Bevordering van grensoverschrijdende natuurbescherming en duurzaam natuurtoerisme
Volledige oplossing
Rivier Pasvik
Eija Ojanlatva
Het project werd uitgevoerd van 2006-2008 in het grensoverschrijdende beschermde gebied Pasvik-Inari Trilateral Park (Finland, Noorwegen, Rusland) dat zich richtte op het bevorderen van natuurbescherming en duurzaam natuurtoerisme in het gebied door het ontwikkelen van: 1) gezamenlijke methoden voor natuurmonitoring; 2) gezamenlijke richtlijnen voor duurzaam natuurtoerisme; 3) gezamenlijk actieplan; en 4) EUROPARC-certificering voor grensoverschrijdende parken.
Laatst bijgewerkt: 30 Sep 2025
7963 Weergaven
Foto- en videogalerij
Context
Uitdagingen
Er is goed gestructureerd informatiemateriaal nodig om bezoekers naar interessante plaatsen te leiden, waarbij informatie wordt verstrekt om hun begrip van het milieu te verdiepen en tegelijkertijd natuurbescherming wordt bevorderd. Een andere uitdaging is het opzetten van een formeel kader voor grensoverschrijdend beheer door middel van een permanent netwerk voor samenwerking tussen belanghebbenden en partnerorganisaties.
Locatie
Pasvik naturreservat, Sor-Varanger, Noorwegen
Noord-Europa
Proces
Samenvatting van het proces
De belangrijkste bouwstenen van het project werkten op elkaar in via de ontwikkeling van het actieplan. Specifiek werden de gezamenlijke richtlijnen voor duurzaam natuurtoerisme (bouwsteen 1); gezamenlijke onderzoeks-/monitoringmethoden en -resultaten (bouwsteen 2); en de vereiste elementen voor het aanvragen van EUROPARC-certificering als grensoverschrijdend beschermd gebied (bouwsteen 4) opgenomen als onderdeel van het actieplan (bouwsteen 3). Bovendien voldeed het actieplan zelf aan een van de vereisten voor de EUROPARC-certificering. Deze bouwstenen hebben dus geholpen om de grensoverschrijdende samenwerking te verbeteren, wat naar verwachting vrede, natuurbehoud en duurzaam natuurtoerisme in het grensoverschrijdende gebied zal bevorderen.
Bouwstenen
Gezamenlijk natuurgericht onderzoek en monitoring
Een doel van gezamenlijk natuurgericht onderzoek en monitoring (jaren 2007, 2011 en 2015) was het harmoniseren van contrasterende nationale methoden. Een geharmoniseerde methodologie vergemakkelijkt de uitwisseling, het beheer en de interpretatie van gegevens om de parkbeheerstrategieën ter bescherming van deze populaties te informeren. De doelsoorten/groepen omvatten de soorten die van belang zijn voor het beheer in de parken: bruine beer, steenarend, watervogels, vlinders en mieren. De bruine beer wordt hier uitgelicht als een belangrijk voorbeeld. Beren zijn van invloed op het levensonderhoud van rendierherders, die belangrijke belanghebbenden zijn in het Pasvik-Inari gebied. In alle drie de landen wordt op beren gejaagd en de geschatte omvang van de berenpopulatie wordt gebruikt om het aantal jachtvergunningen te bepalen. Moderne DNA-bemonsteringsmethoden geven de beste schatting van het aantal beren in de grensoverschrijdende berenpopulatie. Er werden haren verzameld voor DNA-analyse met behulp van haarlokstations die over het hele gebied verspreid waren. Daarnaast werden lokale bewoners, met name jagers en collega's in het veld, aangemoedigd om uitwerpselen te verzamelen. De resultaten kunnen van jaar tot jaar worden vergeleken, aangezien overal dezelfde methodologie wordt gebruikt.
