Wetten op papier, verlies op de grond: Mangrovewetten omzetten in actie in Tanzania

Volledige oplossing

door Western Indian Ocean Mangrove Network (WIOMN), Western Indian Ocean Mangrove Network (WIOMN)

Een foto van BENGO projectteamleden van WIOMN en WWF-TCO met verkozen Executive geëngageerde leden van het PMDC (CoFMA's van Pujini, Mtangani, Dodo en Chambani) Comminity Based Mangrove Network.

WIOMN

Het project "Duurzaam gebruik van mangroves in de WIO-regio", gefinancierd door BMZ via WWF Duitsland, brengt de slapende mangrovewetten van Tanzania tot leven. In Kilwa en Pemba ondersteunde het project dorpen en shehias bij het registreren of nieuw leven inblazen van Village Natural Resources Committees (VNRC's) en Community Forest Management Areas (CoFMA's). Binnen 2 jaar na de start van het project werden in Pemba 7 CoFMA's opgericht en 2 nieuw leven ingeblazen; in het Kilwa district werden 3 VNRC's opgericht en 3 nieuw leven ingeblazen. Het project heeft deze lokale mangrovebeheerinstellingen in staat gesteld mangrovebeheerplannen te ontwikkelen en uit te voeren, kwekerijen op te zetten en herstel- en controle-inspanningen te leveren om aangetaste mangrovegebieden te herstellen en de oorzaken van het verlies aan mangrovebossen aan te pakken. Terwijl VNRC's en CoFMA's nu leiding geven aan mangrovebehoud en -beheer in hun gebieden, zijn er twee en drie mangrove-CBO's opgericht in respectievelijk Pemba en Kilwa, die nu operationeel zijn. Deze schaalbare oplossing laat zien dat wanneer wetten worden omgezet van papier naar praktijk, blauwe bossen en bestaansmiddelen aan de kust samen gedijen.

Laatst bijgewerkt: 21 Nov 2025

41 Weergaven

Foto- en videogalerij

Context

Uitdagingen

Grillige regenval

Stijgende temperaturen

Aantasting van land en bossen

Verlies van biodiversiteit

Zeespiegelstijging

Conflicterend gebruik / cumulatieve effecten

Erosie

Verlies van ecosystemen

Niet-duurzame oogst incl. overbevissing

Inefficiënt beheer van financiële middelen

Gebrek aan toegang tot langetermijnfinanciering

Gebrek aan alternatieve inkomstenbronnen

Veranderingen in de sociaal-culturele context

Gebrek aan bewustzijn bij publiek en besluitvormers

Gebrek aan technische capaciteit

Slechte controle en handhaving

Slecht bestuur en slechte participatie

Werkloosheid / armoede

Milieu: De mangrovebedekking neemt af in de projectgebieden, met een verlies van ~20 ha/jaar in Pemba en ~72 ha/jaar in Kilwa van 1989 tot 2023. De belangrijkste oorzaken zijn illegale kap voor palen en brandhout, houtskoolproductie, ongereguleerde zoutpannen en aaswinning.

Sociaal: De bestaansmiddelen aan de kust zijn sterk afhankelijk van mangrove-ecosystemen en velen leven onder de basisbehoeftengrens. Mangroven leveren brandhout en bouwpalen. Gendernormen, vooral in Pemba, beperken de toegang van vrouwen tot alternatieve inkomsten.

Economisch: De handhavingsbudgetten zijn hoog, maar essentiële behoeften zoals brandstof voor boten om te monitoren en juridische ondersteuning voor VNRC's en CoFMA's blijven ondergefinancierd.

Institutioneel: Overlappende institutionele mandaten (bv. ministeries en aanverwante departementen) zowel op Zanzibar als op het vasteland van Tanzania belemmeren de verantwoordingsplicht. Het is voor gemeenschapsgroepen moeilijk om een wettelijke status te krijgen en lokale inkomsten vloeien zelden terug naar de gemeenschappen.

Resultaat: Een klassieke implementatiekloof - er zijn sterke wetten, maar door de zwakke handhaving kan de achteruitgang doorgaan.

