Een rollenspel voor ruimtelijke ordening en conflictoplossing
Rondom en in de bossen zijn veel verschillende actoren betrokken: boeren, kwekers, jagers, vissers, houtbedrijven, lokale overheden en organisaties die zich richten op bosbehoud. Het in evenwicht brengen van de belangen en behoeften van al deze belanghebbenden voor een effectief gebruik en beheer van natuurlijke hulpbronnen is een zeer complexe taak en in deze regio's ontstaan vaak conflicten om verschillende redenen.
Om belanghebbenden te helpen oplossingen te vinden voor het gezamenlijk beheren van natuurlijke hulpbronnen, heeft GIZ een rollenspel ontwikkeld. Dit spel simuleert de evolutie van een ecosysteem onder menselijke druk als gevolg van het gebruik en de winning van natuurlijke hulpbronnen in de loop der tijd voor verschillende doeleinden. Het bord kan worden aangepast aan de verschillende elementen van een gebied, bossen, velden, watermassa's en stedelijke centra, waarin de belanghebbenden actief zijn. Een getrainde facilitator leidt de deelnemers door het spel en simuleert hun land- en/of bosbouwactiviteiten. Elke workshop wordt afgesloten met een nabespreking en collectieve discussie onder leiding van de facilitator.
Context
Uitdagingen
De uitdaging waarop onze oplossing is gericht, is het vinden van manieren om sociale conflicten te vermijden of te verminderen en een gunstig klimaat te scheppen voor het vinden van effectieve en duurzame oplossingen voor het gebruik van land en natuurlijke hulpbronnen. De drie belangrijkste soorten conflicten die zijn geïdentificeerd, zijn die tussen boeren en herders, conflicten tussen boeren onderling en conflicten tussen de lokale bevolking en houtkapbedrijven. Er zijn ook andere bronnen van conflicten, maar die komen minder vaak voor, zoals conflicten tussen de bevolking en wilde dieren, conflicten tussen herders en conflicten tussen dorpen. Door verschillende actoren de rol van anderen te laten spelen en door de vragen die de spelleider stelt, worden de spelers in een ideale omgeving geplaatst om deze kwesties te bespreken en een volledig inzicht te krijgen in alle betrokken partijen, problemen en dynamieken. Indirect helpt het spel ook om de waarde van bomen en duurzaam landgebruik te erkennen en deze praktijken te promoten.
Locatie
Proces
Samenvatting van het proces
Hoe belangrijk het spel zelf ook is, het is uiteindelijk slechts een hulpmiddel om de daaropvolgende reflectie op gang te brengen. Daarom is het essentieel om de juiste omstandigheden voor het spel te creëren. Het is cruciaal om ervoor te zorgen dat de facilitator goed voorbereid is en dat de deelnemers, die leven in conflictgebieden over landgebruik, bereid zijn om andere perspectieven dan hun eigen perspectieven te overwegen. Als aan deze voorwaarden is voldaan, zet het spel aan tot diepere reflectie en opent het de deur naar een zinvol debat. De facilitator speelt een sleutelrol en gebruikt het spel als referentiepunt om de discussie te leiden, inzichtelijke vragen te stellen en de dialoog te versterken met visuele hulpmiddelen zoals kaarten.
Bouwstenen
Deelnemers en facilitator
Voordat het spel kan worden gespeeld, moet de spelleider worden getraind en moeten de deelnemers worden geselecteerd.
De keuze voor een spelbegeleider moet vallen op iemand met kennis over landgebruikkwesties en die de sociale achtergrond, cultuur, taal en gebruiken van de lokale gemeenschappen kent, aangezien deze expertise cruciaal is voor het leiden van het slotdebat. Om de spelbegeleider voor te bereiden, is het goed om hem of haar het spel één keer te laten spelen, samen met andere toekomstige spelbegeleiders. Het doel van deze eerste test is niet alleen om hen te trainen, maar ook om de spelregels aan te passen aan de lokale context. Het spel werkt beter als het is aangepast aan de lokale context. Na de test moet er een debriefing worden gehouden om te beoordelen wat goed werkte en wat niet, en om te bepalen welke gebeurtenissen of tokens kunnen worden gecreëerd om de regio waar het spel wordt gespeeld zo goed mogelijk weer te geven.
Voor het selecteren van de deelnemers kunnen de organisatoren samenwerken met de dorpshoofden, die kunnen helpen bij het identificeren en mobiliseren van de verschillende groepen die te maken hebben met het landgebruikprobleem om deel te nemen aan het spel. Ze kunnen ook helpen bij het kiezen van een geschikte locatie voor het spel.
De deelnemers moeten uit verschillende groepen komen, zoals jongeren, vrouwen, boeren, kwekers en anderen. Tijdens het spel kan het nuttig zijn om deze groepen soms bij elkaar te houden en soms door elkaar om verschillende dynamieken en debatten te stimuleren.
Sleutelfactoren
-kennis van de facilitator op het gebied van ruimtelijke ordening, sociale kwesties, ecologische dynamiek en ecosysteemdiensten
-interesse van de deelnemers om samen te werken met andere belanghebbenden
-wederzijds vertrouwen tussen de deelnemers en met de facilitator
-contact met het dorpshoofd
-open sfeer
Geleerde les
-Een goede manier om de deelnemers te bereiken is door contact op te nemen met het dorpshoofd.
