Van internationale verplichtingen naar lokale implementatie - de benadering van boslandschapsherstel in Madagaskar

Volledige oplossing

Profielfoto voor gebruiker joary.andriamiharimanana_36474

door Joary Niaina Andriamiharimanana, Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH

Van internationale verplichtingen tot lokale implementatie van boslandschapsherstel

GIZ Madagascar

Het welzijn van de mensen in Madagaskar hangt af van de natuurlijke hulpbronnen en goederen zoals brandhout, voedsel en water. Veel gebieden zijn zwaar aangetast door niet-duurzaam landgebruik. Klimaatgevaren vergroten de risico's voor mensen, de natuur en de hele economie. Boslandschapsherstel (FLR) is een belangrijke prioriteit onder AFR100 om duurzame ontwikkeling te garanderen. Veerkrachtige & multifunctionele ecosystemen die de economie, voedselzekerheid & watervoorziening, bescherming van de biodiversiteit en koolstofvastlegging verbeteren, zijn de hoekstenen. Het is van cruciaal belang om snel van toezeggingen tot praktische uitvoering te komen. Deze oplossing beschrijft dit succesvolle proces, dat de oprichting van multistakeholderplatforms, maatregelen voor capaciteitsopbouw van actoren, de ontwikkeling van een nationale FLR-strategie en de prioritering van gebieden op basis van een multicriteria-beoordeling omvat. Toekomstige stappen zijn onder andere het identificeren van locaties voor proefprojecten voor herstelactiviteiten in de regio Boeny.

Laatst bijgewerkt: 01 Oct 2020

8364 Weergaven

Foto- en videogalerij

Alle foto's bekijken

Context

Uitdagingen

Woestijnvorming

Droogte

Aantasting van land en bossen

Verlies van biodiversiteit

Veranderingen in de sociaal-culturele context

Een grote vraag naar voedsel en brandhout veroorzaakt ontbossing en bodemaantasting, wat leidt tot bodemerosie, productiviteitsverlies en een gebrek aan waterregulering. Bijkomende gevaren van klimaatverandering verergeren de aantasting van het milieu en de risico's voor het levensonderhoud van mensen (ecologische en sociale uitdagingen).

De meeste beleidsmaatregelen richten zich op de productiviteit van land, maar lokale acties worden niet goed gecoördineerd; er is een gebrek aan duidelijke rollen en verantwoordelijkheden van de publieke sector en maatschappelijke organisaties. Overlappende landgebruiksrechten en silo-denken overheersen nog steeds. Het institutionele kader voor het beheer van natuurlijke hulpbronnen is ontoereikend en er is een gebrek aan relevante kennis en persoonlijke en financiële middelen. Ontwikkelingsbehoeften en -uitdagingen beperken de opties voor landgebruik (bestuurlijke uitdagingen).

Er bestaan goede praktijken voor landschapsherstel op lokaal niveau, maar deze initiatieven zijn zeer locatiespecifiek en het ontbreekt aan duurzame financiering om ze op te schalen naar een breder niveau (technische uitdagingen).

Schaal van implementatie

Subnationaal

Nationaal

Ecosystemen

Agrobosbouw

Landbouwgrond

Rangeland / weiland

Tropisch loofbos

Tropisch groenblijvend bos

Thema

Versnippering en aantasting van habitats

Aanpassing

Erosiepreventie

Restauratie

Juridisch en beleidskader

Lokale actoren

Bereik & communicatie

Bosbeheer

Locatie

Antananarivo, Analamanga, Madagaskar

Oost- en Zuid-Afrika

Proces

Samenvatting van het proces

De oprichting van het nationale FLR-comité en -platform als institutionele structuren voor coördinatie en dialoog met meerdere belanghebbenden (BB1) vormde de basis voor de overgang van de FLR-belofte naar beleid en planning voor herstel. Gedurende het hele proces werd er gezorgd voor capaciteitsopbouw (BB2) ter ondersteuning van de ontwikkeling van de nationale boslandschapsherstelstrategie (BB3) als kaderdocument voor de verdere identificatie en prioritering van te herstellen landschappen door de ruimtelijke multicriteria-analyse (BB4).

