Partnerschap voor het welzijn van Herculaneum en zijn gemeenschappen
Volledige oplossing
De archeologische overblijfselen van de Romeinse stad Herculaneum
Parco Archeologico di Ercolano
Herculaneum was een Romeinse stad die werd bedolven door de uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus. Het maakt nu deel uit van het werelderfgoed "Archeologische gebieden van Pompeii, Herculaneum en Torre Annunziata" en ligt in de moderne kustplaats Ercolano, een van de dichtstbevolkte gebieden van Italië. In deze oplossing wordt bekeken hoe een partnerschap opgestart door een filantropische stichting een springplank werd voor verandering en bredere samenwerking ten voordele van zowel de site als de gemeenschappen. Na verloop van tijd stimuleerde dit publiek-private partnerschap hervormingen binnen het publieke erfgoedsysteem. Deze omvatten de recente oprichting van een speciale autoriteit met meer capaciteit om ondersteunende netwerken op te bouwen in en rond het erfgoed van Ercolano.
Met een sterk verbeterde staat van conservatie, nieuwe gebieden die open zijn voor het publiek en een levendigere rol van de site in het leven van de moderne stad, hebben het beheerexperiment en de conservatiebenadering op deze site soortgelijke benaderingen elders aangemoedigd.
Laatst bijgewerkt: 08 Sep 2021
2743 Weergaven
Foto- en videogalerij
Context
Uitdagingen
Cultureel/sociaal: Tot de jaren 1980 waren de beheerders, conservatoren, onderhoudsteams enz. meestal lokale mensen en had de site een levendige bijdrage geleverd aan het welzijn van de lokale gemeenschap. Tegen het einde van de 20e eeuw was de site fysiek en visueel afgesneden van de lokale gemeenschap, die te kampen had met extreme sociale achterstand en stijgende misdaadcijfers. Een reeks factoren, waaronder de vraag naar openbare aanbestedingen in de publieke sector, versnelde deze scheiding.
Milieu: De locatie verkeerde aan het begin van de 21e eeuw in een ernstige staat van verval en tweederde was niet meer toegankelijk voor het publiek. Ongecontroleerde stedelijke groei en een verschuiving naar intensieve landbouw in de 20e eeuw hadden de site losgekoppeld van ander natuurlijk en cultureel erfgoed in het landschap.
Economisch: De site leed onder discontinuïteit in de financiële steun. De wijdere omgeving leed onder grote armoede en perioden van ineffectief lokaal bestuur. De werkloosheidscijfers zijn een indicator, in recente tijden 70% onder jongeren.
Locatie
Herculaneum, Napels, Italië
West- en Zuid-Europa
Proces
Samenvatting van het proces
Het Herculaneum Conservation Project was aanvankelijk een flexibel publiek-privaat model om chronische conserverings- en beheersproblemen aan te pakken. Vervolgens werden benaderingen getest die op lange termijn door de publieke partner konden worden overgenomen. Een operatief team dat al twee decennia permanent ter plaatse is, heeft ervoor gezorgd dat de oplossingen beantwoordden aan de specifieke behoeften van de erfgoedlocatie en haar belanghebbenden. Door de samenwerking met lokale en nationale actoren is de archeologische site teruggekoppeld naar het historische en natuurlijke landschap en konden de lokale gemeenschap, verenigingen, internationale organisaties en andere niet-erfgoedactoren deelnemen. Een grotere nadruk op het begrijpen van waarden en het verbinden van elementen van de erfgoedplek heeft de voorwaarden gecreëerd waarin Herculaneum kan bijdragen aan de aspiraties van duurzame ontwikkeling, en heeft ook veel bredere publieke steun voor de bescherming ervan verworven.
BB1 gaat over het creëren van de voorwaarden voor verandering. BB2 en BB3 gaan over het bereiken van modellen voor behoud en beheer die de duurzaamheid van het erfgoed op lange termijn kunnen garanderen. BB4 gaat een stap verder en wil de dynamische rol van erfgoed in de samenleving mogelijk maken.
