Overstromingsbeheer en ecologische verbetering - De creatie van het Phoenix-meer
Volledige oplossing
Zicht op de herstelde Emscher met zijn nieuwe uiterwaarden rond het Phoenix-meer
Source: Gabi Lyko, EGLV
Door mijnbouw en industrie waren de beken in het dichtbevolkte stroomgebied van de Emscher ooit open rioolkanalen. Een staalproductiebedrijf domineerde het landschap tot 2001 en dwong de beek om in een ondergronds kanaal te stromen. Na het verlaten van het industriegebied werd de fabriek afgebroken en - na veel discussie - ontwikkeld tot een multifunctioneel meer. Grootschalig herstel heeft de beek en een groot deel van het stroomgebied teruggebracht in een natuurlijke staat, inclusief de ecologische hotspot Lake Phoenix.
Laatst bijgewerkt: 09 Mar 2021
6717 Weergaven
Foto- en videogalerij
Context
Uitdagingen
De eerste uitdaging was om een beslissing te nemen over het toekomstige gebruik van het verlaten, voormalige industriegebied en om de financiering voor de implementatie van de oplossing rond te krijgen. Om de haalbaarheid en de risico's te evalueren, was een lange planningsfase nodig. De meervoudige doelstellingen van de oplossing vereisten dat er compromissen werden gesloten, bijvoorbeeld tussen ecologische doelstellingen (d.w.z. omvang van het meer en natuurgebieden) en economische prioriteiten (d.w.z. het land beschikbaar maken voor vastgoedontwikkeling).
Locatie
Dortmund, Duitsland
West- en Zuid-Europa
Proces
Samenvatting van het proces
Voor een succesvolle implementatie van het project moest een robuust raamwerk worden ontwikkeld (bouwsteen 3), waarin verschillende belangen, ambities en uitdagingen op synergetische wijze werden gecombineerd om de uiteenlopende problemen en doelen van het herstelproject aan te pakken (bouwsteen 1). De veelheid aan belangen die met het project werden gediend en de voordelen die het opleverde, maakten het mogelijk om voldoende fondsen veilig te stellen voor plannings- en implementatieactiviteiten (bouwsteen 2).
Bouwstenen
Synergetisch aanpakken van verschillende problemen en doelen
Om een EbA-oplossing te vinden voor bijvoorbeeld de ontwikkeling van een gebied waar meerdere actoren belang bij hebben, is het belangrijk om verschillende belangen, ambities, uitdagingen en doelen synergetisch te combineren.
Sleutelfactoren
Een cruciale factor voor de realisatie van het Phoenix-meer was het succesvol koppelen van verschillende problemen (overstromingsrisico's; verlaten brownfield site) en doelen (retentie van overstromingen; herstel van rivieren; vergroting van de aantrekkelijkheid van de stad, etc.) om steun te krijgen van een reeks actoren. Met dit doel werd het meer ontworpen om te dienen als een hotspot voor biodiversiteit, een overstromingsretentiebekken en een recreatiegebied. Het belangrijkste is dat het de aantrekkelijkheid van de stad vergroot door een achterstandswijk te verjongen.
Geleerde les
Het bereiken van meerdere doelstellingen vereiste compromissen, bijvoorbeeld tussen ecologische doelstellingen (d.w.z. omvang van het meer en natuurgebieden) en economische prioriteiten (d.w.z. land dat beschikbaar is voor vastgoedontwikkeling). Dankzij een gemeenschappelijke wil om te slagen en een aantal groeps- en bilaterale bijeenkomsten tussen de belangrijkste belanghebbenden konden deze compromissen worden bereikt. De geïnterviewden benadrukten ook dat de goede relaties en het geloof van de actoren in het project hielpen bij het vinden van oplossingen, net zoals het hielp bij het beslechten van discussies over de aankomende extra kosten en risico's. De (historische) rol en positie van het waterschap als bemiddelaar was hierbij belangrijk. De realisatie van het Phoenix-meer werd bovendien vergemakkelijkt door een gunstige timing, aangezien de Emscher-omvorming samenviel met het verlaten van het brownfieldterrein. De verplichtingen en milieudoelstellingen die voortvloeien uit de implementatie van de Kaderrichtlijn Water kunnen ook worden gezien als een belangrijke faciliterende factor.
