Eigendom is een belangrijk element voor de effectieve bescherming en het beheer van het Budj Bim Cultuurlandschap. De toegang tot en het eigendom van het land werd de Gunditjmara echter ontzegd gedurende een groot deel van de 19e eeuw toen, na de komst van de Britse koloniale indringers, Gunditjmara Country werd bezet en de toegang tot het land werd de traditionele eigenaars van de Gunditjmara steeds meer ontzegd tot de jaren 1980. Desondanks behielden de Gunditjmara gedurende de hele kolonisatieperiode banden met het aquacultuursysteem door hun kennis van de verhalen van Budj Bim en de daarmee verbonden praktijken van landgebruik.

Vanaf 1984 werd er steeds meer land teruggegeven aan en aangekocht door traditionele Gunditjmara-eigenaren. In 2007, met de erkenning van de oorspronkelijke eigendomsrechten van Gunditjmara, werden sommige delen van het land teruggegeven aan Gunditjmara. Vandaag de dag zijn Aboriginal organisaties eigenaar en beheerder van het werelderfgoed Budj Bim, met uitzondering van het Budj Bim National Park, dat gezamenlijk beheerd wordt door de Gunditjmara Traditional Owners en de Victoriaanse overheid.

Dankzij het eigendom van het land kunnen de culturele tradities, kennis en praktijken van de Gunditjmara in het heden en in de toekomst tot uitdrukking komen als gevolg van de erkenning van de rechten en plichten van zowel de Gunditjmara als de oorspronkelijke eigenaars.

De bescherming van de Kayas is direct afhankelijk van de bescherming van zowel de natuurlijke als de culturele - zowel tastbare als ontastbare - attributen/elementen van de site en haar traditionele kennissysteem en praktijken. Deze behoefte aan geïntegreerde bescherming wordt niet alleen op lokaal niveau weerspiegeld door de erkenning van het beheer, heiligheid en de belangrijke bio-culturele rol van de Kayas, maar wordt ook internationaal erkend en beschermd door de inschrijving van de site op de lijst van de Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage (ingeschreven als de Sacred Mijikenda Kaya Forests) en de opname van de tradities en praktijken in verband met de Kayas in de heilige bossen van de Mijikenda in de lijst van elementen die dringend bescherming behoeven van de UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage.

De dubbele inschrijving biedt een extra internationaal kader om zowel de bescherming van het natuurlijke en culturele erfgoed als de uitzonderlijke universele waarde van de heilige Mijikenda Kaya bossen aan te pakken. Bovendien ondersteunt het de inspanningen die geleverd worden om de noodzaak om zich dringend en proactief in te zetten voor het behoud van tradities die met grote uitdagingen geconfronteerd worden en op een dag zouden kunnen verdwijnen, rechtstreeks aan te pakken.

De bescherming van de heilige Mijikenda Kaya-bossen wordt verzekerd door een dubbele reeks traditionele en wettelijke maatregelen die op elkaar inwerken om de plaats te beschermen en het levensonderhoud van de gemeenschappen en de volkeren te verzekeren. Bovenop het bestaande traditionele regelgevende kader van de Mijikenda en de Raad van Ouderen (Kambi), zijn alle 10 Kaya-bossen die op de Werelderfgoedlijst staan en veel van deze heilige bossen ook geregistreerd als nationale monumenten onder de bepalingen van de National Museums and Heritage Act, die de Keniaanse overheid mandateert om de Kaya-ouderen te ondersteunen in de bescherming van de Kaya's. De oorspronkelijke registratie van 22 kaya-bossen in 1992 heeft de noodzaak aangewakkerd om een nieuwe speciale eenheid op te richten - de Coastal Forest Conservation Unit - binnen de National Museums of Kenya, waarvan het werk vandaag de dag nog steeds gericht is op het samenwerken met de kaya-oudsten voor de bescherming van deze plaatsen.

De bescherming van de Kaya-wouden aan de kust van Kenia is een primaire zaak van de Mijikenda, negen Bantoe-sprekende etnische groepen (Chonyi, Duruma, Digo, Giriama, Jibana, Kambe, Kauma, Rabai en Ribe). De Mijikenda volkeren erkennen hun oorsprong in de Kaya wouden en ze hebben traditionele regulerende systemen en ethische codes opgesteld gebaseerd op de heiligheid van de Kaya wouden en de praktijk van spirituele en heilige traditionele voorstellingen zoals gebeden, eedaflegging, begrafenissen, charmes, naamgeving van pasgeborenen, initiaties, verzoeningen, kroningen en andere. Het gebruik van natuurlijke hulpbronnen in de Kaya bossen wordt geregeld door de traditionele kennis en gebruiken van de Mijikeda. Deze gebruiken verbieden elke actieve en commerciële exploitatie van natuurlijke hulpbronnen en staan alleen het verzamelen toe van dode boomstammen en planten die gebruikt worden voor spirituele en medicinale doeleinden. Deze traditionele praktijken dragen bij aan het behoud van de biodiversiteit van deze bossen.

Op de naleving van deze ethische codes wordt toegezien door de Raad van Ouderen (Kambi) en de spirituele leiders van het Mijikenda volk, die ervoor moeten zorgen dat de traditionele regelgeving niet wordt overtreden en het bos wordt gerespecteerd.

