Participatief beheer van beschermde mariene gebieden
Volledige oplossing
Zeeleeuwen surfen in het natuurreservaat San Fernando
Bruno Monteferri, Conservamos.org
De lokale vissers van Marcona (Ica, Peru), die profiteren van de mariene hulpbronnen van San Fernando Cove (Ensenada de San Fernando), werden betrokken bij participatieve processen om een Nationaal Reservaat te creëren en te categoriseren. De vissers zijn actieve partners in het huidige beheer via het Beheerscomité van het Nationale Reservaat van San Fernando.
Laatst bijgewerkt: 24 Sep 2025
4921 Weergaven
Foto- en videogalerij
Context
Uitdagingen
Conflicten over het gebruik van natuurlijke hulpbronnen en beperkte betrokkenheid van de lokale bevolking Gebrek aan betrokkenheid van de lokale bevolking bij de oprichting en het beheer van beschermde mariene gebieden leidt tot conflicten over het gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Factoren die hieraan bijdragen zijn onder andere inadequate communicatieschema's en dialogen tussen beheersautoriteiten van beschermde mariene gebieden en lokale vissers die natuurlijke hulpbronnen gebruiken, met name macroalgen.
Locatie
Marcona, Peru
Zuid-Amerika
Proces
Samenvatting van het proces
Het creëren van een goede dialoog tussen vissersgroepen en PA-autoriteiten was mogelijk dankzij: i) het feit dat de lokale vissers al een sterke vereniging hadden, die goed leiderschap uitoefende en ii) het feit dat burgerparticipatie wordt beschouwd als een basisvoorwaarde voor het beheer van beschermde gebieden in Peru. Door de Vissersvereniging een belangrijke rol te laten spelen als voorzitters van het Beheerscomité kreeg deze groep legitimiteit en erkenning als belangrijke stakeholder, en tegelijkertijd konden er democratischer beslissingen worden genomen omdat er ook rekening moest worden gehouden met de standpunten en meningen van andere stakeholders. Vandaag de dag zorgt de formalisering van medebeheer via het beheercomité ervoor dat de Vissersvereniging zich erkend en betrokken voelt bij beheersbeslissingen en biedt het de autoriteit van het beschermde gebied de ruimte om raadplegingen en onderhandelingen uit te voeren en daarbij rekening te houden met de diversiteit aan belangen in het gebied. Het erkennen van de rechten om macroalgen te oogsten en het toewijzen van oogstgebieden aan elke groep, gebaseerd op eerdere afspraken binnen de Vissersvereniging, was essentieel voor het vaststellen van wederzijdse rechten en verantwoordelijkheden voor het gebruik van mariene hulpbronnen en toezicht- en handhavingsactiviteiten.
Bouwstenen
Dialoog tussen vissersgroepen en MPA-functionarissen
Toen de regio werd aangewezen als reservaatgebied, verenigde een vissersvereniging 16 visserijgroepen die al tientallen jaren gebruik maakten van de mariene hulpbronnen in het gebied. Om conflicten tussen de lokale bevolking en de autoriteit van het beschermde gebied te verminderen, werd duidelijk gemaakt dat reeds bestaande rechten, zoals die van de vissers, zouden worden gerespecteerd. In het technische document dat aan de regering werd voorgelegd voor de verklaring van de gereserveerde zone, werd duidelijk vermeld dat groepen georganiseerd via de vissersvereniging van oudsher gebruik maakten van de mariene rijkdommen van het gebied.
Tijdens het categorisatieproces van de gereserveerde zone bepaalt de overheid de uiteindelijke categorie en omvang van het beschermde gebied op basis van instandhoudingsdoelstellingen en legt beperkingen op voor het gebruik van natuurlijke hulpbronnen. In principe is dit het moment waarop lokale participatie, dialoog en wetenschappelijke gegevens in overweging moeten worden genomen om te beslissen over het toekomstige beheersplan van het beschermde gebied. Er werden verschillende bijeenkomsten gehouden met elk van de vissersgroepen en hun vereniging om de verschillende categorieën beschermde gebieden waarin het wettelijke systeem voorziet, uit te leggen. Dankzij het participatieve proces werd San Fernando uitgeroepen tot nationaal reservaat en voelden de lokale vissers zich betrokken bij en gehoord in het proces.
Sleutelfactoren
De visie en toewijding van de mensen die betrokken waren en het dialoogproces leidden bleven consistent, waardoor vertrouwen werd opgebouwd in de relaties tussen de betrokkenen. In het geval dat de mensen die de leiding hebben veranderen, moeten eerdere afspraken worden gerespecteerd en wordt het bijzonder belangrijk om ze op schrift te hebben.