- Begeleiders die tot dezelfde cultuur van de deelnemers behoren en dezelfde taal spreken, zijn erg nuttig om een open en veilige omgeving te creëren.
- Plan of voeg tijdens de trainingsfase niet te veel processen, elementen en regels toe aan het spel om de lokale context te weerspiegelen; elementen zullen vanzelf ontstaan tijdens het spelen als het spel flexibel genoeg blijft.
Spelen
Om het spel te beginnen wordt eerst een kaart gemaakt die de lokale omgeving voorstelt. De spelleider begint met de deelnemers te vragen hun land te beschrijven en schetst kenmerken terwijl ze antwoorden. Zodra alle belangrijke elementen zijn geschetst, worden kleurgecodeerde zeshoekige tegels, 'kavels' genoemd, over de tekening gelegd om het bord te vormen. De kleur van elke tegel weerspiegelt de vruchtbaarheid van de grond, van hoog tot laag. Deze percelen genereren bomen en grondstoffen op basis van hun vruchtbaarheidsniveau. Het bord is ontworpen om verschillende landschappen voor te stellen, waaronder volgroeide bossen, jonge bossen, savannes en rivieren of meren. Wilde dieren zoals bosdieren en vissen kunnen ook worden toegevoegd. Daarnaast kunnen extra tegels worden toegevoegd om lokale bijzonderheden vast te leggen.
Vervolgens krijgen de spelers een bepaald aantal familieleden toegewezen om te beheren. Voor elk familielid kiezen ze activiteiten zoals landbouw, fokken of vissen om grondstoffen te verzamelen. Om nieuwe perspectieven aan te moedigen, nodigt de spelleider de spelers uit om andere activiteiten te kiezen dan ze in het echte leven doen. Het spel verloopt in ronden met afwisselend regen- en droge seizoenen, waarbij elk seizoen van invloed is op de activiteiten en de beschikbaarheid van grondstoffen. Tijdens het spel introduceert de spelleider gebeurtenissen en aan het einde van elk seizoen leidt hij een korte nabespreking om de gevoelens van de spelers over de huidige situatie te bespreken.
Sleutelfactoren
-open sfeer
-bereidheid van de deelnemers om andere standpunten uit te proberen
-interesse van de deelnemers om deel te nemen aan het spel
-bereidheid van de deelnemers om aan ruimtelijke ordening te doen
-getrainde moderator
Geleerde les
-Het wordt aanbevolen om 2 sessierondes te plannen voor elke gemeenschap: de eerste met elke verschillende groep belanghebbenden afzonderlijk (bijv. boeren, herders, vrouwen, lokale organisaties), de tweede met gemengde groepen.
-Het wordt aanbevolen om het bord aan te passen aan het lokale landschap en nieuwe categorieën te maken, afhankelijk van de specifieke kenmerken van de plaats.
-Het schema moet niet te strak zijn, er kan snel vertraging optreden.
-De speler een andere activiteit laten kiezen dan degene die hij gewoonlijk doet, helpt hem meer inzicht te krijgen voor het debatgedeelte.
Bronnen
Debriefing
De debriefing vindt zowel tijdens als na het spel plaats. Na elke sessie kunnen korte debriefings plaatsvinden om te peilen wat de deelnemers van het spel vonden op individueel en territoriaal niveau. Deze worden licht gehouden om de flow van het spel te behouden.
Na afloop van het spel kan een meer diepgaande nabespreking plaatsvinden. Dit hoeft niet onmiddellijk na het spel te gebeuren; het kan ook voor de volgende dag worden gepland. Voor deze discussie is enige voorbereiding nodig. De begeleider kan een lijst met voorbereide vragen en een uitgeprinte kaart van het gebied meenemen. Tijdens deze nabespreking identificeren de deelnemers de uitdagingen die ze tegenkwamen op het gebied van landgebruik en de oorzaken van die uitdagingen. De belangrijkste actoren die nodig zijn voor een oplossing en mogelijke ideeën voor oplossingen worden ook besproken. De kaart dient als visueel hulpmiddel om de discussie te begeleiden. Enkele basisvragen die gesteld kunnen worden zijn
- Wat gebeurde er tijdens het spel? Hoeveel, hoe snel en waarom is de bodem afgebroken?
- Wat waren de belangrijkste conflicten die tijdens het spel ontstonden? Tussen welke actoren?
- Heb je oplossingen gevonden?
- Heb je geprobeerd ze te implementeren? Wat was het resultaat?
Natuurlijk kunnen de vragen specifieker zijn en aangepast aan de deelnemers en de situaties die zich tijdens het spel voordeden.
