Kamerun'da odun enerjisinin sürdürülebilir yönetimi: iklim değişikliğinin etkilerini sınırlama ve ekonomik kalkınmayı destekleme araçları olarak bölgesel stratejiler
Tam Çözüm
Kereste fabrikası atıklarından üretilen kömürün yüklenmesi
ECO-Consult
Odun enerjisine yönelik ulusal talep, 356.000 tonu odun kömürü olmak üzere yılda 6.560.000 tondur. Bu odun kömürü talebi, her yıl 2,5 milyon m3 ve 12.500 hektar doğal ormanın yok edilmesi anlamına gelmektedir.
Orman örtüsü üzerindeki bu güçlü baskı, ormansızlaşmanın ve orman ekosistemlerinin bozulmasının temelini oluşturmakta ve bu da nüfusların iklim değişikliğinin etkilerine karşı kırılganlığını artırmaktadır.
Doğu ve Uzak Kuzey Bölgelerinde ahşap enerji değer zinciri geliştirme stratejileri uygulanmaktadır. Önerilen eylemler, tüm bağlantıları dikkate alan bütüncül bir yaklaşıma dayanmaktadır. Atıktan enerji geri kazanımı, enerji tasarrufu ve yeniden ağaçlandırma yoluyla adaptasyon yoluyla azaltım konularını ele almaktadırlar.
Çözüm, odun enerjisinin sürdürülebilir yönetimiyle bağlantılı daha geniş bir stratejiye entegre edilmiş olan ABE önlemlerini kısmen ele almaktadır.
Son güncelleme: 29 Nov 2021
4563 Görünümler
Fotoğraf ve video galerisi
Bağlam
Ele alınan zorluklar
Yemek pişirmek için odun toplamak, orman alanlarının bozulmasına ve ormansızlaşmasına yol açmaktadır. Orman örtüsündeki bu kayıp, ormanların sağladığı ekosistem hizmetlerindeki azalmayla birleştiğinde, insanların iklim değişikliğinin etkilerine karşı kırılganlığını artırmaktadır.
Hanelerin pişirme enerjisi ihtiyaçlarını karşılamak için doğal orman ekosistemleri üzerindeki baskının azaltılması temel ekolojik zorluktur.
Sosyal açıdan ise, hanehalkının odun enerjisi kaynaklarına makul bir maliyetle erişimi temel endişe kaynağı olmaya devam etmektedir. Birkaç yıldır devam etmekte olan odun enerjisi değer zincirlerinin modernizasyonu, bu konuya bütüncül bir yaklaşım getirmekte ve nihai amacı hanelerin pişirme enerjisi ihtiyaçlarını karşılarken orman kaynakları üzerindeki baskıyı azaltmak ve istihdam ve zenginlik yaratılmasını teşvik etmektir.
Konum
Kamerun
Batı ve Orta Afrika
Süreç
Sürecin özeti
Kereste fabrikası atıklarının karbonlaştırılması (B1) orman örtüsü üzerindeki baskıyı azaltmak için uygun bir seçenektir (B3). Geliştirilmiş soba kullanımı yoluyla hane halkı enerji verimliliğinin artırılması (B2) orman kaynakları üzerindeki baskıyı azaltır ve hane halkının odun kömürü veya yakacak odun harcamalarını düşürür (B1). Bireysel ağaçlandırma (B3) pişirme enerjisi ihtiyacını karşılamak için gereken odun kaynaklarını yeniler (B1) ve orman ekosistemlerinin sürdürülebilirliğini garanti altına alır. Odun-enerji değer zincirlerinin (B5) geliştirilmesine elverişli bir düzenleyici çerçevenin kolaylaştırılması, hazırlanan kalkınma stratejilerinde (B4) yer alan eylemlerin etkili bir şekilde uygulanmasını teşvik eden çapraz kesen bir süreçtir.
Yapı Taşları
Doğu Bölgesi'nde kereste fabrikası atıklarının karbonlaştırılması
Doğu Kamerun ülkenin ana orman bölgesidir. Yılda yaklaşık 500.000 m3 ahşap atık üreten 24 ahşap işleme ünitesine sahiptir.
Kereste fabrikası atıklarının karbonlaştırılması, ahşap işlemede gözlemlenen muazzam atık (%35 malzeme verimi) göz önüne alındığında kademeli olarak uygulamaya konulmuştur.
Destek, üretici gruplarının organizasyonu ve yapılandırılması üzerinde çalışmaktan oluşuyordu. Bu üretici grupları yasal olarak tanındıktan sonra, odun kömürü üreticilerine atık odun tedarikini güvence altına almak için hammadde sahipleri ile kereste fabrikası atık anlaşmaları imzalanması için çaba gösterilmiştir.
