Oluk kontrolü ve kontrol barajları

Dereler, şiddetli yağmurlar sırasında bozulmuş, dik arazilerde kolayca gelişir ve sonunda genişleyerek çukurlara dönüşür. Çoğu zaman yağmurla beslenen yıllık mahsullerin ekim alanı oluklarla kesişir. Erozyonu kontrol etmek ve besin maddelerini, silt ve nemi tutmak için kontrol barajlarının inşası gereklidir. Kontrol barajlarının inşası için canlı ya da ölü malzeme kullanılabilir. Ayrıca, kontrol barajları olukların yanına çalılar ve ağaçlar dikilerek güçlendirilmelidir. Oluklar normalde planlanan arazinin yukarısından kaynaklandığından, bu alan da dikkate alınmalıdır. Canlı materyal için meyve ağaçları ve çalıların dikilmesi tavsiye edilir. Oluk tıkama ve kontrol barajlarına yatırım yapmak, gelecekte bir miktar verim ve gelir sağlayabileceği için ödüllendiricidir. Ancak, canlı materyaller hayvanları da çeker; bu nedenle alanın çitle çevrilmesi gerekebilir.

  • Bu teknik özel beceri gerektirmez ve inşaat malzemeleri yerel olarak mevcut olduğu ve çiftçiler işgüçleriyle katkıda bulunmaya istekli oldukları sürece maliyet açısından düşüktür.
  • Erozyonu önlemenin yanı sıra yenilebilir meyveler ve yakacak odun üretecek kiraz eriği, alıç, kızamık, kiraz gümüşü vb. yerel türlerden çalılar, çalılar ve ağaçlar oyuntu tıkama için dikilebilir.
  • Oluk tıkama ve kontrol barajları, çamur taşkınları ve yokuş aşağı olası sel riskini azaltır.
  • Bu tekniğin kurulumu ve bakımı nispeten yoğun emek gerektirir ve anında fayda sağlamaz, bu nedenle çiftçilerin faydalar konusunda ikna edilmesi gerekir.
  • Sıklıkla bir çiftçi ailesi tek başına bir oluğu tıkayamaz, bu nedenle komşu tarla sahiplerinin işbirliği gerekebilir.
Ekinler arası

Birlikte ekim, aynı tarlada iki veya daha fazla ürünün aynı anda yetiştirilmesini içeren bir ekim tekniğidir. Bitkiler mevcut alanı ve besin maddelerini daha verimli kullandıkları ve birbirlerinin gelişmesine yardımcı oldukları için birlikte ekim verimin artmasını sağlayacaktır. Aynı zararlıları ve hastalıkları paylaşmamak ve toprak verimliliği ve besin maddeleri konusunda farklı gereksinimlere sahip olmak ve bunları toprağın farklı ufuklarından çıkarmak için birlikte ekilen ürünler farklı bitki ailelerine ait olmalıdır. Birlikte ekim, faydalı ve yırtıcı böcekleri çeken biyolojik çeşitlilik yaratır. Çiçeklenme arttıkça, birlikte ekim tozlaşmayı sağlayan böcekleri ve dolayısıyla arıcılığı da destekler.

Birlikte ekim için üç temel sınıflandırma vardır: a) belirli bir düzenleme olmaksızın çeşitli uyumlu bitkilerin birlikte ekilmesini içeren karışık ekim (örn. fasulye ile birlikte ekilen mısır); b) farklı ürünlerin sıralar halinde yan yana ekildiği sıralı ekim veya sokak ekimi (örn.havuç ve soğan sıralarının dönüşümlü olarak ekilmesi); c) yavaş büyüyen bir mahsulün daha hızlı büyüyen bir mahsulle birlikte ekildiği ve daha erken hasat edilerek yavaş büyüyen mahsulün daha sonra tüm ekim alanını kaplamasına izin verilen geçici ara ekim (örn. patates ve balkabağı).

Birlikte ekim, hasat edilecek ürün çeşitliliğini artırır ve normalde konukçuya özgü oldukları için zararlılar ve hastalıklar nedeniyle hasadın tamamen kaybedilmesi riskini azaltır.

