De langzame groeisnelheid van sponzen en de seizoensgebonden schommelingen in Zanzibar vereisen evaluatieperiodes van minstens twee jaar om de geschiktheid van een sponssoort te kunnen beoordelen. Het proces bestaat uit verschillende fasen:
- Verzamelen van exemplaren van verschillende sponssoorten in het wild (in totaal werden meer dan 100 soorten gevonden en getest).
- Evaluatie van de geschiktheid van elke soort als bad- of cosmeticaspons (bijv. consistentie, hardheid, waterabsorptiecapaciteit, aantrekkelijkheid). Veelbelovende monsters werden rechtstreeks naar potentiële klanten gebracht om de marktacceptatie te evalueren.
- Groeiproeven van veelbelovende kandidaten (bv. groeigedrag, groeisnelheid, resistentie tegen ongedierte, gevoeligheid voor algengroei).
- Kandidaten worden onderworpen aan vermeerderings- en kweekproeven (vragen die beantwoord moesten worden waren: kunnen de sponzen efficiënt vermenigvuldigd worden via segmentatie; wat zijn de overlevingskansen voor een stek; groeien de stekken snel genoeg; hoeveel onderhoud is er nodig; is het proces winstgevend enz.)
De belangrijkste factoren voor een succesvolle evaluatiefase zijn voldoende fondsen, continue lokale aanwezigheid van projectmanagers, betrouwbare lokale partners, partners in de academische wereld, veel geduld en het vermogen om zowel het project als het product te pitchen aan respectievelijk toekomstige producenten en kopers.
De lange periode van twee jaar die nodig was om een geschikte spons soort te vinden en de kweekmethode vast te stellen was de grootste uitdaging in de beginfase van het project.
Aanvankelijk werd het bepalen van de groeisnelheid benaderd met behulp van kwantitatieve methoden (d.w.z. het bijhouden van volume, gewicht en omgevingsfactoren in de tijd). Na verloop van tijd werd het echter duidelijk dat de factoren die de sponsgroei beïnvloeden ontelbaar zijn en dat de mensen die aan de projecten werken niet gewend zijn om volgens exacte criteria te werken. De kwaliteit en geschiktheid van een spons worden op de juiste manier beoordeeld door nauwkeurige observatie en door een gevoel te ontwikkelen voor de verschillende indicatoren.