Mangal kömürü üreticilerinin üretim düzeyinde profesyonelleşmesi, mangal kömürü yapımı için Çevresel Etki Bildirimlerinin geliştirilmesi ve uygulanması ile iyileştirilmiş mangal kömürü yapım teknikleri konusunda eğitime odaklanmıştır. Ayrıca kömürü pazara götürmek için gereken güvenli taşıma belgelerinin alınmasının kolaylaştırılmasını da içermiştir.
Değer zinciri için çerçeve koşullarının iyileştirilmesini sağlamak amacıyla bölgesel düzeyde değer zincirinin izlenmesine yönelik kurumsal bir çerçeve oluşturulmuştur.
Etkinleştirici faktörler
- Bakanlık kararıyla değer zincirinin gelişimini yönlendirmek ve izlemek için bölgesel bir platformun kurulmasıyla sektörel idarelerin güçlü katılımı;
- Özel sektörün (odun işleme ünitelerinin sahipleri) hurda odunu odun kömürü üreticilerinin kullanımına sunarak odun kömürü yakma faaliyetini destekleme konusundaki istekliliği;
- Büyük bir hurda odun potansiyelinin mevcudiyeti;
- Faaliyetten elde edilen gelir sayesinde yerel toplulukların güçlü katılımı.
Çıkarılan dersler
- Kereste fabrikası atıklarının karbonizasyonu, UTB'lerin odun atıklarını açık havada yakma işlemini azaltmasını sağlar ve faaliyete katılan yerel topluluklar için mali kaynak oluşturur;
- Bu değer zincirinin geliştirilmesinde yönetişim konusu, özellikle kar marjlarını önemli ölçüde azaltan parafiskalite açısından büyük dikkat gerektirmektedir;
- Kereste fabrikası atıklarının karbonlaştırılması, önlenen ormansızlaşma açısından olumlu etkiler yaratan döngüsel bir ekonomi modelidir;
- Geliştirilmiş Karbonizasyon Tekniklerinin benimsenmesi, özellikle söz konusu teknik ek yatırım gerektirmediğinde, oldukça iyidir.
Uzak Kuzey Bölgesi'nde iyileştirilmiş ocakların yaygınlaştırılması
Geliştirilmiş şöminelerin tanıtımı ve kullanımı, GIZ/ECO Consult tarafından Uzak Kuzey'deki kereste kaynakları üzerindeki baskıyı azaltmak için kullanılan azaltma stratejilerinden biridir, çünkü bunların kullanımı hane halkı odun tüketimini ve ilgili harcamaları azaltmaktadır.Geliştirilmiş üç taşlı sobaların (FA3P) ve geliştirilmiş bil-bil sobaların 2015 yılından bu yana Uzak Kuzey bölgesinde yaygınlaştırılması ve kullanılması, odun enerjisi tüketiminde önemli ve hızlı bir azalmaya yol açmıştır.
FA3P'nin yaygınlaştırılması esas olarak odunun tek yakma kaynağı olduğu (nüfusun %95'inden fazlası buna bağlıdır) ve inşaat malzemelerinin yerel olarak ve ücretsiz olarak temin edilebildiği kırsal ve kent çevresi alanları hedeflerken, FA Bil-bil odun kullanan küçük ve orta ölçekli işletmelerin varlığı nedeniyle kırsal ve kentsel alanları hedeflemektedir.
Etkinleştirici faktörler
- Yaygınlaştırma stratejisi; 20 röle eğitmenini denetleyen 2 koordinatörden oluşan bir organizasyon yapısı;
- FA3P için düşük inşaat maliyetleri;
- Ortak kuruluşların katılımı (Orman ve Fauna Bakanlığı (MINFOF), Çevre, Doğa Koruma ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanlığı (MINEPDED) ve Lutheran Dünya Federasyonu-LWF).
Çıkarılan dersler
- Teknik açıdan bakıldığında, genel olarak, gerçek eğitim oturumlarından önce, insanları FA3P'lerin yapımı ve kullanımının yararları konusunda ikna etmek için farkındalık yaratma çalışmalarının ayrıntılı olarak yürütülmesi gerektiği unutulmamalıdır.
- Organizasyonel açıdan bakıldığında, Kasım 2018'den bu yana 20 eğitmen rölesini denetleyen 2 koordinatörden oluşan bir personelin sahada görevlendirilmesiyle yeni bir FA yaygınlaştırma stratejisinin geliştirilmesi ve uygulanması, hanelerde inşa edilen FA3P'lerin sayısında önemli bir artış sağlamıştır.