Schaal van implementatie

Lokaal

Subnationaal

Ecosystemen

Estuarium

Mangrove

Thema

Versnippering en aantasting van habitats

Aanpassing

Mitigatie

Restauratie

Juridisch en beleidskader

Lokale actoren

Bosbeheer

Locatie

Lindi, Tanzania

Oost- en Zuid-Afrika

Proces

Samenvatting van het proces

Het succes van de oplossing komt voort uit de onderlinge verbinding van wettelijke empowerment, participatieve planning, organisatorische versterking en capaciteitsopbouw. De wettelijke oprichting van VNRC's en CoFMA's zorgde voor de formele autoriteit en bestuursstructuren die nodig zijn voor behoud door de gemeenschap. Deze instellingen werden de basis voor de ontwikkeling van participatieve mangrovebeheerplannen die nationaal beleid vertaalden in contextspecifieke acties, waardoor naleving en duurzaamheid gegarandeerd werden. De registratie van CBO's versterkte de legitimiteit en maakte transparant bestuur, het mobiliseren van middelen en een sterkere samenwerking tussen dorpen en Shehias mogelijk. De capaciteitsopbouw van CBO-leiders, met name vrouwen, versterkte deze bestuursstructuren met de vaardigheden en het vertrouwen dat nodig is om inclusieve herstel- en beheersinspanningen te leiden. Samen creëerden deze elementen een versterkende cyclus: wettelijke erkenning maakte gestructureerde planning mogelijk, planning leidde de uitvoering, organisatorische registratie versterkte de verantwoordingsplicht en capaciteitsopbouw ondersteunde het eigenaarschap van de gemeenschap op lange termijn.

Bouwstenen

1. Wettelijke oprichting en machtiging van VNRC en CoFMA's

Het nationale bosbeleid, de boswetten en -richtlijnen en de wet op lokaal bestuur bieden mogelijkheden om de gemeenschap te betrekken bij het beheer en behoud van bosbronnen, waaronder mangroves, door de oprichting van dorpscomités voor natuurlijke hulpbronnen (VNRC's) en samenwerkingsovereenkomsten voor bosbeheer (CoFMA's). In samenwerking met dorpshoofden, leiders van de Shehia en bosbouwambtenaren, ondersteund door het Openbaar Ministerie, werden inspanningen geleverd om VNRC's of CoFMA's op te richten in gebieden waar al initiatieven bestonden en om de inactieve VNRC's en CoFMA's te vernieuwen. Er werden democratische verkiezingen gehouden om de leiders van de nieuw opgerichte of vernieuwde VNRC's en CoFMA's te kiezen. Dit transformatieproces stelde gemeenschappen in staat om leiders van hun keuze te kiezen en gaf hen wettelijk het mandaat om mangroves te beschermen.

Sleutelfactoren

Actieve samenwerking tussen de Tanzania Forest Services (TFS), het Ministerie van Bosbouw voor zowel het vasteland van Tanzania als Zanzibar, lokale overheden (dorps- en Shehia-raden), districtscommissarissen voor de districten Kilwa en Mkoani, relevante ministeries, staatsadvocaten en NGO's zorgde voor institutionele, juridische en technische ondersteuning.
Inclusieve betrokkenheid van de gemeenschap door middel van dorpsvergaderingen, democratische verkiezingen en training bevorderde het vertrouwen en het gevoel van eigenaarschap onder de leden van de gemeenschap.
Ondersteunende wettelijke kaders, waaronder de National Forest Act 2002 (nr. 23 van 2002) en de Zanzibar Forest Act 1996 (nr. 10 van 1996) vormden de basis voor de formele erkenning van Community Forest Associations (CFA's) en de bevordering van gestructureerde participatie van de gemeenschap in het bosbeheer.
Goed gedefinieerde bestuursstructuren en waarneembare herstelresultaten versterkten de verantwoordingsplicht en stimuleerden de betrokkenheid van de gemeenschap.
Initiatieven voor capaciteitsopbouw verbeterden de effectiviteit van leiderschap, bestuursstructuren en het vermogen om middelen te mobiliseren.

Geleerde les

Consistente en vroegtijdige betrokkenheid van belanghebbenden bevordert het vertrouwen, bouwt geloofwaardigheid op en vergemakkelijkt een naadloze projectuitvoering.
Het bestuur en de verantwoordingsplicht binnen lokale beheerinstellingen worden versterkt door open verkiezingen en duidelijk afgebakende verantwoordelijkheden.
Voortdurende en contextrelevante capaciteitsopbouw is van vitaal belang voor het voeden van sterk en effectief gemeenschapsleiderschap.
Wettelijke erkenning en formele organisatiestructuren geven lokale beheersinstellingen het gezag en de middelen om toegang te krijgen tot rechten en hulpbronnen.
Aantoonbare successen op het gebied van herstel vergroten het enthousiasme van de gemeenschap en versterken de inzet voor natuurbehoud op de lange termijn.