Sleutelfactoren
Samenwerking met het parallelle onderzoeksproject (gezamenlijk uitgevoerd door een Finse universiteit en overheid) naar DNA van grote carnivoren was belangrijk voor het delen van informatie. Er werd ook expertise uitgewisseld over watervogeltellingen langs de Pasvik-rivier tijdens de zomers van 2006 en 2007. Finse experts konden leren van Noorse en Russische collega's, die een lange traditie hebben in het bilateraal monitoren van watervogels. Bovendien voerde een Russische mierenexpert een mierenonderzoek uit in de drie landen.
Geleerde les
Een participatief proces voor het ontwikkelen van de methoden voor het nemen van DNA-berenmonsters en het schatten van de populatie was essentieel om ervoor te zorgen dat de belanghebbenden de populatieschattingen als geldig zouden accepteren. De methodologie van het veldwerk en de laboratoriumanalyses werden in een workshop besproken door verschillende experts en meerdere instellingen hielpen bij het testen in het veld. Voordat de methode in Finland werd getest, werd er een publieksevenement georganiseerd in een plaatselijk dorp. Alle belangengroepen (bijv. grensautoriteiten, rendierherders, jachtverenigingen en de lokale bevolking) werden geïnformeerd over het onderzoek. Tijdens een workshop met onderzoeksinstellingen en milieuautoriteiten die zich bezighouden met natuurmonitoring, presenteerden en bespraken de deelnemers lopend onderzoek in elk land en recente ervaringen met DNA-bemonstering, populatieschatting (populatiegrootte en -structuur, kalfsterfte), berenjacht en beer-mens conflicten. De workshop resulteerde in een sterke samenwerking tussen de instellingen op het gebied van onderzoek naar bruine beren.
Opstellen van grensoverschrijdende richtlijnen voor duurzaam natuurtoerisme
Het doel van de ontwikkeling van gezamenlijke richtlijnen en een werkgroep voor duurzaam natuurtoerisme is om de natuurlijke diversiteit te beschermen en tegelijkertijd recreatief gebruik van de beschermde gebieden mogelijk te maken.
De Finse coördinator begon met het verzamelen van twee sets principes met betrekking tot duurzaam natuurtoerisme in Noorwegen en Finland, namelijk de principes van Metsähallitus (Agentschap dat verantwoordelijk is voor het beheer van de meeste beschermde gebieden in Finland) en het Sustainable Model of Arctic Regional Tourism (SMART). Er werden gezamenlijke richtlijnen opgesteld waarin deze principes werden gecombineerd en waarin de inbreng van ondernemers, de werkgroep natuurtoerisme en de projectstuurgroep werd verwerkt. De richtlijnen werden toegevoegd aan het actieplan voor natuurbescherming en duurzaam natuurtoerisme in het Pasvik-Inari gebied en ze werden gepubliceerd op de website van het project.
Sleutelfactoren
Ten eerste waren er goede, bestaande nationale richtlijnen voor duurzaam natuurtoerisme beschikbaar in Noorwegen en Finland, en was men het er in alle landen over eens dat duurzaam natuurtoerisme in het Pasvik-Inari gebied bevorderd moest worden. Ten tweede werd de acceptatie van de gezamenlijke richtlijnen door lokale actoren (ondernemers, belanghebbenden en natuurbeschermingsautoriteiten) verkregen door middel van een seminar over duurzaam natuurtoerisme. Ten derde was er geld nodig voor een vertaler wanneer lokale mensen de bijeenkomsten bijwoonden.
Geleerde les
De richtsnoeren zijn minder gebruikt dan verwacht en de nadruk ligt meer op samenwerking op het gebied van natuurbescherming dan op het bevorderen van toerisme. De nationale richtlijnen voor duurzaam toerisme in Finse natuurbeschermingsgebieden zijn in 2016 vernieuwd en gezamenlijke inspanningen voor natuurbescherming en duurzaam toerisme moeten hun weerslag vinden in de toekomstige Pasvik-Inari samenwerking.