Bouwstenen
Effectief publiek-privaat partnerschap voor erfgoed
Als reactie op het ernstige verval van de archeologische vindplaats werd in 2001 een veranderingsproces in gang gezet door een filantropische stichting, het Packard Humanities Institute. Twintig jaar later is het publiek-private partnerschap dat ontstond, het Herculaneum Conservation Project, doorgegaan met het conserveren en verbeteren van het oude Herculaneum en de relatie met de omgeving, inclusief de moderne stad Ercolano en de bredere Vesuviaanse regio. De activiteiten van de partners vinden vandaag de dag plaats binnen het managementsysteem van de speciale openbare erfgoedautoriteit die verantwoordelijk is voor de site, het Parco Archeologico di Ercolano. Het partnerschap heeft ook geprofiteerd van belangrijke samenwerkingen met vele andere lokale, nationale en internationale belanghebbenden.
Elke partner brengt zijn eigen sterke punten in het initiatief in: bijvoorbeeld het democratische mandaat en het langetermijnengagement van de overheidsinstantie en het reactievermogen en de visie van de private partner. Een team van Italiaanse specialisten uit verschillende disciplines en gespecialiseerde aannemers hebben samengewerkt met ambtenaren die verantwoordelijk zijn voor het openbare erfgoed om de problemen in Herculaneum te identificeren en aan te pakken, waarbij het bestaande beheersysteem van binnenuit werd versterkt.
Sleutelfactoren
Het publiek-private partnerschap kon van start gaan dankzij een eerste fase van beheersautonomie die de lokale erfgoedautoriteit in 1997 kreeg van het centrale ministerie, waardoor een meer ontvankelijke en flexibele publieke partner ontstond. Er zijn nog belangrijkere resultaten behaald sinds er in 2016 een speciale beheersautoriteit werd opgericht voor Herculaneum alleen.
De kern van de verbetering van Herculaneum in de 21e eeuw is de inzet van de private partner voor een partnerschap op lange termijn als middel om blijvende veranderingen tot stand te brengen.
Geleerde les
- De publieke sector kan lijden onder een gebrek aan intellectuele middelen, een overmaat aan administratieve hindernissen en een onjuiste verdeling van risico's en verantwoordelijkheden. Het internationale element van het partnerschap hielp op deze gebieden, ook door het vergroten van de neutraliteit en het verminderen van de invloed van politieke agenda's voor de korte termijn.
- In een sector die soms gesloten en op zichzelf gericht is, is het publiek-private partnerschap een katalysator geweest voor het versterken en openstellen van het bestaande beheersysteem voor nieuwe vormen van samenwerking met diverse belangengroepen.
- Externe steun wordt vaak beoordeeld op basis van de omvang van de financiering, terwijl de tijdsparameter vaak bepalend is voor de effectiviteit van multilaterale initiatieven. Een goede planning van het gebruik van langetermijnsteun kan zorgen voor oplossingen die lang na de levensduur van een partnerschap kunnen overleven.
- Vertragingen bij het vinden van een wettelijk kader om het partnerschap tot bloei te laten komen, leken een obstakel. In werkelijkheid bleek de aanlooptijd van 3 jaar tot echte actie ter plaatse een voordeel te zijn bij het opbouwen van wederzijds begrip en het besteden van kwaliteitstijd aan het begrijpen van de behoeften van de locatie en het beheersysteem.
Benaderingen voor duurzaam behoud en beheer van grote gebieden
De aard van de begraving van Herculaneum 2000 jaar geleden betekende dat opgravingen in de open lucht in het begin van de 20e eeuw een buitengewone mate van behoud van de Romeinse stad aan het licht brachten, maar ze moesten wel gepaard gaan met de stabilisatie van deze ruïnes met meerdere verdiepingen en het herstel van wegen en drainagesystemen. De site vereist vandaag de dag het behoud van de archeologische structuur, maar ook van deze verouderende restauratie-interventies, en dat op stedelijke schaal.