Sleutelfactoren
-Een getrainde moderator die ook het spel van de debatdeelnemers faciliteerde
-open sfeer
-voorbereide vragen en materiaal (zoals kaarten) voor het debat
-kennis van de facilitator op het gebied van ruimtelijke ordening en risicobeheer
Geleerde les
Een gestructureerde aanpak - het categoriseren van conflicten, problemen, oorzaken en oplossingen - kan helpen om de situatie op te splitsen en doeltreffender oplossingen te vinden. Tijdens de debriefing kunnen bijvoorbeeld verschillende soorten conflicten worden geïdentificeerd, zoals agro-pastorale conflicten of geschillen tussen boeren. Voor elk type conflict kunnen verschillende problemen worden geïdentificeerd. In het geval van een agro-pastoraal conflict kan een van de problemen de verspreiding van vee zijn, wat leidt tot de vernietiging van gewassen. Voor elk probleem kunnen mogelijke oorzaken worden geïdentificeerd. In ons voorbeeld zou een oorzaak kunnen zijn dat de kudde niet goed wordt beheerd. Tot slot moeten voor elke oorzaak ideeën voor het oplossen van het conflict en het identificeren van de belangrijkste actoren worden voorgesteld.
Invloeden
Het belangrijkste effect van het spel is dat het een progressief bewustwordingsproces voor diverse belanghebbenden ondersteunt, door een veilige ruimte te creëren voor verschillende actoren om conflicten met betrekking tot landgebruik te identificeren en te bespreken en samen naar oplossingen te zoeken; door middel van een iteratief proces waarbij belanghebbenden eerst in homogene groepen spelen en daarna gemengd.
Dit hulpmiddel is vooral nuttig om gemeenschappen te helpen om af te stappen van de 'zondebok'-benadering om problemen op te lossen, de uitwisseling en de voorstellen die naar voren komen zijn belangrijke uitkomsten. Uit deze discussies zijn ideeën voortgekomen voor bewustwordingscampagnes, uitwisselings- en monitoringsystemen, verbodsbepalingen en nog veel meer. Het spel maakt deelnemers niet alleen bewust van de verschillende uitkomsten en de bijbehorende uitdagingen, maar helpt ook om de verschillende soorten problemen te structureren, waardoor het gemakkelijker wordt om de onderlinge verbanden te zien en naar oplossingen toe te werken.
Begunstigden
Het spel kan nuttig zijn voor iedereen die deelneemt en woont of werkt in een gebied dat gevoelig is voor conflicten over landgebruik.
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
Verhaal
Het verhaal van Riccardo Pavesi:
In de herfst van 2022 kwam ik voor het eerst aan in de gemeenschap van Nanga-Eboko om een eerste vergadering met meerdere belanghebbenden te faciliteren, waarbij we het idee wilden introduceren van het intercommunale platform dat het project Forests4Future (gefinancierd door het BMZ, geïmplementeerd door GIZ) voorstelde om de lokale gemeenschappen te helpen samenwerken bij het beheer van hun natuurlijke hulpbronnen.
De groep bestond uit boeren, herders, vrouwen en jongeren, bosbeheerders, dorpshoofden, lokale autoriteiten en vertegenwoordigers van de ministeries van Milieu en Landbouw.
In het begin werd het idee dat we voorstelden over het algemeen goed geaccepteerd door de vergadering, maar toen we probeerden om de belangrijkste problemen met betrekking tot het beheer van natuurlijke hulpbronnen in de regio te bespreken, escaleerde de discussie vrij snel en begonnen de belanghebbenden elkaar te beschuldigen van nalatigheid en verantwoordelijk te zijn voor dit of dat probleem; bijv. de herders laten koeien de gewassen vernietigen, de boeren vergiftigen de koeien, de traditionele en lokale autoriteiten ondersteunen de behoeften van de gemeenschappen niet, etc.
Binnen een paar minuten was er geen ruimte meer voor een veilige en constructieve discussie om tot gezamenlijke oplossingen voor de problemen te komen.
Het was overduidelijk dat om dit probleem op te lossen het nodig was om de verschillende actoren te begeleiden om zich meer bewust te worden van de complexe sociaal-milieudynamiek die gedreven wordt door de behoeften en verantwoordelijkheden van elke stakeholder.
Om dit te doen heeft het Forests4Future team het rollenspel geïdentificeerd als een effectief middel om: 1) veilige ruimtes te creëren voor elke stakeholder om problemen te bespreken en 2) verschillende stakeholders te identificeren in de rol van andere stakeholders en elk in staat te stellen de problemen en behoeften van anderen te begrijpen en 3) oplossingen te identificeren op basis van samenwerking en wederzijdse steun.
Het proces van bewustwording en capaciteitsopbouw door middel van het spel duurde 6 maanden waarin we naar elk dorp trokken om de spelsessies uit te voeren met een representatieve groep van elke stakeholder.
Aan het einde van deze cyclus riepen we alle belanghebbenden opnieuw bijeen in Yoko en Nanga-Eboko om het Intercommunale Platform te organiseren en te bespreken hoe we de toekomstige bijeenkomsten zouden organiseren.
Het was duidelijk merkbaar dat de sfeer tijdens deze bijeenkomsten aanzienlijk was veranderd, alle deelnemers konden de problemen van andere belanghebbenden gemakkelijk begrijpen en waren meer bereid om samen naar oplossingen voor problemen te zoeken.
