Çeşitlendirilmiş mutfak bahçeleri
Mutfak bahçeleri, sebze, ot ve meyve çeşitliliği sağlayarak gıda ve beslenme güvenliğine katkıda bulundukları için kırsal kesimlerdeki Tacik ailelerin beslenmesini iyileştirmek açısından çok önemlidir.
Bu nedenle, geçimlik çiftçiler için merkezi bir beslenme kaynağıdırlar.
Sebzeler, otlar ve baharatlar, meyveler ve meyveler, genellikle doğrudan evlere bitişik olan küçük ölçekli mutfak bahçelerinde yetiştirilmektedir. Çeşitlendirilmiş mutfak bahçesi yaklaşımı, ekilen ürünleri çeşitlendirerek, sulama sistemlerini geliştirerek ve daha iyi toprak verimliliği yönetimi için teknikler geliştirerek mutfak bahçelerinin yönetim sistemini iyileştirmeyi amaçlamaktadır.
Bağlam
Ele alınan zorluklar
Biyoçeşitlilik ve ekosistem hizmetlerinin geliştirilmesi bağlamında çeşitlendirilmiş mutfak bahçelerinin teşvik edilmesi bazı zorlukları beraberinde getirmektedir. Çeşitlendirilmiş mutfak bahçelerinin yönetimi, farklı ürünlerin gereksinimleri hakkında sağlam bir bilgi gerektirir ve bir mutfak bahçesinin boyutu normalde nispeten küçük olsa da, bir ekim planı ve rotasyon sistemine sahip olmayı gerekli kılar. Bir mutfak bahçesinde üretimin yoğunlaştırılması aynı zamanda haşere ve hastalık yönetimi gerektirmekte ve kompostlama ve yeşil gübre kullanımı yoluyla ekinlerin, meyvelerin ve sebzelerin gübrelenmesini zorunlu kılmaktadır.
Diğer zorluklar ise tohum bulunmaması, sebze tohumlarının yaygın olarak çoğaltılmaması ve ürünlerin mevsimsel takvime göre ekilmemesidir.
Konum
Süreç
Sürecin özeti
Kompostlama ve ürün rotasyonu gibi basit tekniklerin uygulanması toprak yapısını iyileştirir, zararlıları ve hastalıkları azaltır. Sonuç olarak, sebze ve meyve hasadının miktarı ve kalitesi artar ve daha kaliteli tohumlar saklanabilir. Bunlar toplum temelli tohum bankalarında saklanabilir, böylece genellikle yerel iklim koşullarına daha iyi adapte olan geleneksel, yerel sebze, meyve ve bitki çeşitlerinin korunması sağlanır.
Yapı Taşları
Kompost hazırlama
Organik maddenin ayrıştırılmasıyla, genellikle atık olarak kabul edilen maddelerden doğal toprak gübresi üretilebilir. Yabani otlar, yapraklar, kesilmiş çimen, hasat artıkları, hayvan gübresi, kül, yeşil ve kahverengi budama malzemesi, yumurta kabukları ve sebze kabukları gibi mutfak atıkları ve diğer organik maddeler karıştırılır ve uzun etkili gübre üretmek için mikroorganizmalar tarafından ayrıştırılır.
Kompost sadece toprak yapısını iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda gözenekliliğini de artırarak bitkilerin kök sistemi için daha iyi bir ortam yaratır. Ayrıca ağır toprakların geçirgenliğini artırır ve toprağın su tutma kapasitesini artırarak erozyonu ve yüzey akışını azaltır.
Kompost, toprağa çeşitli makro ve mikro besinler ve genel olarak önemli miktarda organik madde sağlar.
Kompost aynı zamanda sıvı gübre hazırlamak için de kullanılabilir, çok hızlı etki eden organik bir üst gübredir ve sebzeler besin eksikliği gösterdiğinde ya da çiçeklenme sonrası domates gibi çok fazla besine ihtiyaç duydukları bir aşamada uygulanabilir.
Tacikistan'ın yazları çok kurak ve kışları soğuk geçen iklim koşulları göz önüne alındığında, kompost normalde çukurlarda üretilir. En yaygın olarak iki çukurlu bir sistem önerilir.
Etkinleştirici faktörler
Kompostun hazırlanması kolaydır ve kendi kaynaklarının kullanılmasına ve geri dönüştürülmesine olanak tanır. Bu, özellikle çiftçi ailelerinin sentetik gübre satın almak için kaynaklarının olmadığı Tacikistan'da önemlidir.