De Mijikenda Kaya Forest zijn kleine stukjes bos die zich uitstrekken tussen 10 en 400 ha op de kustvlakten van Kenia. Ze werden oorspronkelijk in de 16e eeuw aangelegd als nederzettingsplaatsen, maar nadat ze in de jaren 1940 werden verlaten, werden deze plaatsen vooral bepaald door hun spirituele en religieuze waarden. De Kaya-bossen spelen een sleutelrol in de religieuze sfeer van de Mijikenda, hun geloof en hun praktijken omdat ze worden beschouwd als de voorouderlijke en heilige huizen van de Mijikenda-volkeren.

De bescherming van de Mijikenda Kaya Bossen vereist een holistische en geïntegreerde benadering, gebaseerd op zowel natuurlijke als culturele waarden en de erkenning van de rol van de Mijikenda in het behoud van de site door middel van traditionele kennissystemen en de erkenning van de heiligheid van deze plaatsen. Deze gelaagde identificatie en bescherming van waarden is fundamenteel voor de bescherming van de site en de mensen in hun totaliteit: van de bescherming van hun heiligheid tot het behoud van hun bio-culturele diversiteit.

Het is belangrijk om niet alleen na te denken over het beheer en behoud in de wereld van vandaag, maar ook over het behoud op lange termijn door middel van outreach- en bewustmakingsactiviteiten die erop gericht zijn om toekomstige generaties te informeren en mondig te maken. In een poging om de volgende generatie voor te bereiden die haar erfgoed zou appreciëren, heeft het werelderfgoed Mosi-Oa-Tunya/Victoria Falls een club voor erfgoedconservatie ontwikkeld in de Palm Grove school. De school ligt binnen de grenzen van het werelderfgoed en dit bood de gelegenheid om nauw samen te werken met het schoolmanagement. Tijdens wekelijkse clubbijeenkomsten geven de personeelsleden van Mosi-Oa-Tunya/Victoria Falls basislessen over erfgoedconservatie en ondernemen ze conservatieactiviteiten in de klassen 4 tot 8.

Deze voortdurende sensibilisering van leerkrachten en leerlingen over het belang van erfgoedconservatie is van cruciaal belang. Buitenactiviteiten zoals bezoeken aan musea, het Nationaal Park en andere erfgoedsites hebben bewezen zeer doeltreffend te zijn om interesse te wekken bij leerlingen en om erfgoedwaarden op een doeltreffende manier aan hen over te brengen. Belanghebbenden zoals touroperators werden gesensibiliseerd over het programma en hen werd een rol toebedeeld in het ondersteunen van het programma.

Door de erkenning van het culturele belang van de site, is een belangrijk aspect voor het effectieve beheer en behoud van Mosi-Oa-Tunya/Victoria Falls de opname van traditionele kennissystemen in het geïntegreerde beheerplan voor de site. De spirituele en religieuze waarden van de site zijn van groot belang voor gemeenschappen en mensen en het onderhoud, beheer en behoud ervan wordt traditioneel uitgevoerd door deze gemeenschappen. Deze waarden worden belichaamd door de heiligdommen op verschillende plaatsen in de site.

De opname van deze praktijken als onderdeel van de geïntegreerde beheerstrategie van de site heeft geleid tot een grotere betrokkenheid en verantwoordelijkheid van deze gemeenschappen en heeft de samenwerking met de instellingen die betrokken zijn bij het beheer van de site versterkt. Het rentmeesterschap van de gemeenschap is een belangrijke strategische doelstelling van de beheeractiviteiten.

Aangezien cultuur niet statisch maar dynamisch van aard is, is het belangrijk om het geloof en de gebruiken van de culturele praktijken die verbonden zijn aan de watervallen te documenteren. Het is belangrijk om te erkennen dat het beheer van het gebied, door traditionele gebruiken in het gebied te faciliteren, het gevoel van eigenaarschap onder de gemeenschappen en de lokale bevolking versterkt. Dit is belangrijk voor een effectief beheer van de waarden van de site.

Mosi-Oa-Tunya is een site die op de Werelderfgoedlijst staat voor zijn uitzonderlijke natuurlijke erfgoedwaarde, maar de site wordt ook geassocieerd met belangrijke spirituele en religieuze waarden die door gemeenschappen en mensen lokaal, regionaal en zelfs internationaal erkend worden. De oefening van het cultureel in kaart brengen heeft het beheer van de site in staat gesteld om een breder inzicht te krijgen in de gelaagde betekenis van de site en de verschillende waarden die eraan worden toegekend door verschillende belanghebbenden en rechthebbenden. Door het cultureel in kaart brengen van de site worden militaire waarden, archeologische waarden, antropologische waarden en culturele ecologiewaarden, historische architectuurwaarden om er maar een paar te noemen, belichaamd.

Het in kaart brengen van de cultuur, met de betrokkenheid van meerdere lokale actoren en gemeenschappen, heeft geleid tot een bredere erkenning van het belang en de waarden van de locatie. Dit heeft de aandacht gevestigd op de vele onderlinge verbanden tussen natuurlijke en culturele waarden en de noodzaak om beide te beschermen voor het behoud van de locatie op de lange termijn.