Besin maddeleri tek taraflı olarak tüketilmediğinden, birlikte ekim toprak verimliliğini korur.

Birlikte ekim biyoçeşitliliği artırır ve böylece faydalı ve yırtıcı böcekler çekilir.

Çeşitlendirilmiş ürünler sayesinde çiçeklenme mevsimi uzar ve bu da arıcılık için elverişlidir.

Tacikistan'daki çiftçiler ekinleri daraltma eğilimindedir, dolayısıyla ekinler birbirleriyle olumsuz bir şekilde etkileşime girer; zayıf olanlar bastırılır, bitki başına hasat daha düşük ve kısmi olur ve ara ekim potansiyeli yeterince kullanılmaz. Türleri birlikte ekerken, ilgili türlerin her birinin büyümek için yeterli alana sahip olduğundan emin olunmalıdır.

Her bir türe yeterli su sağlamak için ilişkili ürünlerin su talebi benzer olmalıdır.

Çiftçiler, yulaf ve bezelye gibi ürünleri ayırmanın zor olacağını iddia ederek, zaman zaman birlikte ekim konusunda şüpheci davranmaktadır. Bu nedenle, tahılları ayırmak için farklı eleklerin kullanılması gibi uygun mekanizmaların çiftçilere tanıtılması gerekmektedir.

Su tasarrufu sağlayan sulama teknikleri

Yerçekimi ile sulama (karık veya yüzey sulama) Tacikistan'da yıllık ürünler için kullanılan ana sulama tekniğidir. Erozyonu önlemek için sulama, hafif eğimli kontur çizgilerini takip eden karıklarla yapılmalıdır. Suyun toprağa infiltrasyonunu artırmak ve sulama karığı boyunca erozyon riskini azaltmak için su akıĢı yavaĢ olmalıdır. Ayrıca, yerçekimi ile sulamayı daha etkili hale getirmek için, örneğin infiltrasyon yoluyla su kaybını azaltmak için sulama kanallarını plastik folyo ile kaplamak veya homojen bir dağılım elde etmek için suyu plastik borularla karıklara dağıtmak gibi önlemler uygulanmalıdır.

Çok fazla sulamadan kaçınmak için özel dikkat gösterilmelidir; aşırı su toprak erozyonuna, olukların oluşmasına neden olabileceğinden veya zararlıları çekebileceğinden uygun şekilde tahliye edilmelidir.

Yerçekimi sulama sisteminde, kılcal damarları yok etmek ve böylece nemi korumak için karıklar arasında toprak yüzeyini kırmak çok önemlidir.

Damla ve yağmurlama sulama gibi daha sofistike ve verimli sulama teknikleri, yıllık sulanan ürünlerde çoğu durumda ekonomik olarak uygulanabilir değildir.

Tacikistan'da su kıt bir kaynaktır ve durum nüfus artışı ve iklim değişikliğinin ardından daha da kötüleşmektedir. Bu nedenle, çiftçiler su tasarrufu sağlayan sulama tekniklerini uygulamakla ilgilenmektedir. Çoğu durumda yıllık mahsuller için damla veya yağmurlama sulama sistemleri kurmak çok pahalı olduğundan, tercih edilen araç yerçekimi ile sulamayı iyileştirmektir.

Birçok çiftçi yıllık mahsulleri yerçekimi ile sulamakta, suyun yokuş aşağı akmasına izin vermekte ve böyle bir yöntemin erozyona neden olduğunun farkında değildir. Kontur çizgilerini takip eden karık sulamanın uygulanması konusunda eğitilmelidirler.

Kontur sürme

Kontur sürme dik eğimli alanlarda kullanılmalıdır. Arazi, ekilebilir arazinin etrafında kıvrılan kontur çizgileri boyunca eğime dik olarak sürülür. Kontur çizgileri, su akışı durdurulduğu için yağmur suyunun infiltrasyonunu destekler. Böylece toprak erozyonu ve oluk oluşumu riski azalır ve yıllık mahsuller için su mevcudiyeti artar. Kontur çizgilerinin toprağı koruyucu etkisi, yanlarına çim şeritler, çalılar veya çitler dikilerek artırılabilir.