Tijdens de uitvoering van het project breidde de Russische grens zich uit en bestreek een groter gebied rond het staatsnatuurreservaat Pasvik. Hierdoor werd de toegang voor buitenlanders, toeristische ondernemers, bezoekers en personeel van het reservaat beperkt. De internationale werkgroep ter bevordering van natuurtoerisme is sinds 2010 niet meer bijeengekomen. Het bleek moeilijk om de ondernemers van kleine bedrijven bij elkaar te krijgen. Het Pasvik-Inari gebied ligt afgelegen en de reisafstanden zijn lang, terwijl de middelen van de ondernemers en bedrijven schaars zijn. Er is besloten dat deskundigen van de werkgroep actieplan worden uitgenodigd voor de bijeenkomsten wanneer dat nodig is.
Grensoverschrijdend actieplan voor natuurbescherming en duurzaam toerisme
Het doel van de ontwikkeling van een grensoverschrijdend actieplan was om de toekomst van de samenwerking tussen de vijf beschermde gebieden over de internationale grenzen heen veilig te stellen voor blijvende natuurbescherming en duurzaam natuurtoerisme.
Het plan is beschikbaar in het Engels, Fins en Russisch en bestaat uit twee delen. Deel A beschrijft de kenmerken van het gebied, waaronder basisinformatie over natuur- en cultuurgeschiedenis, wetgeving, landgebruik en beheer van de gebieden. De basisinformatie is nuttig voor wie nieuwsgierig is naar het grensoverschrijdende gebied. Beheerplannen, gebiedsplannen en regionale plannen zijn nodig voor de coördinatie van natuurbescherming en duurzaam natuurtoerisme tussen en binnen landen. Kennis van internationale overeenkomsten, wetgeving, praktijken en planning in elk gebied is ook nodig voor grensoverschrijdende samenwerking. In deel B beschrijft de 10-jarenvisie de gezamenlijke doelen en strategieën van de samenwerking. Wederzijdse strategieën omvatten: samenwerking, natuurmonitoring, verspreiding van informatie en natuurtoerisme. Tot slot worden concrete acties voorgesteld en kunnen meer concrete plannen worden gemaakt om de planning op korte termijn te sturen. Het plan werd daarom beschouwd als een adviesplan, gericht op gemeenschappelijke begeleiding op lange termijn.
Sleutelfactoren
De trilaterale samenwerking in Pasvik-Inari dateert uit de jaren 1990. In die tijd ondertekenden de beheerders van de natuurbeschermingsgebieden een trilaterale overeenkomst voor internationale samenwerking, waardoor het actieplan voor de uitvoering van de samenwerking kon worden ontwikkeld. Finse en Noorse beheerders van natuurbeschermingsgebieden hadden hun eigen programma's, die werden aangepast aan de behoeften van grensoverschrijdende samenwerking. Het opstellen van het actieplan was een voorwaarde voor de feitelijke overdracht van fondsen voor het project.
Geleerde les
Het actieplan werd ontwikkeld binnen een beperkt tijdsbestek en in een tijd waarin internetverbindingen in Rusland niet werkten en faxen de enige manier waren om becommentarieerde versies van het plan uit te wisselen. De kosten voor het vertalen van het definitieve plan in het Engels naar de nationale talen (Russisch, Noors en Fins) waren hoog en er was veel proefleeswerk voor de projectpartners. Met deze zaken moet rekening worden gehouden bij het plannen van het budget van het project.
Het actieplan is een zeer goed hulpmiddel voor de samenwerking gebleken. Pasvik-Inari Trilateral Park heeft een werkgroep die de uitvoering van de individuele acties coördineert. Het actieplan biedt een nuttige lijst van mogelijke activiteiten, waaruit individuele activiteiten kunnen worden geïmplementeerd wanneer externe projectfinanciering beschikbaar komt. In 2017 is begonnen met het bijwerken van het huidige actieplan, zodat in 2018, wanneer het huidige actieplan afloopt, het bijgewerkte actieplan klaar is voor implementatie.