In de late 20e eeuw werd Herculaneum echter benaderd als een reeks afzonderlijke elementen. Dit was deels te wijten aan de beperkte toegang tot interdisciplinaire expertise en vaste financieringsbronnen - sporadische kapitaalfinanciering voor eenmalige lokale projecten overheerste.
Rond de millenniumwisseling werd een nieuwe aanpak gekozen die instandhoudingsproblemen en de onderlinge afhankelijkheid over het hele gebied in kaart bracht en daarnaar handelde. De eerste inspanningen waren gericht op het oplossen van situaties in gebieden die dreigden in te storten of met kwetsbare decoratieve kenmerken. Na verloop van tijd verschoof de aandacht naar langetermijnstrategieën om de oorzaken van verval terug te dringen en onderhoudscycli voor de hele site te ontwikkelen die alleen door de overheid konden worden volgehouden, zodat de site niet zou terugvallen. Nu deze volledig door de publieke partner worden gedragen, is de overkoepelende doelstelling bereikt.
Sleutelfactoren
Ontwikkelingen in het Italiaanse wettelijke kader in 2004 stelden de private partner in staat om rechtstreeks contracten af te sluiten voor beschermingswerkzaamheden en concrete resultaten te 'doneren', in plaats van alleen financiële steun. Hierdoor kon het partnerschap een echte operationele verbetering van het bestaande beheersysteem vormen.
Verdere wettelijke hervormingen voor cultureel erfgoed in de periode 2014-2016 versterkten vervolgens de flexibiliteit en het reactievermogen van de publieke partners op de behoeften van de site.
Geleerde les
- Interdisciplinaire analyse en besluitvorming voor grote erfgoedsites kan worden verbeterd door het gebruik van door de gebruiker aangestuurde tools voor gegevensbeheer. De integratie van interdisciplinaire IT-tools in de conserveringsplanning, -implementatie en -monitoring was cruciaal voor een efficiënter gebruik van beperkte middelen: menselijke, financiële en intellectuele.
- Door de lange tijd die beschikbaar was voor het partnerschap en de aanwezigheid van een interdisciplinair team het hele jaar door , kon een uitgebreid en genuanceerd inzicht worden ontwikkeld in de behoeften van de site en konden langetermijnstrategieën om deze aan te pakken uitgebreid worden getest, voordat de onderhoudsregimes werden overgedragen aan de openbare erfgoedautoriteit.
- Uitgebreide en problematische restauratie-interventies uit de 20e eeuw vormen een uitdaging voor veel gebouwd erfgoed waar meer kennisdeling wenselijk is.
- De Covid-19 pandemie heeft de financiële kwetsbaarheid van het institutionele model blootgelegd bij gebrek aan inkomsten uit kaartverkoop en onzekerheden over de capaciteit van de publieke partner om de verbeteringen aan het behoud en onderhoud van de site op lange termijn te ondersteunen.
Erfgoed als gedeelde verantwoordelijkheid
Terwijl het publiek-private partnerschap de aanpak van natuurbehoud verbeterde, werd het duidelijk dat de uitdagingen op de locatie werden beïnvloed door de bredere context. Het was van vitaal belang om het Vesuviaanse gebied en de bredere sociaaleconomische dynamiek te erkennen als een bron van kansen, niet van bedreigingen, die het beheer van de site konden versterken. Erfgoed werd steeds meer gezien als een gedeelde verantwoordelijkheid.
Een belangrijk initiatief was het Herculaneum Centrum, een vereniging zonder winstoogmerk opgericht door de erfgoedautoriteit, de gemeente en een onderzoeksinstituut om een netwerk van lokale, nationale en internationale partners te consolideren. Gedurende 5 jaar voerde het een activiteitenprogramma uit dat gericht was op het stimuleren van nieuwe vormen van betrokkenheid bij het erfgoed van Ercolano. De capaciteit om met anderen samen te werken werd vergroot binnen instellingen en de burgermaatschappij door middel van onderzoeksnetwerken, gemeenschapsprojecten en een verscheidenheid aan leeromgevingen.