Tacikistan'da tarımsal ürünler iklim değişikliğinden giderek daha fazla zarar görmektedir; bu durum diğerlerinin yanı sıra yağış düzeninin değişmesi ve yaz aylarında sıcaklıkların yükselmesi ile kendini göstermekte, bu da bitkiler için su stresini artırmaktadır. Kontur sürme sayesinde yağmur suyunun infiltrasyonu iyileştirilmekte, bu da toprağın mevcut su rezervini artırmakta ve yıllık mahsullerin daha iyi gelişmesini sağlamaktadır.

Birçok çiftçi, kontur sürümünün toprak erozyonunu azaltmak ve mahsulleri için su mevcudiyetini artırmak için yeterli bir önlem olduğuna inanmaktadır. Ancak çoğunun kendine ait bir traktörü yoktur ve arazilerini hazırlamak için tarımsal hizmet tedarikçileriyle çalışmak zorundadırlar. Bu hizmet sağlayıcıları, zaman alıcı olduğu ve motorlarına zarar verdiği gerekçesiyle sıklıkla kontur çizgilerini takip ederek çiftçilik yapmamaktadır. Olası bir çözüm, kontur sürme ile ilgilenen çiftçilerin nispeten uygun fiyatlı olan ve kontur sürme işlemini kendi başlarına yapmalarına olanak tanıyan tek akslı traktörler satın almaları olabilir.

Eskrim

Büyük hayvan sürüleri nedeniyle, özellikle ekili alanlar yollara veya hayvan koridorlarına yakınsa, yıllık mahsuller için çit çekmek genellikle gerekli hale gelir. Tacikistan'da uygulanan çeşitli çit biçimleri vardır. Tel örgü ile çit çekmek etkili ancak pahalıdır. Doğal çitlerin aksine, kafes tel çitler meyve verimi veya kereste yoluyla ek gelir yaratmayacaktır.

Mümkün olduğunda, çit için doğal, yerel malzemeler (örneğin dallar, çalı çırpı, taşlar, tahta çubuklar vb.) kullanılmalıdır. Bu malzemeler tel örgü veya betondan daha ucuzdur ve faydalı böcekler ve diğer tozlayıcılar için habitat sunar. Tercihen dikenli (alıç, kiraz eriği ve kızamık) yerel ağaç ve çalılardan kurulan canlı çitler, biyolojik çeşitliliğe katkıda bulundukları ve yakacak odun ve yabani meyve sağladıkları için daha da uygundur. Ancak, kuruldukları ilk yıllarda koruma ve sulama gerektirebilirler.

Eğer sahada taşlar mevcutsa, taş duvarlarla çit çekilmesi de düşünülebilir. Doğal taş duvarlar sadece dayanıklı olmakla kalmaz, aynı zamanda polen taşıyıcılar, diğer böcekler ve küçük memeliler için de habitat oluşturur.

Birçok çiftçi sürekli olarak tarlalarına hayvanların girmesinden endişe etmek zorunda kalmaktadır. Bu durum topluluk içinde ve çobanlarla çatışmalara yol açmaktadır. Tarlalarını çitle çevirerek aile üyeleri arazilerini koruma gibi endişe verici bir görevden kurtulmuş olur ve zamanlarını daha etkili işler için kullanabilirler.

Sulanan yıllık mahsul tarlalarının çoğunda çit çekilmesi gereklidir ve çiftçiler arazilerinin çitle çevrilmesi için kendi katkılarını yapmaya isteklidirler. Proje tel örgü ile katkıda bulunduğunda ve çiftçiler çitin kurulması için sopaları ve işgücünü koyduğunda iyi çalıştı. Ancak proje ekibi, proje girdilerine bağımlılığı azaltmak ve dolayısıyla daha fazla çiftçiye ulaşmak için sürdürülebilir çit mekanizmalarının veya mikro kredilerin pilot uygulamasının yapılmasını önermektedir.

Toplum temelli tohum bankaları

Hibrit çeşitlere olan talebin artması nedeniyle, yerel sebze ve yıllık mahsul çeşitlerinin tohumları yerel pazarlarda giderek daha fazla bulunamaz hale gelmiştir. Yerel çeşitlerin avantajı, açık tozlaşmadan kaynaklanmaları, yani tohumlarının köy düzeyinde çoğaltılabilmesidir. Ancak çeşitlerin saflığının korunması sürekli kontrol gerektirmektedir. Çeşidin özelliklerini göstermeyen bitkiler ayıklanmalıdır.

