sectoroverschrijdende aanpak, de mobilisatie van relevante belanghebbenden en een sterkere institutionele coördinatie essentieel waren. Wat we nodig hadden, was een effectieve integratie van ABS in sectoraal beleid of andere belangrijke ontwikkelingsdomeinen.
Met de steun van GIZ werd een studie uitgevoerd om strategische aanknopingspunten te identificeren en manieren voor te stellen om ABS te integreren in het nationale beleid buiten de milieusector.
Bruggen bouwen tussen sectoren
Uit het rapport kwamen verschillende mogelijkheden en belangrijke contacten naar voren om mainstreaming op gang te brengen. Met dit in de hand heb ik rechtstreeks contact opgenomen met ministeries en heb ik een workshop georganiseerd met ambtenaren, onderzoekers en juridisch adviseurs. Hoewel sommige ministeries niet aanwezig waren of slechts door junior medewerkers werden vertegenwoordigd, hebben de uitwisselingen de deelnemers geholpen om te begrijpen hoe ABS aansluit bij de missies van hun instellingen. In werkgroepen hebben we 29 gemeenschappelijke doelen gedefinieerd, elk gekoppeld aan specifieke acties en verantwoordelijke ministeries.
Een dynamiek op gang brengen
Gewapend met dit actieplan voerde ik verdere gesprekken met ministeries om te laten zien hoe ABS kon worden afgestemd op bredere nationale prioriteiten. Het Ministerie van Planning nam vervolgens ABS op in de lopende herziening van het Nationale Ontwikkelingsplan. Besprekingen met het Ministerie van Onderzoek leidden tot plannen om ABS te integreren in universitaire programma's. De studie maakte het ook mogelijk om ABS-doelstellingen op te nemen in de herziene National Biodiversity Strategy and Action Plan (NBSAP).
Geleerde lessen
Aanvankelijk werd er gediscussieerd over het idee van "mainstreaming": was het een juridische hervorming, een bewustmakingscampagne of een begrotingswijziging? Na verloop van tijd werd duidelijk dat het ging om een uitgebreide afstemming van het ontwikkelingsbeleid op de ABS-principes.
Omdat veel ministeries aarzelden om zich in te zetten, leerde ik hun vertegenwoordigers persoonlijk te ontmoeten. Een directe dialoog, geduld en volharding bleken van vitaal belang.
Conclusie
De weg naar mainstreaming van ABS is nog lang niet ten einde. De gesprekken met de ministeries van Volksgezondheid en Handel zijn nog niet afgerond. Toch gaat deze integratie veel verder dan technische overwegingen. Hoewel het complex is, biedt het een belangrijke kans om genetische rijkdommen en traditionele kennis te valoriseren. De fundamenten zijn nu gelegd en stap voor stap wordt ABS een onderdeel van de ontwikkeling van Ivoorkust.