2. Ontwikkeling van mangrovebeheerplannen

De ontwikkeling van mangrovebeheerplannen voor dorpen en shehia's in de Bengo-projectlocaties was essentieel voor de vertaling van nationale wetten naar effectieve lokale actie voor mangrovebehoud en duurzaam gebruik in Tanzania. De plannen boden een gestructureerd, locatiespecifiek kader dat richting gaf aan herstel, bescherming en verstandig gebruik van mangrove-ecosystemen, waarbij wettelijke mandaten werden afgestemd op praktische, contextspecifieke interventies. De participatieve en inclusieve aanpak was essentieel voor het archiveren van goed ontwikkelde mangrovebeheerplannen waarbij lokale gemeenschappen, waaronder vrouwen en jongeren, actief bij de ontwikkelingsprocessen werden betrokken. De plannen maakten zonering voor behoud, duurzaam gebruik en herstel mogelijk, gebaseerd op zowel wetenschappelijke als traditionele kennis. Bovendien maken deze plannen systematische controle, handhaving en adaptief beheer mogelijk. Het verankeren van instandhoudingsinspanningen in lokaal op maat gemaakte en door de gemeenschap ondersteunde plannen, zorgde ervoor dat mangrovewetten niet alleen op papier werden geschreven, maar ook zinvol werden geïmplementeerd op het terrein, wat op lange termijn ecologische, sociale en economische voordelen van mangroven opleverde.

Sleutelfactoren

Het bestaan van nationaal beleid, wetten, strategieën en richtlijnen, waaronder de Forest Policies and Acts voor het vasteland van Tanzania en Zanzibar, vormden een sterke juridische en institutionele basis voor effectieve lokale planning en implementatie.
De actieve deelname van lokale gemeenschappen, waaronder ouderen, vrouwen, jongeren en lokale leiders, creëerde een gevoel van eigenaarschap, zorgde ervoor dat de plannen werden gebaseerd op de lokale realiteit en bevorderde naleving en rentmeesterschap op de lange termijn.
Steun van overheidsinstanties (bijv. Tanzania Forest Services Agency, lokale autoriteiten), ontwikkelingspartners en NGO's vergemakkelijkte technische begeleiding, het mobiliseren van middelen en coördinatie tussen belanghebbenden.
Opleidings- en bewustmakingsprogramma's voor gemeenschappen en lokale leiders zorgden voor een beter begrip van mangrovewaarden, wettelijke bepalingen en duurzame praktijken, waardoor ze actie konden ondernemen.

Geleerde les

Een ondersteunend wettelijk en institutioneel kader verschafte legitimiteit en begeleiding voor een effectief gemeenschapsgericht beheer van hulpbronnen in zowel Tanzania op het vasteland als Zanzibar.
Inclusieve deelname van alle gemeenschapsgroepen (ouderen, vrouwen, jongeren en leiders) bevordert het eigenaarschap en zorgt voor lokaal relevante en duurzame plannen.
Samenwerking met de overheid, NGO's en ontwikkelingspartners versterkt gemeenschapsinitiatieven door middel van technische ondersteuning, mobilisatie van middelen en verbeterde coördinatie tussen belanghebbenden.
Training en bewustwording versterken de capaciteit en het vertrouwen van de gemeenschap, waardoor geïnformeerde besluitvorming en actieve deelname aan natuurbeschermingsinspanningen mogelijk worden.

3. Ondersteuning van de registratie van Community-Based Organizations (CBO's) en het opzetten van lokale bestuursstructuren

Het formeel registreren van CBO's en het opzetten van gestructureerde lokale bestuurssystemen - een netwerk van VNRC's of CoFMA's voorzag gemeenschappen van wettelijke erkenning en een duidelijk mandaat. Dit proces maakte samenwerking tussen VNRC's of CoFMA's mogelijk bij het archiveren van mangrovebehoud en beheerdoelstellingen, het handhaven van lokale verordeningen en het duurzaam beheren van natuurlijke hulpbronnen. Het verbeterde ook de transparantie, de verantwoordingsplicht en de toegang tot overheids- en donorsteun, waardoor de gemeenschappen meer zeggenschap kregen over de instandhoudingsinspanningen.