Certificering als grensoverschrijdend beschermd gebied
Het Pasvik-Inari Trilateraal Park ontving EUROPARC certificering als grensoverschrijdend (TB) gebied in 2008 en werd vernieuwd in 2013. Doelstellingen van de certificering zijn 1) prioriteiten identificeren voor toekomstig grensoverschrijdend werk en 2) het nationale en internationale profiel van de parken en het TB-gebied als geheel verbeteren. De aanvraagvereisten omvatten een gezamenlijke langetermijnvisie en leidende regels voor toekomstige samenwerking, samen met een actieplan (zie bouwsteen 3), die essentieel zijn voor de voortzetting van de grensoverschrijdende samenwerking. De eerste suggesties voor de visie en de leidende regels werden verspreid onder de leden van de werkgroep voordat de stuurgroep het eens werd over de definitieve visie: "Pasvik-Inari Trilateraal Park is een internationaal erkende bestemming voor duurzaam natuurtoerisme die bekend staat om zijn wilde natuurkenmerken en natuurlijke, culturele en historische waarden. Bevordering van natuurbehoud en duurzaam natuurtoerisme behoudt de kernwaarden en draagt bij aan een gezonde ontwikkeling van het gebied." Bilaterale en multilaterale overeenkomsten tussen Finland, Noorwegen en Rusland waren ook nodig voor de TB-certificering, die input bevatte van alle drie de landen en werd opgesteld in het Fins en vervolgens vertaald naar het Engels, Noors en Russisch.
Sleutelfactoren
De Finse partner Metsähallitus was eerder gecertificeerd als natuurbeschermingsgebied en had goede ervaring met die certificeringsprocedure. Het Fins-Russische nationale park Oulanka-Paanajärvi behaalde het EUROPARC-certificaat in 2005 en Finse medewerkers hadden contact met dit nationale park om de officiële procedures voor het verkrijgen van de TB-parkcertificering te verduidelijken. Russische partners werkten intensief samen met het Russische ministerie van Milieu om de certificering en de voordelen ervan te rechtvaardigen.
Geleerde les
De coördinatie van het verzamelen van de vereiste materialen van elke partner in drie landen was nuttig voor het voltooien van het certificeringsproces. Bovendien werd de aanvraag voltooid met de hulp van een vertaler tijdens een trilaterale bijeenkomst. Een goed gepland tijdschema is nodig naast de communicatie met de certificeringsorganisatie tijdens het invullen van de aanvraag. Het aanvraagformulier zelf was gemakkelijk in te vullen. Het grensoverschrijdende certificeringsprogramma van EUROPARC is een goed hulpmiddel geweest voor grensoverschrijdende samenwerking, dat door alle lokale partners werd ondersteund. Certificerings- en hercertificeringsprocessen leiden tot overeengekomen beoordelingen van de sterke en zwakke punten van de samenwerking in vergelijking met andere grensoverschrijdende beschermde gebieden. Het heeft ook geleid tot deelname aan jaarlijkse bijeenkomsten van Europese grensoverschrijdende parken, waar veel onderwerpen met betrekking tot grensoverschrijdende samenwerking worden gedeeld en besproken.
Invloeden
Het gezamenlijk monitoren van bruine beren is een succesverhaal geworden. De resultaten van de monitoring zijn nodig voor het beheer van de berenpopulatie en de resultaten zijn interessant voor de lokale bevolking. Informatie over het monitoren van watervogels en de resultaten werden gedeeld tussen de drie landen, ook al was de methode niet geharmoniseerd in de drie landen. Er waren recreatieve en gezondheidsvoordelen voor de lokale bevolking en bezoekers door nieuwe wandelpaden, en meer kennis door educatief en voorlichtingsmateriaal. Er werden inspanningen gedaan om de lokale bevolking goed te bedienen: er werd informatie verstrekt in de nationale talen en in het Engels, en er werd speciaal materiaal gemaakt voor schoolkinderen. De opgerichte werkgroep voor natuurtoerisme zorgde voor meer informatie-uitwisseling en netwerken tussen toeristische ondernemers. Verspreiding van informatie werd ingebouwd in alle activiteiten van het project. Er was meer kennis over internationale samenwerking in natuurbehoud en natuurtoerisme bij de doelgroepen. Tijdens de uitvoering van het project ontstonden ideeën om zowel cultureel als natuurlijk erfgoed samen aan te pakken. Later werd een project genaamd ABCGheritage - Arctisch biologisch, cultureel en geologisch erfgoed geïmplementeerd in de jaren 2012-2015.