Bouwstenen

Intersectorale coördinatie via interministeriële dialogen en dialogen met meerdere belanghebbenden

Er werd een multidisciplinair nationaal FLR-comité opgericht als adviesraad die de intersectorale en interministeriële coördinatie vergemakkelijkt om de FLR-belofte om te zetten in concreet beleid en actie. Het bestaat uit 15 personen, waaronder de ministeries van milieu, landbouw, energie en water, ruimtelijke ordening en vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld en de particuliere sector.

Het omvat vijf werkgroepen die zich bezighouden met i) bosbeheer, ii) water, iii) landbouw, vi) financiering en v) bodembeheer. Het valideert alle belangrijke beslissingen. De leden nemen ook deel aan activiteiten voor technische capaciteitsopbouw.

De commissie voerde een beoordeling uit van de behoeften van belanghebbenden en capaciteit, analyseerde de financiering en faciliteerde verschillende dialogen met meerdere belanghebbenden, bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van de nationale strategie voor herstel van het boslandschap, en zorgt ervoor dat de belangen van de betrokken belanghebbenden in aanmerking worden genomen.

Het FLR-platform is een multistakeholder dialoogforum met meer dan 50 leden, geleid door het FLR-comité, om praktische oplossingen voor boslandschapsherstel op regionaal en lokaal niveau te bespreken, voor te stellen en te valideren en de uitvoering van de FLR-strategie en capaciteitsontwikkeling te ondersteunen.

Sleutelfactoren

FLR-concentratiepunt werd onmiddellijk na de AFR100-verbintenis in 2015 aangesteld om het proces te leiden; hij was de sleutelfiguur en een drijvende kracht, dankzij het zeer goede netwerk met verschillende ministeries en groepen belanghebbenden, en fungeerde als institutionele kennismakelaar, netwerker, en hield de politieke vaart erin.
Sterke synchronisatie van verschillende concepten, beleidssamenhang door interactie tussen focal points die verantwoordelijk zijn voor verschillende verbintenissen, zoals mangroves, UNCCD, enz.

Geleerde les

Het was van cruciaal belang om het eens te worden over een gemeenschappelijke definitie van 'landschap' als een waterscheidingseenheid; actoren hebben dit begrip in het verleden op zeer uiteenlopende manieren gebruikt.
De bestaande ruimtelijke ordening heeft alleen betrekking op bestuurlijke indeling, terwijl de landschapsaanpak gebruik maakt van indeling in stroomgebieden. Overleg met het Ministerie van Planning was nodig om de landschapsbenadering en de resultaten van deze oplossing in het nationale ruimtelijke plan te kunnen opnemen.
FLR is een multisectoraal landschapsconcept dat verschillende belanghebbenden integreert; in het begin richtte het platform zich alleen op de bos- en milieusector. Het was cruciaal om het platform open te stellen voor andere sectoren, zoals ruimtelijke ordening en water.
Herstructurering van het comité was relevant om de prioriteiten van FLR weer te geven, zoals grondbezit, water, bodemsanering en capaciteitsopbouw.
De oprichting van thematische subgroepen (bodem, grondbezit, water, bossen) maakte een betere operationalisering mogelijk.
Hoge participatiegraad van verschillende belanghebbenden zorgde voor legitimiteit van de resultaten

Capaciteitsopbouw van actoren

Er werd een reeks trainingen voor nationale besluitvormers gegeven over onderwerpen als FLR-termen en definities, strategieën om de oorzaken van degradatie aan te pakken (bijv. houtenergie) en financieringsopties. De capaciteitsopbouw werd continu uitgevoerd en had een 'training on the job'-karakter; het werd afgestemd op concrete aspecten zoals FLR-studies (ROAM-studie, financieringsopties), de nationale FLR-strategie en de identificatie van FLR-prioriteitslandschappen. ~40 relevante actoren (universiteiten, maatschappelijke organisaties, particuliere sector) konden hun input geven in de vorm van vragenlijsten over hoe prioriteitsgebieden voor FLR te definiëren, wat een hoeksteen van de capaciteitsopbouw was.