Geleerde les
Het proces van het vaststellen, categoriseren en zoneren van de San Fernando Reserved Zone toont aan dat participatieve processen langer duren, maar leiden tot meer legitieme overeenkomsten die meer gerespecteerd worden door degenen die aan het proces hebben deelgenomen. Het is belangrijk om overeenkomsten vast te leggen, notulen te maken van de vergaderingen en indien mogelijk van de standpunten van de verschillende partijen, om de consistentie van de standpunten van de verschillende actoren te documenteren. Discussies en onderhandelingen over complexe kwesties moeten plaatsvinden op geschikte locaties. Een algemene vergadering die openstaat voor het publiek is ideaal om een gevoel van openheid te genereren en algemene informatie te verspreiden. Idealiter worden er voorafgaand aan de vergadering voorbereidende vergaderingen gehouden met de vertegenwoordigers van de verenigingen, zodat ze van tevoren informatie hebben en hun standpunten bij elkaar bekend zijn. Schep geen verwachtingen die niet waargemaakt kunnen worden. Wees transparant met informatie.
Bestuurscomité
De nationale overheid begint het proces om een beheerscomité voor beschermde gebieden op te richten door geïnteresseerde lokale belanghebbenden uit te nodigen. Leden worden geregistreerd en een raad en een voorzitter worden gekozen door de algemene vergadering. Het beheerscomité zelf wordt een ruimte voor dialoog en maakt het mogelijk om problemen te bespreken voordat spanningen omslaan in conflicten. Het vergemakkelijkt ook de steun van lokale belanghebbenden aan de beheersautoriteit van het beschermde gebied om specifieke activiteiten uit te voeren. De vissersvereniging en -collectieven zijn ook lid van het beheercomité en zijn actief in de algemene vergadering. Een vertegenwoordiger van de Vissersvereniging werd verkozen tot voorzitter van de beheerscommissie, waardoor de vereniging werd gelegitimeerd als een van de machtigste en meest relevante actoren in het beschermde gebied. Hierdoor verloopt de communicatie tussen de vissers en de overheid soepeler en worden beslissingen over het beheer genomen op basis van formele processen.
Sleutelfactoren
De Nationale Autoriteit voor Beschermde Gebieden bevordert de oprichting van beheercomités voor alle beschermde gebieden als een manier om een ruimte voor dialoog te creëren en lokale belanghebbenden te betrekken bij beslissingen over het beheer.
Geleerde les
De oprichting van het beheercomité gaf de vissers het vertrouwen dat ze een formele ruimte zouden krijgen om hun stem te laten horen. Het was ook een ruimte om spanningen op te lossen en andere perspectieven te horen. Door het voorzitterschap van het beheercomité op zich te nemen, kreeg de vissersvereniging meer macht, maar tegelijkertijd moesten ze rekening houden met standpunten en beslissingen die tegengesteld konden zijn aan die van henzelf. Daarom werden er meer democratische beslissingen genomen.
Wettelijke rechten op het gebruik van hulpbronnen
Toen het nationale reservaat werd geclassificeerd, werd duidelijk gesteld dat de rechten van vissers om gebruik te maken van de mariene hulpbronnen in het beschermde gebied zouden worden gehandhaafd. Door hun rechten vanaf het begin te erkennen, werd de basis gelegd voor een positieve interactie. Eerdere afspraken in Peru waren de sleutel tot de implementatie van een vergelijkbaar scenario in San Fernando, waar wettelijke rechten op het gebruik van hulpbronnen werden toegewezen aan lokale beheergroepen om duurzame gebruiksactiviteiten uit te voeren, op voorwaarde dat de groepen zich zouden inzetten voor toezicht en handhaving. Bovendien was de sterke organisatie van de Vissersvereniging van vitaal belang voor het aanwijzen van specifieke gebieden waar elke vissersgroep macroalgen mag oogsten. Beslissingen die voorheen door de Vissersvereniging werden genomen, werden gelegitimeerd door de autoriteit van het beschermde gebied. Vandaag de dag gaan de vissersgroepen door met het oogsten van macroalgen vanaf de kust en zijn ze verantwoordelijk voor het controleren van illegale activiteiten. Dit heeft geresulteerd in een duurzamer gebruik van macroalgen en andere mariene hulpbronnen in het gebied.
Sleutelfactoren
De Vissersvereniging was goed georganiseerd voordat het beschermde gebied werd gecreëerd. Dit was een basisvoorwaarde voor de vissers om gebieden af te bakenen waar elke groep macroalgen mocht oogsten en om te voorkomen dat anderen dat zouden doen. Technische gegevens van het nationale instituut voor marien onderzoek ondersteunden het vaststellen van quota voor de oogst van macroalgen. Deze wetenschappelijke informatie verminderde de kans op conflicten tussen overheidsfunctionarissen en vissersgroepen.