Begunstigden
Lokale toeristische ondernemers gespecialiseerd in natuurtoerisme, lokale bewoners en toeristen, gemeenten in het projectgebied, milieuautoriteiten, onderzoekers in drie landen, beheerders van natuurbeschermingsgebieden.
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
SDG 3 - Goede gezondheid en welzijn
SDG 4 - Kwaliteitsonderwijs
SDG 8 - Fatsoenlijk werk en economische groei
SDG 11 - Duurzame steden en gemeenschappen
SDG 14 - Leven onder water
SDG 15 - Leven op het land
SDG 16 - Vrede, rechtvaardigheid en sterke instellingen
Verhaal
Het was een mistige ochtend in de herfst, toen twee Finse leden van het projectteam langs de vallei van de Pasvik rivier naar het zuiden reden via de dorpen Svanvik en Skogfoss in Noorwegen. Net ten zuiden van de Skogfoss-elektriciteitscentrale werd de boot naar het water geduwd en reisden we langs de Russische kant om het prachtige natuurreservaat Pasvik te observeren. Onze Russische collega's en grenswachten voegden zich bij ons en samen voeren de boten met de stroom mee. Op deze specifieke dag was het strikte grensgebied tussen Rusland en Noorwegen open voor de wetenschappers om watervogels te registreren op de rivier Pasvik. Het bleek dat de bestuurder van onze boot Fins sprak omdat zijn voorouders Finnen waren die naar Noorwegen waren verhuisd. Aan het einde van de dag was het tijd om samen te zitten op Varlam Island in Rusland en de waarnemingen samen te voegen. De discussie stroomde als een rivier - van de archeologische waarnemingen tot de recente geschiedenis van het Varlam Eiland, dat in het verleden Russische, Noorse en Finse inwoners heeft gehad. Op die dag ontstonden ideeën voor een project dat natuurlijk en cultureel erfgoed combineert, en zes jaar later begon de uitvoering. Berenpoep in een zakje in de vriezer - een belangrijk symbool voor grensoverschrijdend natuurbehoud! De niet-invasieve methode voor het monitoren van bruine beren werd voor het eerst in alle drie de landen gebruikt tijdens de implementatie van het project. Stevige wandelingen in de wildernis om mogelijke uitwerpselen te verzamelen en vooral om haren te verzamelen met een haarnaald rond een geurlokmiddel blijven in het geheugen van alle betrokken deelnemers gegrift. De monsters werden vervolgens naar Noorwegen gebracht voor DNA-analyse.
Veldwerk voor het verzamelen van gegevens, bijeenkomsten met collega's en momenten in de natuur waren de belangrijkste motivatoren voor de grensoverschrijdende samenwerking. Er zijn veel lange uren van eenzaam kantoorwerk met schrijven, vertalen, tellen, spreadsheets invullen enzovoort -- de balans van de natuur was nodig voor een vruchtbare en levendige samenwerking.
In contact komen met medewerkers
Andere medewerkers
Eija Ojanlatva, eigenaar van de oplossing
Sámi Museum Siida, Inari Finland
Natalia Polikarpova, mede-eigenaar oplossing
Staatsnatuurreservaat Pasvik, Rajakoski, Moermansk Oblast, Rusland
Tiia Kalske, mede-eigenaar oplossing
Bureau van de provinciegouverneur van Finnmark, Noorwegen
Brady Mattsson, medeauteur oplossing
Instituut voor Bosbouw, Universiteit voor Natuurlijke Hulpbronnen en Levenswetenschappen, Wenen O...
Riina Tervo
Metsähallitus, Parken & Wildlife Finland, Inari, Finland