Het vertrouwen van de lokale partners creëerde de voorwaarden, die tien jaar eerder nog ondenkbaar waren, voor de regeneratie van een moeilijke stadswijk naast de archeologische site die bekend staat als Via Mare.
Nu het programma van het centrum is afgerond, wordt deze traditie van samenwerking voortgezet door de nieuwe erfgoedautoriteit van Herculaneum, gesteund door de Packard foundation en andere partners.
Sleutelfactoren
Veel initiatieven, waaronder het centrum en Via Mare, bouwden voort op de vroege inspanningen van teamleden van het Herculaneum Conservation Project. De positieve resultaten van de koppeling met lopende lokale initiatieven en het bouwen van bruggen tussen realiteiten die afzonderlijk werkten, begonnen vorm te geven aan langetermijnstrategieën voor het beheer van de site en de omgeving.
Vanaf 2004 heeft een reeks hervormingen in de Italiaanse wetgeving meer mogelijkheden gecreëerd voor traditioneel starre en gesloten publieke erfgoedautoriteiten om effectief met anderen samen te werken.
Geleerde les
-
De oprichting van een eerste partnerschap werkte als een katalysator voor veel meer, wat uiteindelijk resulteerde in een uitgebreid en zelfvoorzienend netwerk. In Ercolano kan een deel van het levendige panorama van lokale verenigingen en coöperaties die de afgelopen twintig jaar zijn ontstaan, rechtstreeks in verband worden gebracht met de vijf intensieve jaren van het Herculaneum Centrum en de initiatieven die sindsdien zijn genomen om die vooruitgang te consolideren. De nadruk op nieuwe vormen van interactie op erfgoedlocaties blijft van vitaal belang.
-
Herculaneum bereiken buiten de site leverde grotere voordelen op in termen van politieke en sociale steun voor het behoud ervan, extra middelen en opname in de strategische programmering.
-
Een publieke erfgoedinstelling moet in haar mandaat het concept van 'samenwerken met anderen' hebben, ook al is dit nog niet vastgelegd in wettelijke en institutionele kaders. Een publieke erfgoedinstelling voert haar doel echt uit door bijdragen van - en voordelen voor - een breder netwerk van lokale, nationale en internationale actoren mogelijk te maken.
De voorwaarden creëren voor op waarden gebaseerd en participatief beheer dat duurzame ontwikkeling ondersteunt
De afgelopen tijd heeft een participatief onderzoeksprogramma onder leiding van de privépartner ervoor gezorgd dat de nieuwe erfgoedautoriteit een echt op waarden gebaseerd en participatief erfgoedbeheer kan promoten. Het begrijpen van erfgoed in termen van wie welk belang toekent, kan de conservatie van de site informeren en het beheer van veranderingen in het bredere landschap verbeteren. Verschillende percepties van en relaties met het werelderfgoed en ander erfgoed werden in kaart gebracht, waardoor voorheen verwaarloosde verbanden en onderlinge afhankelijkheden aan het licht kwamen.
Het initiatief werkt ook aan het identificeren van de capaciteit binnen de burgermaatschappij, instellingen en onder lokale erfgoedspecialisten om bij te dragen tot erfgoedagenda's en gaat dus verder dan het klassieke culturele in kaart brengen om te begrijpen wat positieve verandering teweegbrengt in een breed lokaal netwerk.
De eerste tastbare resultaten zijn tools met een geogerefereerde achtergrond die gericht zijn op het verbeteren van de besluitvorming rond verandering en continuïteit en op het benutten van lokale capaciteiten in het proces. Het overkoepelende doel is om het volledige potentieel van de bijdrage van erfgoed aan duurzame ontwikkeling in dit moeilijke en complexe gebied in kaart te brengen.