Yerel çeşitlerin tohumlarının yerel tohum bankalarında saklanarak muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Eğer bir tohum bankası yoksa, genetik materyalin uzun vadede yerinde bulunmasını sağlamak için yeni bir tohum bankası kurulması desteklenmelidir.

Yerel tohum çeşitlerinin toplanması, çoğaltılması ve değişimi, bazı çiftçilerin bir nesilden diğerine aktardığı bir gelenektir. Ayrıca, çiftçiler arasındaki karşılıklı işbirliği ruhu, tohumların sık sık ücretsiz olarak değiş tokuş edilmesinde görülmektedir. Böyle bir uygulamanın öneminin kabul edilmesi ve çiftçilerin tohum bankalarını yönetmelerinin desteklenmesi, yerel çeşitlerin korunmasını, ilgilenen çiftçilerin kullanımına sunulmasını ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlayabilir.

Çiftçilerin bir tür tohumu diğeriyle değiştirmesi geleneği vardır. Genellikle toplum temelli bir tohum bankası kuran çiftçiler ellerindeki tohumları da ücretsiz olarak verirler. Bu, benzer bir zihniyete sahip diğer bazı ülkelerde de işe yarayabilir, ancak toplum temelli bir tohum bankasının sürdürülebilirliğini sağlamak için tohumlar için bir fiyat belirlemek bir seçenek olabilir.

Ayrıca, çiftçiler tarafından yönetilen topluluk temelli küçük tohum bankaları ile büyük gen bankalarına sahip Ulusal Cumhuriyet Genetik Bilim Merkezi gibi daha büyük kurumlar arasında bağlantı kurulması, yerel çeşitlerin ve toprak ırklarının köyler ve ilçeler arasında değişimini de kolaylaştırır.

Hasat ve hasat sonrası yönetim

Yeterli hasat ve hasat sonrası yönetim özellikle meyve, çilek, sebze ve bitki üretimi için önemlidir. Bunlar kuru ve serin, ancak donmaya karşı korumalı bir depolama alanında saklanmalı ve önceden dezenfekte edilmelidir. Özellikle fareler, çoğu depolama tesisi için yaygın bir tehdittir, ürünleri kirletir ve dolayısıyla gelecekteki satışları imkansız hale getirir. Haşerelerle mücadele için pestisit kullanımından kaçınılmalıdır çünkü bunlar gıda ürünlerini kirletmektedir. Bunun yerine çeşitli tuzak türleri kullanılmalıdır.

Elma gibi taze meyveler depolanırken, çürüme riskini en aza indirmek için hasat dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.

Elmalar etilen ürettiğinden ve bu da patateslerin vaktinden önce filizlenmesine neden olabileceğinden elma ve patatesleri birlikte saklamaktan kaçınılmalıdır.

Meyveler de hasattan sonra komposto, reçel yapılarak veya kurutularak muhafaza edilebilir.

Meyveler gibi birçok sebze de kavanozlarda muhafaza edilebilirken, domates gibi diğerleri kurutulabilir. Havuç, pancar, turp gibi kök sebzeleri saklamak için en kolay ve ucuz yöntem, dondan korunmalarını sağlamak için saman ve toprakla kaplı kelepçelerde tutmaktır. Başta fareler olmak üzere haşerelerin istilasını önlemek için kelepçeler düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Mutfak bahçeleri, uzak bölgelerde gıda ve beslenme güvenliğinde önemli bir rol oynamaktadır. Çiftçi aileler yıl boyunca mutfak bahçelerinden elde edilen ürünlerin hasadına güvenmektedir ve bu nedenle hasat ve hasat sonrası yönetim bilgi ve becerilerini geliştirmeye isteklidirler.

Farklı bölgelerdeki çiftçiler, meyve ve sebzelerin uygun şekilde saklanması ve korunması için nesilden nesile geçen farklı uygulamalara sahiptir. Farklı bölgelerden çiftçiler arasında değişim ziyaretleri düzenlemek, en iyi uygulamaların yaygınlaşmasını sağlar.