Voldoende fondsen werven voor een multifunctionele EbA-oplossing
Omdat deze oplossing verschillende doelen dient en aan verschillende doelstellingen voldoet, was het mogelijk om voldoende financiering te krijgen van verschillende partijen, domeinen en financieringsinstanties om de volledige implementatie van het project te dekken. In het geval van de creatie van het Phoenix-meer omvatte dit financiering voor waterbeheer van het waterschap; financiering voor ecologie van het ecologische financieringsprogramma van de federale staat; financiering voor stedelijke ontwikkeling van enz. Het waterschap verstrekte bijvoorbeeld het geldbedrag dat al was begroot voor de bouw van een overstromingsretentiebekken. Dit bassin was niet meer nodig, omdat het meer al de vereiste functie had om overstromingen tegen te houden. Sommige aanvullende potentiële financieringsbronnen werden uiteindelijk zelfs niet gebruikt, omdat dit de marketing van het onroerend goed zou hebben vertraagd en het project zou hebben gebonden aan bepaalde beperkingen, die niet gewenst waren door de besluitvormers.
Sleutelfactoren
Aangezien de oplossing verschillende doelen dient, kon financiering worden verkregen van verschillende partijen, sectoren en bronnen. De marketing van onroerend goed langs de nieuwe oever van het meer was een financieel aspect dat vanaf het begin van het project werd overwogen om de projectimplementatie financieel deels zelfvoorzienend te maken. Het projectconsortium heeft veel aandacht besteed aan timing, bijvoorbeeld met betrekking tot de deadlines van de verschillende financieringsprogramma's.
Geleerde les
Het vaststellen van de verschillende voordelen van een oplossing is een belangrijke stap in het planningsproces, omdat het de verschillende sectoren en belanghebbenden belicht die mogelijk bij de oplossing betrokken kunnen worden en ervan kunnen profiteren. De aandacht vestigen op de potentiële voordelen en dit onderbouwen met een degelijke wetenschappelijke basis waarmee deze partijen benaderd kunnen worden, kan het succesvol genereren van fondsen uit verschillende bronnen vergemakkelijken. Innovatieve financieringsbenaderingen kunnen ook 'zichzelf in stand houden' en in de loop van het project fondsen genereren om sommige van de geplande activiteiten te financieren.
Het kader vaststellen voor succesvolle restauratieactiviteiten
Het implementatieproces begon met de oprichting van de PHOENIX-See Entwicklungsgesellschaft (EG ) - als dochteronderneming van het gemeentelijke nutsbedrijf - om dit grootschalige project te beheren. Er werd een externe projectleider aangesteld en er werden deskundige ingenieursbureaus ingehuurd. De EG was betrokken bij alle onderwerpen met betrekking tot het waterbeheer van de Emscher en het Pheonix-meer. Van overheidszijde was een groot aantal instanties bij het proces betrokken. Publieksparticipatie vond plaats via formele en informele bijeenkomsten en discussies. Van belang waren ook de haalbaarheids- en beoordelingsstudies die in 2001 werden gestart om het ontwerp van de oplossing te verbeteren en de beleidsmakers ervan te overtuigen dat de risico's aanvaardbaar waren. Het plan werd uiteindelijk in 2005 goedgekeurd en de graafwerkzaamheden begonnen in 2006. Een jaar later was het nieuwe afvalwaterriool klaar en in 2009 begon de vernieuwde Emscher in zijn nieuwe bedding te stromen. Uiteindelijk werd het meer in 2010 onder water gezet en in 2011 officieel geopend. De bouw van huizen langs het meer begon in deze periode en in 2013 "leverde" de Entwicklungsgesellschaft het meer terug aan de stad Dortmund.
Sleutelfactoren
Er waren een paar conflicterende doelen die moesten worden opgelost om met de restauratieactiviteiten te kunnen beginnen, waaronder een conflict over ruimte. Er moest een compromis gevonden worden tussen ecologische (omvang van het meer) en economische (omvang van het vastgoedgebied) eisen. De goede relaties, het enthousiasme en het geloof van de actoren in het project hielpen om overeenstemming te bereiken over dit belangenconflict en over de komende extra kosten en risico's.
