Volledig beschermde communautaire zeereservaten

Zeereservaten zijn geografisch afgebakende gebieden met als doel natuurlijke processen veilig te stellen en ecosystemen, habitats en/of soorten te beschermen. In gebieden die zwaar bevist worden, kunnen zeereservaten de negatieve effecten van visserij (vernietiging van habitats, afname van biomassa, plaatselijk uitsterven van soorten, verlies van ecosysteemdiensten, enz.

Om het succes van een zeereservaat te meten, moeten gegevens worden gegenereerd die aangeven of de doelstellingen worden gehaald. Het opzetten van monitoringprogramma's voor de lange termijn, uitgaande van een basislijn en met betrokkenheid van de leden van de gemeenschap die gebruik maken van de hulpbronnen, is een praktijk die goede resultaten heeft opgeleverd ten gunste van instandhoudingsmaatregelen. Door vissers en vissersvrouwen uit de gemeenschap in staat te stellen en op te leiden, zowel bij het verzamelen van gegevens als bij het zelf communiceren over de voordelen die ze hebben waargenomen van hun zeereservaten, worden betere vispraktijken en andere instrumenten voor het behoud van de zee overgenomen en bevorderd.

Om het ontwerp, de oprichting en het effectieve beheer van zeereservaten te bevorderen, was een van de uitdagingen in Mexico om robuuste richtlijnen te hebben die gebaseerd zijn op lokale kennis en de best beschikbare wetenschappelijke informatie. Om in deze behoefte te voorzien werden tussen 2014 en 2019 biofysische, sociaaleconomische en bestuurlijke principes geïdentificeerd in drie prioritaire regio's van Mexico: de Zuid-Californische Stille Oceaan, de Golf van Californië en de Mexicaanse Caraïben.

De biofysische principes helpen bij het identificeren van belangrijke habitats, belangrijke locaties voor herstel en rekrutering van soorten en het ontwerp (locatie, grootte, vorm, duur en afstand) van zeereservaten, waarbij ook rekening wordt gehouden met aanpassing aan klimaatverandering. Sociaal-economische principes omvatten sociale, economische en culturele aspecten. En governanceprincipes hebben betrekking op de structuren en processen voor de instelling van zeereservaten, instellingen, besluitvorming en de juridische en beleidsmatige context.

Rekening houden met biofysische, sociaaleconomische en governanceprincipes bij het ontwerpen van mariene reservaten maximaliseert hun potentieel voor succes, levensvatbaarheid en goed bestuur, om de duurzaamheid van mariene hulpbronnen en voordelen voor gemeenschappen te garanderen.

Een van de grootste uitdagingen bij het ontwerpen van effectieve zeereservaten is het verschil in belangen tussen natuurbehoud en de productiesector. Het gebrek aan interdisciplinaire integratie leidt tot de instelling van zones die niet voldoen aan de doelen voor natuurbehoud en visserijbeheer, of resulteert in het uitvaardigen van gebieden die maatschappelijk niet geaccepteerd worden en daarom niet worden overgenomen door de lokale gebruikers.

Het combineren van participatieve processen met technische hulpmiddelen maakt het mogelijk om de best beschikbare wetenschap en lokale kennis van vissers en vissersvrouwen toe te passen om prioriteiten te stellen en zo de gebieden met het grootste potentieel te identificeren en sociaal geaccepteerde voorstellen te genereren die bijdragen aan zowel de instandhoudings- als de visserijbeheerdoelstellingen. Bovendien vergemakkelijken de relaties en vertrouwensbanden tussen actoren uit verschillende sectoren die tijdens deze oefeningen ontstaan, de samenwerking en coördinatie tussen belanghebbenden tijdens de ontwerp- en implementatiefase, wat bijdraagt aan optimale, biologisch relevante en kosteneffectieve oplossingen. Er bestaan verschillende prioriteringsinstrumenten, bijvoorbeeld het Marxan-programma, dat over de hele wereld wordt gebruikt om de besluitvorming te ondersteunen.

Betrokkenheid van de gemeenschap bij het monitoren van zeereservaten is een maatregel die bijdraagt aan het succes van dit instrument. Dit leidt tot een grotere medeverantwoordelijkheid bij het verzamelen van gegevens en een beter begrip van de effecten van oogstactiviteiten op geoogste soorten, habitats en mariene ecosystemen. Door rekening te houden met de deelname van vrouwen en mannen met gelijke kansen aan monitoringactiviteiten, worden capaciteiten gediversifieerd, meer solide en effectieve acties gegenereerd en ruimtes gecreëerd om de mening van verschillende actoren te laten horen. Bovendien worden de capaciteiten binnen de monitoringteams versterkt en aangevuld, waardoor meer solide kennis en een beter begrip van het gezamenlijk beheer van natuurlijke hulpbronnen ontstaat.

Een belangrijk onderdeel voor het succes van volledig beschermde zeereservaten is dat ze worden gerespecteerd door vissers en vissersvrouwen, die zich houden aan de regels die tijdens de oprichting zijn opgesteld om ervoor te zorgen dat ze goed functioneren. Door middel van toezicht kan respect worden bereikt door te voorkomen dat (legale en illegale) visserijactiviteiten plaatsvinden binnen het zeereservaat. Toezicht houdt niet alleen boottochten en aanklachten in, maar ook overeenkomsten met de gemeenschap, het gebruik van technologie om het toezicht te versterken en te vergemakkelijken en het beschikbaar stellen van informatie over de regels en grenzen van zeereservaten aan gebruikers.

In Baja California Sur, Mexico, bestaat sinds 2012 een netwerk van 12 zeereservaten. Deze reservaten zijn ontworpen en opgericht op basis van overeenkomsten tussen gemeenschappen en multisectorale participatie. Sinds 2014 is er een monitoringprogramma op gemeenschapsniveau gestart, dat hand in hand met de overheidssector en maatschappelijke organisaties is blijven groeien. Dit programma heeft positieve resultaten opgeleverd en is een voorbeeld voor andere gemeenschappen, waardoor de voordelen van deze gebieden worden gewaarborgd en het respect ervoor wordt bevorderd.

Volledig beschermde zeereservaten zijn instrumenten die worden voorgesteld door de milieu-, visserij- en sociale sectoren om het herstel van de visserij te bevorderen met een ecosysteembenadering en om positieve effecten te bereiken op het behoud van de biodiversiteit. Ondanks hun succes bestaan veel van deze reservaten alleen op papier ("papieren parken"); er is een wettelijk decreet, maar er zijn geen voortdurende biologische monitoring- of bewakingsacties. In veel gevallen is deze situatie te wijten aan een gebrek aan budget. Daarom is het berekenen van de bijbehorende kosten en het ontwikkelen van mechanismen om de kosten te dekken van het grootste belang voor succes op de lange termijn.

Op basis van 21 jaar ervaring schatten we dat biologische monitoring van een communautair zeereservaat door middel van citizen science tussen de US$1.500 en US$2.000 per dag kost. Doorgaans zijn er zeven dagen werk per jaar nodig, rekening houdend met een team van acht mensen uit de gemeenschappen en twee mensen met een wetenschappelijke opleiding die SCUBA gebruiken om onderwater transecten uit te voeren. Daarnaast zijn er gratis hulpmiddelen beschikbaar om gemeenschappen en beleidsmakers te ondersteunen bij het inschatten van de kosten voor het implementeren en beheren van reservaten.