De training werd aangevuld met de deelname van nationale vertegenwoordigers aan verschillende regionale en internationale conferenties over FLR & AFR100; dit maakte verdere kennisuitwisseling op mondiaal niveau mogelijk om de nationale strategieën te verbeteren.

Op dit moment richt de capaciteitsopbouw zich op regionaal niveau; een trainingsmodule is ontwikkeld en getest in de regio Boeny in april 2018 en zal worden aangepast voor toepassing in de regio Diana. Er zullen aanvullende trainingen worden georganiseerd voor het ministerie van Ruimtelijke Ordening, die betrekking zullen hebben op land governance.

Sleutelfactoren

Er werd een beoordeling van belanghebbenden en capaciteitsbehoeften uitgevoerd en afgerond (06/2016).
De grote persoonlijke ervaring en technische vaardigheden van de leden van het Nationaal Comité van de RPF waren een grote troef voor de capaciteitsopbouw. Zij traden op als trainers en externe hulpverleners waren niet nodig.
Hoog politiek engagement van partnerzijde
Ondersteuning van BIANCO (nationaal onafhankelijk agentschap voor corruptiebestrijding) om de transparantie in de bosbouwsector te verbeteren (tot eind 2016)

Geleerde les

De opleidingen en regelmatige uitwisselingen hebben bijgedragen tot een gemeenschappelijk begrip van het FLR-concept als multisectorale landschapsaanpak en de praktische uitvoering ervan in Madagaskar op beleids-, strategisch en praktisch niveau.
Het was cruciaal om de kennis over de RPF-aanpak te vergroten op basis van internationale discussies en de lokale realiteit. Elke actor had zijn eigen definities van "landschap"; capaciteitsopbouw over de aanpak bleek essentieel om ervoor te zorgen dat alle belanghebbenden, met name die in andere sectoren dan het milieu, over hetzelfde informatieniveau beschikten.
Het innovatieve aspect was dat de leden van het Nationaal Comité veel tijd besteedden en ook actief deelnamen aan de ontwikkeling van opleidingsmodules en capaciteitsopbouw.
De uitvoering van de capaciteitsopbouw was zeer participatief en de inhoud werd voortdurend verbeterd door de deelnemers, waarbij ook de 'taal' van belangrijke sectoren zoals ruimtelijke ordening en financiën werd aangepast.

Ontwikkeling van een nationale strategie voor herstel van het boslandschap

De nationale strategie voor boslandschapsherstel en groene infrastructuur is gedurende 8 maanden op participatieve wijze ontwikkeld in verschillende stadia:

1) omschrijving van de reikwijdte op commissieniveau & opstellen van een referentiekader, selectie van adviseurs

2) validatie van methodologie,

3) raadpleging van de overheid, het maatschappelijk middenveld en de particuliere sector op regionaal niveau (10 van de 22 regio's),

4) 2 validatieworkshops op nationaal niveau voor comité en platform,

5) bekendmaking van de strategie op het niveau van de ministerraad (vergadering van alle ministers en premiers)

6) verspreiding op de website van het ministerie van Milieu en Bossen.

De strategie inventariseert de huidige situatie en randvoorwaarden in Madagaskar, analyseert de belangrijkste uitdagingen om het doel van 4 miljoen hectare tegen 2030 te bereiken en geeft strategisch advies over hoe deze te overwinnen en de belangrijkste actoren te mobiliseren.

De strategie beveelt prioriteiten aan met betrekking tot goed bestuur, coherente ruimtelijke ordening, technische herstelmaatregelen en het mobiliseren van middelen. De prioriteiten zijn onderverdeeld in 12 doelstellingen en concrete activiteiten.

Sleutelfactoren

Een studie naar FLR-mogelijkheden - volgens de IUCN Restoration Opportunity Mapping-methodologie - uit 2015 diende als technische basis.
De ontwikkeling van de strategie viel samen met de herziening van het "nieuwe bosbeleid" van het ministerie van Milieu en Bossen. FLR is een belangrijke prioriteit voor dit nieuwe bosbeleid.
Een nieuw nationaal energiebeleid ondersteunt de uitvoering van de FLR-strategie door een herstel van 40.000 ha bossen en bosaanplantingen per jaar voor de binnenlandse rurale energievoorziening.