Sleutelfactoren

Actieve betrokkenheid van de leden van de gemeenschap door middel van democratische verkiezingen, training en bewustwording bevorderde het vertrouwen, de legitimiteit en de betrokkenheid bij de bestuursstructuren. Dit lokale eigenaarschap was van vitaal belang voor duurzaam beheer van de hulpbronnen en naleving van de verordeningen.
Nationaal bosbeleid, wetten en lokale overheidswetten vormden een wettelijke basis voor het erkennen van CBO's en het opzetten van gemeenschapsgebaseerde bestuursstructuren. Overheidsinstanties, departementen en wettelijke organen ondersteunden de registratie- en handhavingsprocessen.

Geleerde les

Betrokkenheid van de gemeenschap door middel van verkiezingen, training en bewustwording bouwde vertrouwen en eigen inbreng op, wat essentieel is voor effectief bestuur en naleving van de verordeningen.
Ondersteunende institutionele kaders ondersteund door nationaal beleid, wetten en wetten maakten de registratie van CBO's en handhaving en gemeenschapsgebaseerd bestuur mogelijk.

4. Capaciteitsopbouw van CBO's op het gebied van ecosysteembeheer en leiderschap van vrouwen

Door training over het herstelproces van mangroves, inclusief de ontwikkeling van mangrovekwekerijen op projectlocaties, en over ecosysteembeheer kregen de leiders van de CBO's de vaardigheden en het vertrouwen om hulpbronnen inclusief en effectief te beheren. Dit verbeterde hun besluitvorming, versterkte de gemeenschapsparticipatie en droeg bij aan de succesvolle ontwikkeling van mangrovekwekerijen en de implementatie van oplossingen voor behoud en bestuur.

Sleutelfactoren

Praktijkgerichte training in mangroveherstel, kwekerijontwikkeling en ecosysteembeheer voorzag CBO-leiders van toepasbare vaardigheden voor effectief en inclusief beheer van hulpbronnen.
Voortdurende steun van lokale leiders, overheidsfunctionarissen, WIOMN-teamleden en technische experts zorgde voor goede begeleiding, beschikbaarheid van middelen en follow-up tijdens de implementatie.
Wettelijke erkenning en vertrouwen in CBO's versterkten hun autoriteit en vertrouwen om natuurbeschermingsinspanningen te leiden en lokale bestuursacties af te dwingen.

Geleerde les

Training van de lokale gemeenschap op het gebied van behoud en beheer van mangroves, inclusief het herstelproces, is essentieel om ervoor te zorgen dat de beste werkwijzen voor mangroveherstel worden geïmplementeerd voor een succesvol mangroveherstel.
Voortdurende controle en begeleiding van VNRC's, CoFMA's en CBO's door mangrove-experts zijn essentieel om te zorgen dat de beste werkwijzen voor mangrovebehoud en -beheer worden toegepast.
Door het behoud en beheer van mangroves in handen te leggen van lokale gemeenschappen wordt eigenaarschap gegarandeerd, waardoor het behalen van de doelen voor behoud en beheer wordt vergemakkelijkt.

Invloeden

In de drie jaar van het project zijn er in totaal 18 lokale mangrovebeheerinstellingen opgericht of versterkt. Hiertoe behoren zeven nieuw opgerichte CoFMA's en twee die nieuw leven werden ingeblazen in Pemba. Ook werden er drie VNRC's opgericht en drie nieuw leven ingeblazen in het district Kilwa. Daarnaast zijn er twee CBO's opgericht in Pemba en drie in Kilwa. Alle 18 lokale beheerinstellingen hebben nu democratisch gekozen leiders, goed gedefinieerde bestuursstructuren en operationele mangrovebeheerplannen. In totaal zijn er vijf mangrovekwekerijen opgezet: twee in Pemba en drie in het district Kilwa. In de projectlocatie Pemba valt 1.025,08 hectare onder gezamenlijk bosbeheer, waarvan 647,58 hectare bestemd is voor bescherming en 377,5 hectare voor duurzaam gebruik. In Kilwa valt in totaal 7.131 hectare mangroven onder gezamenlijk bosbeheer.