Geleerde les
Het was belangrijk om haalbaarheids- en beoordelingsstudies uit te voeren om het ontwerp van de oplossing te verbeteren en de beleidsmakers ervan te overtuigen dat de risico's aanvaardbaar waren. Aangezien er enorme hoeveelheden grond verplaatst moesten worden, wat veel energie kost en duur is, was goed bodembeheer erg belangrijk. Een grote hoeveelheid grond kon op de bouwplaats worden achtergelaten voor het modelleren van de taludzones en de terrassen voor de woningen.
Invloeden
Het Phoenix-meer dient als overstromingsbekken, hotspot voor biodiversiteit en plaats voor lokale recreatie, watersport en sport langs de oever van het meer. Bovendien heeft het bestaan van het meer het gebied en daarmee de stad als geheel aantrekkelijker gemaakt voor zowel mensen als bedrijven.
Begunstigden
De inwoners profiteerden van een nieuw recreatiegebied, bescherming tegen overstromingen en een verhoogde belevingswaarde. Ook de biodiversiteit profiteerde van het nieuwe stedelijke ecosysteem, evenals het waterschap van de aanleg van een nieuw retentiebekken voor overstromingen.
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
SDG 1 - Geen armoede
SDG 3 - Goede gezondheid en welzijn
SDG 8 - Fatsoenlijk werk en economische groei
SDG 9 - Industrie, innovatie en infrastructuur
SDG 11 - Duurzame steden en gemeenschappen
SDG 13 - Klimaatactie
SDG 14 - Leven onder water
SDG 15 - Leven op het land
Verhaal
Luchtfoto van het Phoenix-meer omringd door woonwijken en nog te bouwen vastgoed langs de oever van het meer
Hans Blossey, Emschergenossenschaft
Tot 2001 was er een staalproductiebedrijf gevestigd op de plek waar nu het Phoenix-meer ligt, met daaronder de Emscherbeek. In de jaren 1990 liep de staalfabriek ten einde en werd er gebrainstormd over hoe het gebied ontwikkeld kon worden. In 2001 werd de fabriek gesloten en gesloopt. De stad Dortmund kocht het gebied, dat tot dan toe eigendom was van het mijnbedrijf. In discussies over toekomstig gebruik werd het idee geopperd om er een meer van te maken - en aanvankelijk werd daar alleen maar om gelachen! Een paar toegewijde individuen drongen echter aan op dit idee en waren in staat om het project te stimuleren en een haalbaarheidsstudie en openbare discussies te inspireren. Het idee van een multifunctioneel meer omringd door nieuwe eigendommen bleek uiteindelijk haalbaar: Het zou kunnen dienen als een hotspot voor biodiversiteit, een bassin om overstromingen tegen te houden en een plek voor lokale recreatie, terwijl het de stad aantrekkelijker zou maken voor zowel mensen als bedrijven. Deze combinatie van verschillende problemen (overstromingsrisico's; verlaten brownfieldlocatie) en doelen (overstromingsretentie; Emscher-omschakeling; aantrekkelijkheid van de stad, etc.) diende meerdere belangen en was een cruciale succesfactor. De PHOENIX-See Entwicklungsgesellschaft werd opgericht om dit grootschalige project te beheren, terwijl het lokale waterschap betrokken werd bij alle onderwerpen die te maken hebben met waterbeheer. In deze coalitie werkten verschillende partijen met verschillende probleempercepties, oplossingen en middelen samen, met een duidelijke verdeling van taken, verantwoordelijkheden en expertise. Vanuit de overheid was een groot aantal instanties betrokken bij het proces. Publieksparticipatie werd gerealiseerd via formele en informele bijeenkomsten en discussies. Er werden verdere haalbaarheids- en beoordelingsstudies uitgevoerd om de oplossing te verbeteren en de besluitvormers ervan te overtuigen dat de risico's aanvaardbaar waren. Na een lange planningsfase begonnen de graafwerkzaamheden in 2006. In 2010 liep het meer onder water en in 2011 werd het officieel geopend. In deze periode begon ook de bouw van huizen langs het meer. In 2013 "leverde" de Entwicklungsgesellschaft het meer terug aan de stad Dortmund. Aangezien het project verschillende doelen diende, kon financiering worden georganiseerd vanuit verschillende partijen en domeinen. De Emschergenossenschaft stelde bijvoorbeeld het bedrag ter beschikking dat al was begroot voor de bouw van een overstromingsretentiebekken. De marketing van de vastgoedontwikkelingen was een ander financieel aspect dat vanaf het begin werd overwogen om het project gedeeltelijk zelfvoorzienend te maken.