Geleerde les

Het was van cruciaal belang dat de strategie openlijk de uitdagingen en het potentieel voor verbetering benoemde, met inbegrip van de kwesties van land(eigendoms)rechten, het huidige gebrek aan sectoroverschrijdende samenwerking en zwak bestuur, waaruit het bewustzijn van bestaande problemen blijkt.
Voor de acceptatie en legitimiteit was het cruciaal om de belangrijkste elementen van de strategie te ontwikkelen in een participatief proces samen met het FLR-comité.
Het was ideaal dat de strategie officieel werd gevalideerd door een interministerieel besluit waarbij de belangrijkste sectoren betrokken waren; dit was echter niet voldoende en bovendien was een lang lobbyproces binnen de machtige betrokken sleutelministeries nodig. Het integreren van de secretarissen-generaal van de ministeries van Landbouw en Regionale Planning in het RPF-comité was de oplossing voor het mainstreamen van de strategie.

Ruimtelijke multi-criteria analyse voor het prioriteren van landschappen voor herstel

De aanpak richtte zich op 3 essentiële ecosysteemfuncties: water, biodiversiteit en bodem. De volgende stappen werden gebruikt om criteria te definiëren voor elke groep:

Identificatie van parameters en criteria die relevant zijn voor ecosysteemdiensten (> 100 criteria)
Pre-screening: spatialisatie van parameters op nationale, regionale en lokale schaal (41 ruimtelijk beschikbare criteria)
Overleg: selectie van definitieve criteria op basis van 3 groepen (water, biodiversiteit, bodem) tijdens groepswerk, direct overleg; prioritering, weging van indicatoren en bepaling van criteriumwaarden (28 geprioriteerde criteria). Voorbeelden van criteria: neerslag, hydrologische bronnen, bevolkingsdichtheid, landgebruik, bodemkoolstof en productiviteit.
Multicriteria-analyse op basis van kwantitatieve en kwalitatieve waarden; voorbereiding van 14 scenariokaarten, waarin verschillende groepen (water, biodiversiteit en bodem) worden gecombineerd met vier prioriteitsniveaus; identificatie van een prioriteitsgebied van 11.122.540 ha
Verificatie van de resultaten op basis van gegevens uit de nationale ROAM-studie (Restoration Opportunities Assessment Method) en andere bronnen
Validatie van de resultaten door het nationale FLR-comité en -platform en selectie van 8 prioritaire stroomgebieden

Sleutelfactoren

Bestaande beleids- en planningsdocumenten waarin algemene FLR-mogelijkheden worden gedefinieerd
Analyse van financieringsopties en mogelijkheden voor betrokkenheid van de particuliere sector bij FLR (voltooid in 05/2017)
FLR-dialoogplatform en grote belangstelling en mobilisatie van actoren
Overgang van een bos-ecosysteemgerichte benadering naar een ecosysteembenadering op landschapsniveau met erosiepreventie en watervoorziening
Ongewijzigd landgebruik was geen optie meer omdat de ecosystemen sterk aangetast waren

Geleerde les

Het identificeren van 3 verschillende ecosysteemfunctiegroepen (water, biodiversiteit, bodem) hielp belanghebbenden uit verschillende sectoren en instellingen om hun eigen rol en actieruimte in dit proces te begrijpen.
Grondig overleg en de betrokkenheid van 38 verschillende organisaties was essentieel om op een transparante en participatieve manier prioriteiten te stellen voor herstelgebieden en om consensus te bereiken over de uiteindelijke beslissing.
Het was van cruciaal belang om een politieke consensus te bereiken over de meest evenwichtige geografische verdeling van de prioritaire gebieden van 4 miljoen ha.
Het proces hielp bij het opstellen van een officiële definitie van stroomgebieden met 159 waterscheidingen.
Het proces was zeer technisch, maar leidde tot een intensieve politieke herbezinning omdat een holistische landschapsaanpak werd gebruikt voor planning en besluitvorming en een enorm potentieel voor FLR aan het licht bracht.
De beslissingen werden ook geleid door het huidige beleid in de energie- en milieusector om de samenhang te waarborgen.

