
Kustgemeenschappen tegen klimaatverandering

In Costa Rica zijn er veel bufferzones rond beschermde gebieden met hoge biodiversiteitswaarden, een hoog potentieel voor de implementatie van aanpassingsstrategieën op basis van natuurlijke oplossingen en waar 'instandhoudingsgaten' aanwezig zijn. Deze oplossing probeerde het participatieve beheer van het Gandoca Manzanillo Wildlife Refuge (GMWF), aan de Caribische kust van Costa Rica, te verbeteren door te wijzen op het belang van sociaal kapitaal voor het versterken van de veerkracht van lokale gemeenschappen en belanghebbenden.
Context
Uitdagingen
Locatie
Proces
Bouwstenen
Belangrijkste managementdoelen
Op basis van biologische gegevens en sociale percepties over de status en het belang van deze doelen werden instandhoudingsmaatregelen, of "focale beheerdoelen", voor gebieden rond de GMWR geïdentificeerd en geprioriteerd. Percepties worden gevormd door de mate van vertrouwen, zowel nu als in het verleden, die lokale actoren in deze doelen hebben. De prioriteringsexercitie houdt ook rekening met belangrijke kenmerken zoals ecologische waarden, representativiteit, capaciteit om andere focale beheerdoelen te beïnvloeden, bedreigingen en relevantie voor de verbetering van lokale bestaansmiddelen, en dient als leidraad voor het aanwijzen van hulpbronnen terwijl het ook helpt om lokale belangen dichter bij de doelen van het beheer van beschermde gebieden/bufferzones te brengen. De bedreigingen voor elk doel werden ook geïdentificeerd en beoordeeld door zowel experts als gemeenschappen.
Sleutelfactoren
- Lokale en nationale experts zijn op de hoogte van de locatie.
- Wetenschappelijke en empirische kennis is beschikbaar.
- Er is beheersautoriteit met personeel ter plaatse dat verantwoordelijk is voor het beheer.
Geleerde les
Het introduceren van het concept van "focale beheerdoelen" bij experts en lokale mensen kostte wat tijd en uitleg, maar hielp om zowel de technische als de lokale empirische kennis te integreren. Het erkennen van de waarde van de kennis van de lokale bevolking over de status en het belang van de "focale beheerdoelen" en hun bedreigingen vergemakkelijkte hun deelname aan en betrokkenheid bij het proces.
Sociale indicatoren
De effectiviteit van het behoud van natuurlijke hulpbronnen in beschermde gebieden is nauw en direct verbonden met de effectiviteit van strategieën voor communicatie en coördinatie met belanghebbenden. Sociale toenaderingspogingen vinden echter vaak plaats binnen de grenzen van beschermde gebieden, zonder rekening te houden met actoren in de invloedssferen of bufferzones. Voor GMWR en de omliggende "instandhoudingskloofgebieden" was het belangrijk om de effectiviteit van de huidige communicatiestrategieën te beoordelen en te verbeteren en vertrouwen op te bouwen om de dialoog over het beschermde gebied te vergemakkelijken. Hiervoor werd een nieuwe methodologie ontwikkeld met behulp van een set van 6 positionele en globale indicatoren gebaseerd op de sociale rol van elke actor (knooppunten). De informatie werd verzameld door middel van verschillende participatieve activiteiten, zoals workshops voor de gemeenschap en individuele consultaties met leiders van de lokale gemeenschap en vertegenwoordigers van de overheid. De gegevens werden geanalyseerd met de wiskunde- en grafische programma's UCINET en Net Draw. Elke activiteit had als doel om de geboekte vooruitgang te evalueren en bij te werken, en om afspraken te maken over de volgende fasen; deze iteratieve stappen versterkten het gevoel van transparantie en openheid van het uitgevoerde proces.
Sleutelfactoren
- Lokale en subregionale communicatie- en coördinatienetwerken.
- Georganiseerde gemeenschapsgroepen in het gebied.
- Belangstelling van gemeenschappen en overheid om de kenmerken van hun huidige sociale netwerken te begrijpen.
- Bereidheid en ervaring van lokale belanghebbenden om samen te werken.
- De beheersautoriteit erkent de noodzaak van lokale betrokkenheid.
- Wetenschappelijke en empirische kennis is beschikbaar.
- Beheersautoriteit en personeel ter plaatse zijn verantwoordelijk voor het beheer.
Geleerde les
- Het opbouwen van vertrouwen met de lokale bevolking vergrootte hun bereidheid om betrokken te raken en te blijven bij het proces.
- Het meten van sociale activiteit, niveaus van vertrouwen van anderen ten opzichte van elke sociale groep en de macht van de sociale groep om te bemiddelen, zijn drie belangrijke variabelen die kunnen helpen bij het beoordelen van de sociale rol van groepen belanghebbenden.
- Het is mogelijk om de intentie van stakeholdergroepen te meten om partnerschappen aan te gaan met andere groepen in het gebied. Sommige groepen zetten zich in voor partnerschappen met groepen buiten het gebied (nationaal of internationaal niveau); slechts een minderheid van de groepen heeft een positieve intentie om onderling partnerschappen op te bouwen.