- KOBİ'lerin FA bil-bil'leri için bir finansman mekanizmasının olmaması, bu soba türünün yaygınlaşmasının önünde bir engeldir;
- Kil ve tezekten yapılan FA3P 1 yıla kadar dayanabilmektedir. İlk inşa edildiğinde eğitim almış olmaları koşuluyla, kullanıcıların kendileri tarafından kolayca onarılabilir veya yeniden inşa edilebilir;
- İnşa edilen sobaların kalitesini değerlendirmek ve kontrol etmek için inşa edilen FA3P sobalarını kontrol etmeye yönelik bir protokol uygulamaya konulmuştur.
İklim değişikliğine uyum için ekosistem tabanlı bir strateji olarak bireysel ağaçlandırma
Kuzey bölgelerinde odun yakıtı arz ve talebi arasındaki açık, doğal kaynakların giderek daha fazla bozulmasına, bitki örtüsünün azalmasına ve tarımsal verimliliğin düşmesine neden olmaktadır.
Bireysel ağaçlandırma, 0.25 ila 5 hektar arasında değişen alanlarda küçük ölçekte gerçekleştirilmektedir. İki ana ağaçlandırma türü oluşturulmuştur: i) iklim değişikliğine rağmen tarım arazilerinin verimliliğini artırmak amacıyla ekili arazilerde gerçekleştirilen tarımsal ormancılık ağaçlandırması; ii) bozulmuş orman örtüsünü eski haline getirmek ve ekosistem mal ve hizmetlerinin arzını iyileştirmek amacıyla tarım için uygun olmayan bozulmuş arazilerde gerçekleştirilen orman ağaçlandırması.
Özel bir plantasyonun oluşturulması ve yönetimi, GIZ tarafından hazırlanan Kamerun'daki kuru savan bölgelerinde ağaçlandırma için teknik güzergah kılavuzuna uygun olarak kuru savan bölgesinde ağaçlandırmanın ana aşamalarını takip etmektedir.
Yararlanıcılara eğitim yoluyla destek sağlanmış ve bireysel ağaçlandırma arazilerinin kurulması ve izlenmesi için teknik veri sayfaları temin edilmiştir.
Etkinleştirici faktörler
- Yeniden ağaçlandırılacak alanların arazi kullanım durumunun netleştirilmesi;
- Faydalanıcıların aktif katılımı;
- Silvikültürel takvime saygı;
- Kamerun'un kuru savan bölgesinde yeniden ağaçlandırma için teknik güzergaha uygunluk;
- Dikim sonrası izleme mekanizmasının etkin bir şekilde uygulanması.
Çıkarılan dersler
- Ağaçlandırmanın başarısı, bir yandan bu faaliyetlerin her birinin gerçekleştirilmesi için silvikültürel zaman çizelgesine uyulmasına, diğer yandan da Kamerun'un kuru savan bölgesinde ağaçlandırma güzergahları el kitabında belirtilen kılavuz ilkelere uyulmasına bağlıdır;
- Ağaçlandırılan alanlar için bir izleme sisteminin uygulanması iyi sonuçlar alınmasını garanti edecektir;
- Çiftlik hayvanlarının dolaşımı bazı bölgelerde ağaçlandırmanın başarısız olmasının nedenlerinden biridir. Ancak, ağaçlandırılmış alanların güvenliğini sağlamaya yönelik tedbirlerin uygulamaya konması, hayvanların başıboş dolaşmasının ağaçlandırma üzerindeki etkisini sınırlandırmıştır.
Bölgesel Odun Enerjisi Stratejileri ve Ulusal Düzeyde Belirlenen Katkı (CDN)
Kamerun'un NDC'si iklim değişikliğinin azaltılması ve iklim değişikliğine uyum sağlanması açısından katkıları belirtmektedir.
Örneğin sürdürülebilir yakacak odun yönetimi, iyileştirilmiş sobalar ve kırsal alanlarda metanizasyon ve/veya bütanizasyonun teşvik edilmesi yoluyla sürdürülebilir olmayan yakacak odun tüketiminin azaltılmasını öngörmektedir.
Geliştirilen bölgesel stratejiler, kendi içlerinde ahşap-enerji değer zincirleri için yerel olarak uygun azaltma önlemleridir.
Uyum açısından, bu çözümün bir parçası olarak gerçekleştirilen ağaçlandırma faaliyetleri, NDC'nin ormancılık sektörüne ilişkin 19 No.lu Uyum Programı ile tamamen uyumludur.