Invloeden

Beleidsmakers zien FLR als een holistische landschapsaanpak die de productiviteit van het landschap, de voedselzekerheid, de toegang tot water en de veerkracht bij klimaatverandering verhoogt en de biodiversiteit in stand houdt.
Het landbeheer, inclusief de intersectorale coördinatie op nationaal niveau, is aanzienlijk versterkt.
De capaciteiten van nationale belanghebbenden op het gebied van FLR zijn versterkt, van het opstellen van nationaal beleid tot de praktische identificatie van te herstellen landschappen; het heeft geholpen om de bestaande technische en financiële middelen te plannen in een ruimtelijk duidelijk afgebakend gebied; zij zijn zich bewust geworden van de noodzaak van multisectorale samenwerking om FLR-activiteiten duurzaam uit te voeren.
Er werd gebruik gemaakt van synergieën met ander beleid (zoals hernieuwbare energie via de levering van brandhout);
Er wordt nieuw sectoraal beleid ontwikkeld met een groter gevoel voor samenhang tussen verschillende benaderingen en concepten (bv. nationale richtlijn voor herbebossing).
Het politieke bewustzijn voor de FLR-aanpak en het politieke momentum voor herstel zijn aanzienlijk versterkt.

In de regio Boeny is een "proeflandschap voor FLR" opgezet met een dialoog tussen verschillende actoren over herstel vanuit verschillende thematische invalshoeken (grondbezit, bodembescherming, herstel) en de eerste stappen om van nationaal naar regionaal niveau te gaan.

Begunstigden

Nationale ministeries (MEEF, MATSF, MINAE, MEAH) en regionale kantoren
Verschillende leden van het nationale FLR-comité
Subnationale voorlichtingsdiensten
Maatschappelijke organisaties en lokale gemeenschappen

Duurzame Ontwikkelingsdoelen

SDG 1 - Geen armoede

SDG 13 - Klimaatactie

SDG 15 - Leven op het land

Verhaal

Julien Noel Rakotoarisoa (focal point FLR, MEEF, Madagaskar)

GIZ Madagascar

Door Julien Noel Rakotoarisoa, FLR Focal Point, (Ministerie van Milieu, Ecologie en Bossen (MEEF), Madagaskar)

De ontwikkeling van het proces van herstel van het boslandschap heeft opmerkelijke vooruitgang geboekt in Madagaskar sinds het land verklaarde zich te zullen inzetten voor het herstel van 4 miljoen hectare land en aangetaste bossen tegen 2030. De voorbereidende fase werd namelijk aangepakt met de niet aflatende coördinatie van het ministerie dat verantwoordelijk is voor bossen en dat het proces beheert met de steun van het Duits-Malagassische programma voor duurzaam beheer van het milieu (PAGE) dat wordt uitgevoerd in samenwerking met GIZ.

De sleutel tot een succesvolle start van het FLR-proces lag in het dynamische karakter van ons multisectorale nationale FLR-comité, waarbij ook verschillende actoren uit verschillende sectoren en gebieden betrokken zijn; dit heeft bijgedragen aan een holistische planning van het landgebruik, waarbij rekening werd gehouden met de belangen van elke groep actoren door middel van de gerichte ecosysteemdienstenbenadering van toekomstige herstelacties.

Daarnaast was de ontwikkeling van een trainingsprogramma over de landschapsbenadering, beheer van natuurlijke hulpbronnen en ruimtelijke ordening, gevolgd door de organisatie van sessies over capaciteitsopbouw rond deze thema's van groot belang; dit was echt gebaseerd op het verzoek van de betrokken sectoren. Dit geeft veel optimisme voor het naderen van de kritieke fase naar de overgang van de huidige planning naar de operationele fase die al is gemarkeerd door proefprojecten om het FLR-proces in ons land te implementeren.