Bir mutfak bahçesinin çeşitlendirilmesi zengin bir beslenmeye katkıda bulunur, ancak çiftçilerin her bir ürünün hasadı, kullanımı, depolanması ve işlenmesi hakkında bilgi sahibi olması gerekir. Proje süresince, tek bir eğitim oturumunda bu konularda yeterli bilgi sağlamanın zor olduğu öğrenilmiştir. Çiftçilerin ekim, büyüme, hasat ve hasat sonrası yönetimle ilgili yeni mahsuller hakkındaki bilgilerini artırmak için daha sık eğitime ihtiyaç duyulmaktadır.

Ürün Rotasyonu

Ürün rotasyonu, aynı tarlaya birkaç yıl boyunca farklı yıllık ürünlerin belirli bir sırayla ekilmesi anlamına gelir. Ürün rotasyonu, farklı ailelerden gelen ürünlerin besin maddeleri ve köklenme derinliği açısından farklı gereksinimleri olduğundan, uzun vadeli toprak verimliliğinin sağlanmasına yardımcı olur. Ayrıca, toprak kaynaklı hastalık ve zararlıların birikmesini ve yayılmasını önler. Tacikistan'da, sulanan arazilerde patates gibi aynı nakit ürünlerin yetiştirilmesi genellikle ürün rotasyonuna tercih edilmektedir.

Kapsamlı bir ürün rotasyonu kavramı, toprak kalitesini önemli ölçüde artıran yonca veya esparcet gibi baklagil yem bitkilerinin birkaç yıl boyunca yetiştirilmesini içerir. Ayrıca, bakliyat (nohut, bezelye, mercimek) ürün rotasyonunu ve ürün çeşitlendirmesini teşvik etmek için kullanılabilir. Bunlar ikinci ürün olarak da ekilebilir. Aynı zamanda, bakliyat azotu sabitler ve böylece toprak verimliliğini artırır. Bu ürünlerin çoğu ayrıca tozlayıcıları çeker ve arılar için uygun yaşam alanları sağlar.

Birçok çiftçi mutfak bahçesi arazilerini genellikle iki ana bölüme ayırır - biri patates (en çok tüketilen temel gıdalardan biri olduğu için), diğeri ise diğer tüm sebze ve ot türleri için. Verim artışı, haşere ve hastalıkların azalması gibi olumlu etkiler hemen gözlemlenebildiğinden Tacikistan'daki çiftçiler genellikle mutfak bahçelerinde ürün rotasyonu uygulamaya isteklidir.

Tacikistan'da ürün rotasyonu uygulanmaktadır, ancak sistematik ve kapsamlı bir şekilde değil. Ne yazık ki, mevcut arazi kaynakları sınırlı olduğu için çoğu çiftçi yem bitkileri ve yeşil gübre ekimi de dahil olmak üzere tam ürün rotasyon sistemlerini uygulayamamaktadır. Bu nedenle çiftçiler, uzun vadede toprak verimliliğini koruyacak tam ürün rotasyonu sistemlerini uygulamak yerine daha çok anlık etkiler almak zorunda kalmaktadır.

Ürün rotasyonu olarak ikinci bir ürünün yetiştirilmesi ancak yeterli sulama suyunun mevcut olması ve vejetasyon süresinin ikinci ürünün olgunlaşması için yeterince uzun olması durumunda mümkündür.

Kompost hazırlama

Organik maddenin ayrıştırılmasıyla, genellikle atık olarak kabul edilen maddelerden doğal toprak gübresi üretilebilir. Yabani otlar, yapraklar, kesilmiş çimen, hasat artıkları, hayvan gübresi, kül, yeşil ve kahverengi budama malzemesi, yumurta kabukları ve sebze kabukları gibi mutfak atıkları ve diğer organik maddeler karıştırılır ve uzun etkili gübre üretmek için mikroorganizmalar tarafından ayrıştırılır.