Komposttan hızlı etki eden ve etkili bir organik üst gübre hazırlanabilir.
Çıkarılan dersler
Tacikistan'da kompost hazırlama ile ilgili bir sorun, çiftçilerin organik maddeleri, özellikle de yabani otları kompost yapmak yerine hayvanlara yem olarak vermeyi tercih etmeleridir. Ayrıca, kompost hazırlama Tacikistan'da iklim koşulları nedeniyle bazı zorluklarla karşılaşmaktadır; yaz aylarında mikroorganizmaların faaliyeti kuraklık, kış aylarında ise soğuk nedeniyle engellenmektedir. Bu nedenle, kompost alanları çukurlarda kurulmalı, yazın düzenli olarak sulanmalı ve kışın bir branda ile örtülmelidir.
Ürün Rotasyonu
Ürün rotasyonu, aynı tarlaya birkaç yıl boyunca farklı yıllık ürünlerin belirli bir sırayla ekilmesi anlamına gelir. Ürün rotasyonu, farklı ailelerden gelen ürünlerin besin maddeleri ve köklenme derinliği açısından farklı gereksinimleri olduğundan, uzun vadeli toprak verimliliğinin sağlanmasına yardımcı olur. Ayrıca, toprak kaynaklı hastalık ve zararlıların birikmesini ve yayılmasını önler. Tacikistan'da, sulanan arazilerde patates gibi aynı nakit ürünlerin yetiştirilmesi genellikle ürün rotasyonuna tercih edilmektedir.
Kapsamlı bir ürün rotasyonu kavramı, toprak kalitesini önemli ölçüde artıran yonca veya esparcet gibi baklagil yem bitkilerinin birkaç yıl boyunca yetiştirilmesini içerir. Ayrıca, bakliyat (nohut, bezelye, mercimek) ürün rotasyonunu ve ürün çeşitlendirmesini teşvik etmek için kullanılabilir. Bunlar ikinci ürün olarak da ekilebilir. Aynı zamanda, bakliyat azotu sabitler ve böylece toprak verimliliğini artırır. Bu ürünlerin çoğu ayrıca tozlayıcıları çeker ve arılar için uygun yaşam alanları sağlar.
Etkinleştirici faktörler
Birçok çiftçi mutfak bahçesi arazilerini genellikle iki ana bölüme ayırır - biri patates (en çok tüketilen temel gıdalardan biri olduğu için), diğeri ise diğer tüm sebze ve ot türleri için. Verim artışı, haşere ve hastalıkların azalması gibi olumlu etkiler hemen gözlemlenebildiğinden Tacikistan'daki çiftçiler genellikle mutfak bahçelerinde ürün rotasyonu uygulamaya isteklidir.
Çıkarılan dersler
Tacikistan'da ürün rotasyonu uygulanmaktadır, ancak sistematik ve kapsamlı bir şekilde değil. Ne yazık ki, mevcut arazi kaynakları sınırlı olduğu için çoğu çiftçi yem bitkileri ve yeşil gübre ekimi de dahil olmak üzere tam ürün rotasyon sistemlerini uygulayamamaktadır. Bu nedenle çiftçiler, uzun vadede toprak verimliliğini koruyacak tam ürün rotasyonu sistemlerini uygulamak yerine daha çok anlık etkiler almak zorunda kalmaktadır.
Ürün rotasyonu olarak ikinci bir ürünün yetiştirilmesi ancak yeterli sulama suyunun mevcut olması ve vejetasyon süresinin ikinci ürünün olgunlaşması için yeterince uzun olması durumunda mümkündür.
Hasat ve hasat sonrası yönetim
Yeterli hasat ve hasat sonrası yönetim özellikle meyve, çilek, sebze ve bitki üretimi için önemlidir. Bunlar kuru ve serin, ancak donmaya karşı korumalı bir depolama alanında saklanmalı ve önceden dezenfekte edilmelidir. Özellikle fareler, çoğu depolama tesisi için yaygın bir tehdittir, ürünleri kirletir ve dolayısıyla gelecekteki satışları imkansız hale getirir. Haşerelerle mücadele için pestisit kullanımından kaçınılmalıdır çünkü bunlar gıda ürünlerini kirletmektedir. Bunun yerine çeşitli tuzak türleri kullanılmalıdır.