Elde edilen odun tasarrufu sayesinde hane halkları tarafından iyileştirilmiş sobaların kullanılması ve kereste fabrikası atıklarının karbonlaştırılması, somut sera gazı (GHG) emisyonu azaltma faaliyetleridir. Benzer şekilde, bireysel ağaçlandırma yoluyla bozulmuş alanların ekosistem işlevlerinin geri kazandırılması da adaptasyon açısından bir katma değerdir. Ancak, bu girişimler BMİDÇS'nin hedefleriyle tamamen uyumlu olsa da, ulusal düzeyde katkılarının hesaplanmasına yönelik bir mekanizma henüz işler durumda değildir.
Etkinleştirici faktörler
- Sektörel idarelerin tam katılımı, bu stratejilerin kurumlarda iyi bir şekilde yerleşmesini sağlar;
- İlerlemeyi ölçmek ve önlenen CO2 emisyonları ve önlenen ormansızlaşma açısından sonuçları raporlamak için proje içinde bir izleme ve değerlendirme mekanizmasının varlığı;
- Faaliyetlerin devamı için sürdürülebilir mali kaynakların mevcudiyeti;
- Kaçınılan sera gazı emisyonlarının hesaplanmasına yönelik araç ve yöntemlerin ilgili çeşitli oyuncular tarafından benimsenmesi.
Çıkarılan dersler
- Bölgesel odun enerjisi stratejilerinin uygulanmasının sonuçlarını izlemek ve bunlardan yararlanmak için ulusal düzeyde etkili bir MRV (İzleme, Raporlama, Doğrulama) sisteminin uygulamaya konulması gerekmektedir;
- Sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik girişimler için iklim finansmanının sunduğu imkanların araştırılması, bu stratejilerin finansmanının sürdürülebilirliğini sağlayabilir;
- Ağaçlandırmanın sağladığı adaptasyon faydalarının kısa vadede doğru bir şekilde değerlendirilmesi zordur.
Değer zincirlerinin geliştirilmesi için çerçeve koşulların iyileştirilmesi
Hedef bölgelerdeki odun-enerji değer zincirlerinin gelişimini yönlendirmek ve izlemek için çok paydaşlı istişare çerçeveleri oluşturulmuştur.
Doğu Bölgesinde, Orman ve Yaban Hayatından Sorumlu Bakan tarafından Bölge Valisinin başkanlığında bölgesel bir platform kurulmuştur.
Uzak Kuzey'de ise bölgesel bir odun-enerji birimi (CRBE) bulunmaktadır.
Bu istişare çerçeveleri her altı ayda bir düzenlenir ve ilgili değer zincirlerinin ilerlemesini gözden geçirmenin yanı sıra bunların sorunsuz çalışması için kılavuz ilkelerin formüle edildiği bir forum görevi görür.
Hazırlanan strateji belgelerinde somutlaştırılan ahşap-enerji değer zincirlerinin stratejik yönü, bu danışma organlarında bir araya gelen çeşitli paydaşları içeren bir istişare sürecinin sonucudur.
Bu toplantılardan çıkan kararlar, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi ilerlemeye yol açmıştır: i) odun enerjisinin üretimi ve pazarlanması için düzenleyici bir çerçevenin tanımlanması; ii) kurak alan ormanlarının yönetimi için kılavuz standartların geliştirilmesi ve onaylanması.
Etkinleştirici faktörler
- Siyasi karar alıcılar arasında odun enerjisi sektörünün önemi konusunda farkındalık yaratılması;
- İlgili çeşitli değer zinciri oyuncularının çağrılan toplantılara iyi katılımı;
- Platformun tavsiyelerinin kurulan teknik sekretarya tarafından iyi bir şekilde takip edilmesi.
Çıkarılan dersler
- Aşırı Kuzey CRBE ve Doğu Bölgesel Ahşap Enerji Platformu toplantıları için finansman, bu tartışma forumlarının sürdürülebilirliğini sağlamak için yerel ormancılık departmanlarının bütçelerine dahil edilmelidir;
- Odun-enerji değer zincirlerinin çeşitli halkalarında yer alan tüm paydaş kategorilerinin katılımı, gerçeğe uyarlanmış ve bu değer zincirlerinin gelişimine yardımcı olacak düzenleyici metinlerin önerilmesini mümkün kılmıştır;
- CRBE veya Doğu platformu çerçevesinde yürütülen ahşap-enerji değer zincirlerinin gelişiminin izlenmesi, ilgili değer zincirlerinin yönetiminde yönetişimin iyileştirilmesini mümkün kılmıştır.