Kompost sadece toprak yapısını iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda gözenekliliğini de artırarak bitkilerin kök sistemi için daha iyi bir ortam yaratır. Ayrıca ağır toprakların geçirgenliğini artırır ve toprağın su tutma kapasitesini artırarak erozyonu ve yüzey akışını azaltır.

Kompost, toprağa çeşitli makro ve mikro besinler ve genel olarak önemli miktarda organik madde sağlar.

Kompost aynı zamanda sıvı gübre hazırlamak için de kullanılabilir, çok hızlı etki eden organik bir üst gübredir ve sebzeler besin eksikliği gösterdiğinde ya da çiçeklenme sonrası domates gibi çok fazla besine ihtiyaç duydukları bir aşamada uygulanabilir.

Tacikistan'ın yazları çok kurak ve kışları soğuk geçen iklim koşulları göz önüne alındığında, kompost normalde çukurlarda üretilir. En yaygın olarak iki çukurlu bir sistem önerilir.

Kompostun hazırlanması kolaydır ve kendi kaynaklarının kullanılmasına ve geri dönüştürülmesine olanak tanır. Bu, özellikle çiftçi ailelerinin sentetik gübre satın almak için kaynaklarının olmadığı Tacikistan'da önemlidir.

Komposttan hızlı etki eden ve etkili bir organik üst gübre hazırlanabilir.

Tacikistan'da kompost hazırlama ile ilgili bir sorun, çiftçilerin organik maddeleri, özellikle de yabani otları kompost yapmak yerine hayvanlara yem olarak vermeyi tercih etmeleridir. Ayrıca, kompost hazırlama Tacikistan'da iklim koşulları nedeniyle bazı zorluklarla karşılaşmaktadır; yaz aylarında mikroorganizmaların faaliyeti kuraklık, kış aylarında ise soğuk nedeniyle engellenmektedir. Bu nedenle, kompost alanları çukurlarda kurulmalı, yazın düzenli olarak sulanmalı ve kışın bir branda ile örtülmelidir.

Meyve ağaçlarının budanması ve biçimlendirilmesi

İyi kalitede meyve verimi elde etmek ve uzun vadede meyveciliğin sebze veya yem üretimiyle ilişkilendirilmesini sağlamak için optimum meyve ağacı oluşumu hayati önem taşımaktadır. Meyve ağaçları, yaşam döngülerinin başlangıcından itibaren budama, dalları bağlama ve yayma yoluyla oluşturulmalıdır. Kararlı ve ışık alan ağaçlar oluşturmak için iskelet ve meyve dalları net bir şekilde ayırt edilmelidir. Yaşam döngüsünün ilerleyen aşamalarında, gereksiz meyve dallarını, sürgünleri ve ölü odunları çıkarmak için bakım budaması kullanılır. Bu, güneş ışığının ağacın iç kısımlarına nüfuz etmesini sağlayarak daha lezzetli ve daha büyük meyveler üretmek için gerekli koşulları sunar. Meyve ağaçları çok büyüdüğünde ve meyve kalitesi düştüğünde, rehabilitasyon budaması yoluyla gençleştirilebilirler. Yeterli budama, ağaçların çok yoğun olmamasını ve rüzgarın geçebilmesini sağladığı için zararlıları ve hastalıkları da önleyebilir. Böylece yaprakların yüzeyi yağmur ya da çiy yağışından sonra hızla kuruyacak ve külleme gibi hastalıkların sporları filizlenmeyecektir.

Yüksek kalitede meyve üreten ve uygun şekilde budanmış ağaçların bulunduğu örnek bir meyve bahçesi, çiftçilerin bu kolay gibi görünen ancak çok önemli tekniği tekrarlamaları için motivasyon sağlamaktadır. Eğitim oturumlarının uygulamalı bölümlerinde dağıtılan budama makası ve testere gibi küçük teşvikler de çok motive edici olmuştur.

Tacikistan'daki çiftçilerin çoğu yeterli budama konusunda bilgi sahibi değildir, bu nedenle meyve üretiminin miktarı ve kalitesi ile ilgili ürünler potansiyelinin gerisinde kalmaktadır. Deneyimler, çiftçilerin yeterli budama tekniklerini benimsemeleri için tek bir eğitim turunun yeterli olmayabileceğini göstermektedir.