Elma gibi taze meyveler depolanırken, çürüme riskini en aza indirmek için hasat dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.
Elmalar etilen ürettiğinden ve bu da patateslerin vaktinden önce filizlenmesine neden olabileceğinden elma ve patatesleri birlikte saklamaktan kaçınılmalıdır.
Meyveler de hasattan sonra komposto, reçel yapılarak veya kurutularak muhafaza edilebilir.
Meyveler gibi birçok sebze de kavanozlarda muhafaza edilebilirken, domates gibi diğerleri kurutulabilir. Havuç, pancar, turp gibi kök sebzeleri saklamak için en kolay ve ucuz yöntem, dondan korunmalarını sağlamak için saman ve toprakla kaplı kelepçelerde tutmaktır. Başta fareler olmak üzere haşerelerin istilasını önlemek için kelepçeler düzenli olarak kontrol edilmelidir.
Etkinleştirici faktörler
Mutfak bahçeleri, uzak bölgelerde gıda ve beslenme güvenliğinde önemli bir rol oynamaktadır. Çiftçi aileler yıl boyunca mutfak bahçelerinden elde edilen ürünlerin hasadına güvenmektedir ve bu nedenle hasat ve hasat sonrası yönetim bilgi ve becerilerini geliştirmeye isteklidirler.
Farklı bölgelerdeki çiftçiler, meyve ve sebzelerin uygun şekilde saklanması ve korunması için nesilden nesile geçen farklı uygulamalara sahiptir. Farklı bölgelerden çiftçiler arasında değişim ziyaretleri düzenlemek, en iyi uygulamaların yaygınlaşmasını sağlar.
Çıkarılan dersler
Bir mutfak bahçesinin çeşitlendirilmesi zengin bir beslenmeye katkıda bulunur, ancak çiftçilerin her bir ürünün hasadı, kullanımı, depolanması ve işlenmesi hakkında bilgi sahibi olması gerekir. Proje süresince, tek bir eğitim oturumunda bu konularda yeterli bilgi sağlamanın zor olduğu öğrenilmiştir. Çiftçilerin ekim, büyüme, hasat ve hasat sonrası yönetimle ilgili yeni mahsuller hakkındaki bilgilerini artırmak için daha sık eğitime ihtiyaç duyulmaktadır.
Toplum temelli tohum bankaları
Hibrit çeşitlere olan talebin artması nedeniyle, yerel sebze ve yıllık mahsul çeşitlerinin tohumları yerel pazarlarda giderek daha fazla bulunamaz hale gelmiştir. Yerel çeşitlerin avantajı, açık tozlaşmadan kaynaklanmaları, yani tohumlarının köy düzeyinde çoğaltılabilmesidir. Ancak çeşitlerin saflığının korunması sürekli kontrol gerektirmektedir. Çeşidin özelliklerini göstermeyen bitkiler ayıklanmalıdır.
Yerel çeşitlerin tohumlarının yerel tohum bankalarında saklanarak muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Eğer bir tohum bankası yoksa, genetik materyalin uzun vadede yerinde bulunmasını sağlamak için yeni bir tohum bankası kurulması desteklenmelidir.
Etkinleştirici faktörler
Yerel tohum çeşitlerinin toplanması, çoğaltılması ve değişimi, bazı çiftçilerin bir nesilden diğerine aktardığı bir gelenektir. Ayrıca, çiftçiler arasındaki karşılıklı işbirliği ruhu, tohumların sık sık ücretsiz olarak değiş tokuş edilmesinde görülmektedir. Böyle bir uygulamanın öneminin kabul edilmesi ve çiftçilerin tohum bankalarını yönetmelerinin desteklenmesi, yerel çeşitlerin korunmasını, ilgilenen çiftçilerin kullanımına sunulmasını ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlayabilir.
Çıkarılan dersler
Çiftçilerin bir tür tohumu diğeriyle değiştirmesi geleneği vardır. Genellikle toplum temelli bir tohum bankası kuran çiftçiler ellerindeki tohumları da ücretsiz olarak verirler. Bu, benzer bir zihniyete sahip diğer bazı ülkelerde de işe yarayabilir, ancak toplum temelli bir tohum bankasının sürdürülebilirliğini sağlamak için tohumlar için bir fiyat belirlemek bir seçenek olabilir.