Geleerde les
Door het nationale instituut voor marien wetenschappelijk onderzoek, dat wordt gezien als een technische en neutrale organisatie, te betrekken bij het vaststellen van de quota voor het oogsten van macroalgen, werden de conflicten tussen de vissers en de overheidsinstantie voor beschermde gebieden verminderd. Lokale vissers kunnen een belangrijke bondgenoot worden bij het controleren van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen als ze rechten krijgen toegewezen om een specifieke hulpbron te gebruiken. Overeenkomsten moeten bindend zijn en heel duidelijk de verplichtingen en rechten vastleggen waar zowel de vissersgroepen als de instantie voor beschermde gebieden zich toe verplichten.
Invloeden
Traditionele visrechten worden gerespecteerd om de tragedie van het gemeengoed te vermijden. Toen de gereserveerde zone van San Fernando werd gecreëerd, nam de exploitatie van mariene macroalgen toe. In het daaropvolgende proces om de gereserveerde zone als nationaal reservaat te classificeren, werden lokale vissers erbij betrokken en werd erkend dat de inkomsten die ze genereren uit het verzamelen van hulpbronnen belangrijk zijn voor hun levensonderhoud. Dit leidde tot de toewijzing van gebruiksrechten voor de hulpbronnen en zorgde er ook voor dat de vissers meewerken aan controle en toezicht. Medebeheer heeft geholpen om de migratie af te remmen van meer mensen uit het hoogland op zoek naar economische voordelen van het gebruik van macroalgen, die voorheen naar de kust trokken toen de oogst niet door de autoriteiten werd gecontroleerd.
Conflicten op lokaal niveau zijn verminderd. De oprichting van een beheerscomité, dat de verschillende verenigingen van vissers en andere belanghebbenden samenbrengt, maakt het mogelijk om verschillende perspectieven in de beheersdialogen op te nemen.
Dit voorkomt dat spanningen onbeheersbaar worden en creëert een formeel communicatiekanaal met betrekking tot de MPA. Dit hielp bij het afbakenen van toegestane en niet-toegestane toepassingen in de MPA, zoals gedocumenteerd in het MPA-beheerplan.
Begunstigden
vissers uit de gemeenschap, beheersautoriteiten van beschermde gebieden en lokale bevolking
Verhaal
De San Fernando Reserve Zone is een van de meest schilderachtige landschappen van Peru. Het beschermt het leefgebied van de Andescondor, de Humboldtpinguïn en de Guanaco en vormt een speciale beschermingscorridor die de kust met de Andes verbindt. Onderzoek door een team van het Natuurhistorisch Museum van de Universiteit van San Marcos resulteerde in de ontdekking van voorheen onbekende soorten. Op basis van deze technische studies werd het gebied van San Fernando door een regeringscommissie voorgedragen voor aanwijzing als nationaal reservaat, omdat deze categorie duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen mogelijk maakt. Dit was vooral belangrijk om de rechten van de vissers te erkennen en ook omdat San Fernando sinds 2008 een belangrijk gebied is voor de oogst van macroalgen. Veel lokale vissers zijn hun activiteiten gaan richten op het oogsten van macroalgen, omdat hun prijzen aanzienlijk zijn gestegen door de toegenomen vraag vanuit de alginaatindustrie. Lokale vissers waren aanvankelijk tegen deze verklaring omdat ze op basis van eerdere ervaringen dachten dat hen de toegang tot en het vissen in het nationale reservaat verboden zou worden. Voorbeelden hiervan zijn het Punta San Juan reservaat, een kaap die deel uitmaakt van het systeem van Guano-eilanden, en het Capes National Reserve, dat al meer dan een eeuw beschermd is en waar vissen niet is toegestaan.
Dankzij het feit dat het categorisatieproces van het reservaat op een participatieve manier plaatsvond, hadden de functionarissen van het nationale beschermde gebied de gelegenheid om duidelijk te maken dat de huidige activiteiten voor het gebruik van hulpbronnen in San Fernando gerespecteerd zouden worden. Er werden Resource Use Zones toegewezen en de Vissersbond bepaalde welke collectieven elk van de gebieden zouden gebruiken en verzorgen.
Vandaag de dag maken de vissers deel uit van het Management Committee en hoewel niet alles ideaal is en er nog steeds spanningen zijn, is er nu een manier om problemen aan te pakken door middel van dialoog. Beetje bij beetje beginnen de vissers de beschermde natuurgebieden met nieuwe ogen te bekijken. Ze zien het als een kans om het gebied te reguleren en dat het niet slechts vijf zeemijlen zijn waar geen regels gelden. Zij zijn zelf degenen die de migratie vanuit de Peruaanse hooglanden en de daaruit voortvloeiende ongecontroleerde en illegale oogstactiviteiten van mariene macroalgen hebben afgeremd, door een gebied af te bakenen waar elk collectief economisch afhankelijk is van de mariene hulpbronnen en er zo voor te zorgen dat het gebied zijn productiviteit behoudt.
In contact komen met medewerkers
Andere medewerkers
Bruno Monteferri
Conservamos por Naturaleza, Peruaanse vereniging voor milieubeheer (SPDA)