Sleutelfactoren
Dit werk is mogelijk dankzij de mensgerichte aanpak van Herculaneum op meerdere niveaus voor de activiteiten en het beheer van de site over een lange periode. Dit houdt in dat meerdere belanghebbenden betrokken worden bij de identificatie van erfgoedwaarden, die vervolgens de basis vormen voor het begrijpen van verbanden tussen erfgoed binnen een breder landschap. Het houdt ook in dat Herculaneum een rol krijgt in de ondersteuning van lokale duurzame ontwikkelingsambities op een manier die zowel de lokale gemeenschap als het erfgoed zelf ten goede komt.
Geleerde les
- De specifieke uitdagingen van het Vesuviaanse gebied hadden er al toe geleid dat het team intuïtief dacht aan het succes van het beheer van de site in sociale, economische en milieutermen, maar het werd steeds belangrijker dat duurzaamheidsmaatregelen verder moesten gaan dan de grenzen van de site.
- Door Herculaneum in een breder netwerk van mensen en plaatsen te zien, kon de basis worden gelegd voor plannen op de langere termijn voor zowel behoud als duurzame ontwikkeling.
- Willen de resultaten van ambitieuze participatieve initiatieven relevant zijn en blijven, dan is het belangrijk om een lange aanlooptijd te voorzien zodat vertrouwensrelaties kunnen worden opgebouwd, een voorwaarde voor succes op dit gebied.
- Er is een periode van tien tot twintig jaar nodig om te begrijpen of de huidige investering in instrumenten, onderzoek, kennisbeheer/-deling en netwerkopbouw succesvol is in het verzekeren van een meer dynamische rol van het erfgoed in duurzame ontwikkeling en het benutten van de voordelen voor lokale gemeenschappen en andere belanghebbenden, evenals nieuwe vormen van steun voor het erfgoed.
Invloeden
Sociaal: Erfgoedgerelateerde initiatieven hebben een sleutelrol gespeeld in het opbouwen van sociale inclusie en het versterken van lokale capaciteiten, zoals de rol van lokale gemeenschapsactoren in de stadsvernieuwing in de buurt van de site. De openstelling van het erfgoedbeheersysteem heeft geholpen bij het (her)opbouwen van consensus en trots binnen de burgermaatschappij over hun werelderfgoed maar ook over andere lokale erfgoederen, waarbij nieuwe vormen van democratische consensus zijn ontstaan, zoals in het geval van de historische markt van Pugliano.
Economisch: Het succes van de publiek-private samenwerking leidde tot de oprichting van een speciale publieke erfgoedautoriteit, waardoor de besluitvorming dichter bij de problemen kwam te liggen. Dit maakte directe controle mogelijk over de inkomsten uit kaartjes en een vrijbrief voor nieuwe vormen van partnerschap. Mentaliteitsveranderingen bij de belangrijkste actoren leidden tot meer financiering en diversificatie van bronnen voor het beheer van de site. De activiteiten laten ook een blijvende erfenis achter buiten de site, zoals meer gekwalificeerd personeel, nieuwe expertisegebieden en ondernemerschap.
Milieu: Het verval dat ertoe leidde dat tweederde van de locatie werd gesloten is aangepakt, een direct gevolg van een uitgebreidere participatieve beheersaanpak waarbij ook de omgeving werd betrokken. Verlaten landbouw- en stedelijke gebieden rond de site zijn teruggewonnen. Strategisch beheer maakt steeds meer gebruik van de onderlinge afhankelijkheid met het bredere natuurlijke en culturele landschap.
Begunstigden
De belangrijkste begunstigden zijn de publieke erfgoedautoriteit die verantwoordelijk is voor Herculaneum, de lokale overheid en de gemeenschappen die rond de site wonen en werken. Een breder netwerk van geïnteresseerden, van wetenschappers tot bezoekers, heeft er ook van geprofiteerd.
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
SDG 8 - Fatsoenlijk werk en economische groei
SDG 11 - Duurzame steden en gemeenschappen