Ayrıca, çiftçiler tarafından yönetilen topluluk temelli küçük tohum bankaları ile büyük gen bankalarına sahip Ulusal Cumhuriyet Genetik Bilim Merkezi gibi daha büyük kurumlar arasında bağlantı kurulması, yerel çeşitlerin ve toprak ırklarının köyler ve ilçeler arasında değişimini de kolaylaştırır.
Kaynaklar
Etkiler
Mutfak bahçeleri, kadınların aile diyetini çeşitlendirmesine ve hem aile içinde hem de mahallede önemli bir rol üstlenmesine olanak tanıyan sosyal düzeyde güçlü bir işlev görmektedir. Çeşitlendirilmiş mutfak bahçeleri biyoçeşitliliğin korunmasına da katkıda bulunur. Ayrıca, kurutma ve depolama da dahil olmak üzere hasat ve hasat sonrası yönetim becerileri nesiller boyunca aktarılan özel becerilerdir.
Mutfak bahçelerinden elde edilen ürünlerin taze olarak satılması ya da işlenerek ek gelir elde edilmesi olumlu bir ekonomik avantaj sağlamaktadır.
Ürün rotasyonu veya kompostlama gibi basit teknikler toprak yapısı ve topraktaki besin döngüleri üzerinde faydalı etkilere sahip olabilir. Ayrıca, çeşitlendirilmiş mutfak bahçeleri tozlayıcıları çeker ve arılar ve diğer tozlayıcılar için uygun habitatlar sağlar.
Yararlanıcılar
Yaklaşımın yararlanıcıları, bahçelerini çeşitli ağaç ve çalı türleriyle çeşitlendirmenin yanı sıra ilgili mahsulleri ve sebzeleri yetiştirmekle ilgilenen çiftçilerdir.
Hikaye
Kuzey Tacikistan'ın Reşt vilayetine bağlı Cafr köyünde yaşayan 56 yaşındaki Hanona Latifova'nın evini büyük bir avlu bahçesi çevreliyor. Vadinin dağ tepeleri şimdiden bu yılın ilk karıyla kaplanmış durumda. Son haftalarda bahçe yavaş yavaş boşaldı: ağaçlardaki meyveler toplandı, sebzeler hasat edildi ve toprak kışa hazırlanıyor.
Hanona, özellikle bu amaçla inşa edilmiş kuru ve havalandırmalı bir depoda etkileyici tohum koleksiyonunu saklıyor. Sakin ve kendine güvenen bir kadın olan Hanona, tohumları çoğaltma konusundaki deneyimlerini şöyle anlatıyor "Bu işi çok uzun zamandır yapıyorum. İç Savaş'ın bitiminden bu yana, yaklaşık yirmi yıldır, bunu daha yoğun bir şekilde yapıyorum. Depomda her türlü tohum var."
Bu yılın bahar aylarında, BMU ve Welthungerhilfe tarafından desteklenen ve yerel ortak kuruluş tarafından uygulanan "Tarımsal peyzajlarda biyoçeşitliliğin ve ekosistem hizmetlerinin geliştirilmesi" projesine katılmaya karar verdi. "Bu projeyi ilk kez Mart 2018'de duydum. Yeni bir şeyler öğrenmek, tarım ve insanların tarımda neler yaptığı hakkında daha fazla bilgi edinmek istedim. "Hanona, projenin ilk sonuçlarının şimdiden somut olduğunu belirtiyor. "Bu projenin çiftçiler üzerinde büyük bir etkisi var. Gübre ve sulamayı öğrendiler. Pestisit kullanmamayı, bunun yerine haşlanmış ceviz yaprakları ve sarımsaktan yapılan ev yapımı bir karışım kullanmayı ve bunu bitkilere püskürtmeyi öğrendiler. Ve farklı ürün ve sebzeleri en faydalı sırayla nasıl ekeceklerini öğrendiler. Bu kez sonbahara kadar tarlalarda hiç ot bırakmadık ve çok iyi bir hasat elde ettik."
Hanona, kendisinden önce aynı şeyi yapan annesi ve büyükannesini örnek alarak ailesindeki tohum toplama geleneğini sürdürüyor.
Projeden önce de Hanona'dan tohum almaya gelenler olmuş. Ancak proje tarafından düzenlenen Çiftçi Tarla Okulu'nda, daha dayanıklı olan yerel çeşitleri korumak ve dolayısıyla daha iyi hasat elde etmek için çiftçilerle birlikte tohum takası yapmaya karar verdi.