- Er is dringend behoefte aan inzicht in het belang van sociale connectiviteit en de kenmerken van communicatie- en samenwerkingsnetwerken.
- Gemeenschapsworkshops zijn een goed middel om betrokkenheid te bevorderen en ook capaciteit op te bouwen door bewustzijn te creëren en informatie te delen. Het is het beste als deze workshops beide doen: informatie aanbieden en vastleggen.
Communicatie- en coördinatienetwerken
De benadering die in GMWR wordt toegepast, zal het mogelijk maken om niet alleen wetenschappelijke en op de gemeenschap gebaseerde informatie te integreren, maar ook lokale percepties (die historisch gezien vaak naar het tweede plan worden verschoven) over prioritaire centrale beheerdoelstellingen en in de karakterisering van vormen en middelen voor lokale communicatie. Deze sociale aspecten kunnen nu worden geïntegreerd in officiële beheersinstrumenten, als essentiële elementen van de strategie die nodig is om de instandhoudingslacunes rond GMWR aan te pakken. Wil een dergelijke strategie effectief zijn, dan moet ze een inspraakstrategie omvatten die op basis van bovenstaande bevindingen (4.1 en 4.2) is ontworpen. Wil deze participatiestrategie op haar beurt robuust en responsief zijn, dan moet ze rekening houden met de kwantitatieve en kwalitatieve analyse van bestaande communicatie- en coördinatienetwerken en moet ze middelen voorstellen om deze netwerken te versterken en te consolideren. Dit is van cruciaal belang, gezien de bevinding dat er een direct verband bestaat tussen de dichtheid en kracht van sociale netwerken in kustgemeenschappen en de effectiviteit van beschermingsacties in deze gebieden.
Sleutelfactoren
- Lokale en subregionale communicatie- en coördinatienetwerken.
- Samenwerking en betrokkenheid van actoren in elke projectfase.
- Eerdere ervaringen met sociale participatie in het gebied, waarvan de resultaten een vergelijkende analyse van de sterke en zwakke punten van die processen mogelijk maakten.
- Bereidheid en ervaring van lokale belanghebbenden om samen te werken.
- De beheersautoriteit erkent de noodzaak van lokale betrokkenheid.
- Wetenschappelijke en empirische kennis is beschikbaar.
Geleerde les
- Terwijl ecologische connectiviteit essentieel is voor deze ecosystemen, zijn sociale connectiviteit en coördinatie van vitaal belang voor het verbeteren van het beheer en de status van het beschermde gebied.
- De resultaten lieten interessante bevindingen zien met betrekking tot netwerken die participatie bevorderen:
- Deze kunnen niet alleen worden beïnvloed door de sociale en sociaal-milieudynamiek binnen de grenzen van het beschermde gebied, maar ook door de kenmerken van externe netwerken waarmee de integranten ervan verbonden zijn.
- De netwerken die gebaseerd zijn op zwakke, informele of flexibele banden zijn in de meeste gevallen belangrijke potentiële generatoren van sociaal kapitaal, onmisbaar voor het verbeteren van participatieprocessen.
- Participatienetwerken met een hoge mate van centralisatie zijn kwetsbaar voor desintegratie als gevolg van externe of interne verstorende factoren. Daarom is het versterken van leiderschapscapaciteiten en het bevorderen van faciliterende knooppunten duidelijk belangrijk.
Invloeden
Door de implementatie van een innovatief instrument voor het beoordelen en verbeteren van de communicatie en het opbouwen van partnerschappen tussen lokale belanghebbenden, wordt verwacht dat er gemeenschappen zullen ontstaan die beter bestand zijn tegen de gevolgen van klimaatverandering. De gemeenschappen zijn actief betrokken bij de identificatie van activiteiten om de kwetsbaarheid voor klimaatverandering te verminderen, met de daaruit voortvloeiende voordelen voor de GMWR. Er wordt verwacht dat de gemeenschappen betrokken blijven bij de uitvoering van de gezamenlijk geïdentificeerde instandhoudingsacties en zich blijven inzetten om nieuwe partnerschappen in stand te houden. Ervoor zorgen dat sociaal kapitaal wordt ingebouwd in strategieën voor het beheer van bufferzones kan dus een inspirerende oplossing bieden, niet alleen voor de biodiversiteit, maar ook voor het levensonderhoud en de erkenning van de kennis die lokale gemeenschappen bezitten. Dit wordt op zijn beurt een middel om de veerkracht van kustgemeenschappen en -ecosystemen tegen klimaatverandering op te bouwen. De tool die voor GMWR is ontwikkeld, biedt een basis voor goede praktijken bij het ontwerpen van participatieve beheerstrategieën voor andere beschermde gebieden/bufferzones, omdat het milieuoplossingen mogelijk maakt die beter zijn afgestemd op de institutionele, sociale en ecologische verbindingsbehoeften en realiteit van elk beschermd gebied.