Etkiler
Sosyo-ekonomik açıdan
- 2018-2020 yılları arasında Doğu Bölgesinde kereste fabrikası atıklarından 15.000 ton odun kömürü üretimi 776,5 milyon FCFA (1.183.766 Euro) ciro yaratmıştır.
- Kereste fabrikası atıklarının karbonlaştırılmasıyla yaklaşık 400 doğrudan istihdam yaratıldı.
- Hanelere 33.962 adet geliştirilmiş üç taşlı şömine (FA3P) dağıtımı, pişirme enerjisi ihtiyaçlarını karşılamak için odun alımında 2.068.616.198 FCFA veya 3.153.585 Euro tasarruf etmelerini sağlamıştır.
Çevresel açıdan
- Bu üç yıl boyunca kereste fabrikası atıklarının karbonlaştırılması, : 228,765.4 Ton CO2 eşdeğeri (Teq) veya 901 hektar doğal orman korunmuştur.
- FA3P'nin yaygınlaştırılması 50.474,2 Teq CO2 salınımını önlemiştir. FA3P kullanımıyla tasarruf edilen ahşap, 4.805,1 hektar kuru ormanın korunmasını sağlamıştır.
- 2016 ve 2020 yılları arasında, bozulmuş alanların ekosistem işlevlerini eski haline getirmek ve/veya iyileştirmek için yerel halk tarafından 50,97 hektar özel ağaçlandırma yapılmıştır.
- Uzak Kuzey bölgesindeki Komünlere devredilen 10.741,67 hektar orman rezervi şu anda yönetilmektedir.
Yararlanıcılar
- 237.734 kişi FA3P'den faydalanmaktadır;
- Uzak Kuzey Bölgesindeki Komünler ;
- 434 odun kömürü üreticisi ;
- Ağaçlandırma desteğinden yararlanan 60 özel arazi sahibi;
- 1.200 kömür işçisi;
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri
SKA 1 - Yoksulluğa son
SKA 5 - Toplumsal cinsiyet eşitliği
SKA 7 - Erişilebilir ve temiz enerji
SDG 13 - İklim eylemi
Hikaye
Eric, GIC AYI-YIND'ın kömür deposunun önünde
ECO-Consult
ERIC NGONO: Motive edici odun kömürü üreticisi.
Geçmişte, Doğu Kamerun bölgesindeki Abong-Doum yöresinde, yerel Unité de Transformation de Bois (UTB) tarafından üretilen odun atıkları açık havada yakılırdı. Doğu Kamerun'daki Libongo kasabasına yaptığı bir ziyaret sırasında Éric, GIZ tarafından desteklenen bir grup odun kömürü yakıcısı tarafından Société d'Exploitation Forestière et Agricole du Cameroun (SEFAC) UTB çevresinde yürütülen odun kömürü yakma faaliyetini yakından tanıma fırsatı buldu.
Abong-Doum köyüne döner dönmez, karbonizasyon için odun artıklarından yararlanmak ve böylece eskiden meydana gelen israfı sınırlamak amacıyla Société de Transformation de Bois et de Commerce (STBC) şirketine başvurdu.
Sonuç olarak Éric, önceden herhangi bir eğitim almadan odun kömürü yakma işine başlayan bir grup odun kömürü yakıcısının başına geçti.
DINO &FILS şirketi tarafından Abong-Doum köyünde ikinci bir UTB'nin kurulmasıyla sağlanan fırsat, ERIC liderliğindeki odun kömürü yakıcıları grubu tarafından değerlendirildi ve odun kömürü yakıcıları grubunun yapılandırılması ve profesyonelleştirilmesi için destek almak üzere GIZ'e başvurdular.
Sonuç olarak, odun kömürü yakanlar grubu 20 üyeden 150 üyeye ulaştı ve aylık ortalama 4.000 torba ya da 170 ton odun kömürü üretir hale geldi. Eric'in itici gücü sayesinde Abong-Doum'da 100'den fazla aile ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak için odun kömürü üretimine bağımlı hale geldi.
Eric'in başkanlığını yaptığı Ortak Girişim Grubu (GIC), odun kömürü yapımı işini yürütmek için gereken tüm resmi onaylara sahip. Ayrıca yetkililer nezdinde odun kömürü ihracatçısı olarak da kayıtlıdır.
Katkıda bulunanlarla bağlantı kurun
Diğer katkıda bulunanlar
Felix KOUEDJI
ECO Consult GmbH & Co KG
Emmanuel Teboh
ECO Consult GmbH & Co KG
Victor kemeuze
ECO Consult GmbH & Co KG
