Reptielenkweek als antwoord op bestaansonzekerheid in de Mekongdelta
Volledige oplossing
Reptielen kweken in Vietnam
Patrick Aust
Extreme weersomstandigheden en uitbraken van ziektes vormen een groeiende bedreiging voor kippen- en varkensboeren in de Mekong-delta. Als alternatief zijn reptielen een populaire keuze voor veel van de 21 miljoen inwoners. Vanwege de fysiologische efficiëntie van reptielen (bijv. ectotherm of "koudbloedig") hebben veel reptielenproductiemodellen het potentieel om economisch levensvatbaar en ecologisch duurzaam te zijn. Een studie die in 2009 gepubliceerd werd in het International Journal of Food Microbiology stelde vast dat het grootste microbiologische risico van het eten van reptielen Salmonella is, en er zijn steeds meer aanwijzingen dat vogels en zoogdieren de grootste bedreiging vormen voor zoönotische ziekten. In feite helpt het kweken van reptielen bij het opbouwen van veerkracht in lokale agro-voedselsystemen en het minimaliseren van de prevalentie van zoönotische ziekten.
Laatst bijgewerkt: 30 Sep 2025
2752 Weergaven
Foto- en videogalerij
Context
Uitdagingen
Vietnam heeft een rijke culinaire geschiedenis in agrobiodiversiteit, waaronder de consumptie van reptielen. Uitdagingen zoals droogte, hittegolven, pandemieën, de uitstoot van broeikasgassen en een tekort aan hulpbronnen ondermijnen de gangbare veehouderij. Commerciële knelpunten en investeringen in conventionele veehouderijsystemen hebben de ontwikkeling van lokale, duurzamere en veerkrachtigere alternatieven, zoals het kweken van reptielen, belemmerd.
Locatie
Mekongdelta, Vietnam
West- en Centraal-Afrika
Oost- en Zuid-Afrika
Centraal-Amerika
Zuid-Amerika
Zuidoost-Azië
Oost-Azië
Proces
Samenvatting van het proces
Wettelijke en beleidskaders zijn essentiële voorwaarden voor het kweken van reptielen. Deze zijn niet altijd gemakkelijk te ontwikkelen gezien de tijd- en ruimtegebonden nabijheid van strenge natuurbeschermingsreglementeringen en het witwassen van de handel in wilde dieren. Educatie en bewustzijn op alle stakeholderniveaus zijn belangrijk om de wettelijke en beleidskaders te rechtvaardigen en de interacties met bredere duurzaamheidscriteria (bv. behoud, risico's op milieuvervuiling en sociale verbetering) in overweging te nemen. Het kweken van reptielen vereist gespecialiseerde vaardigheden en overwegingen. Om het gebrek aan vaardigheden en precedenten bij de landbouwgemeenschap op te lossen, zijn opleiding en capaciteitsontwikkeling nodig. Eenmaal uitgerust met technische knowhow, zijn de lage opstart- en werkingskosten in combinatie met diverse zakelijke mogelijkheden aantrekkelijk voor kleinschalige landbouwers. Om de risico's in verband met de gezondheid van mens en dier te beperken, is voortdurend multidisciplinair en transversaal onderzoek nodig op gebieden zoals watervervuiling en besmettelijke ziekten die verband houden met reptielenproductiesystemen.
Bouwstenen
Wettelijk en beleidskader
Het legitiem kweken van reptielen in een gesloten cyclus is een relatief nieuw fenomeen. Veel Vietnamese reptielenkwekers waren zelfvoorzienende boeren die overschakelden op het kweken van reptielen door traditionele pluimvee- en varkenssystemen aan te passen. Tot het begin van de jaren 2000 was de handel in in het wild gevangen reptielen wijdverbreid en was het witwassen van de reptielen via zogenaamde 'reptielenkwekerijen' aan de orde van de dag. Naarmate de technologische kennis echter toenam, heeft de Vietnamese regering een wettelijk en beleidskader opgesteld om de oprichting van legale reptielenkwekerijen mogelijk te maken. Veel van deze kwekerijen blijven kleinschalig en opereren binnen de informele sector, maar bestuursmechanismen en de juiste institutionele capaciteit hebben succesvolle structurele en functionele resultaten opgeleverd op het gebied van legaliteit, dierenwelzijn, transparantie en ecologische duurzaamheid. De kweek van reptielen in Vietnam wordt gereguleerd door het Ministerie van Landbouw en Plattelandsontwikkeling. Kwekerijen moeten geregistreerd zijn bij en onder toezicht staan van de Provincial Forest Protection Departments (PFPD). De PFPD's inspecteren de faciliteiten op regelmatige basis. Vergunningen en certificaten worden afgegeven om te controleren of de praktijken van verantwoorde bevoorrading (bijv. gefokt in gevangenschap) in overeenstemming zijn met de wet.
Sleutelfactoren
Consolidatie en eenwording onder belanghebbenden heeft de institutionele capaciteit versterkt. Dit werd aangevuld met steun van belangrijke overheidsdepartementen en internationale organisaties. Belanghebbenden zijn onder andere bestaande reptielenkwekers, nationale instanties die verantwoordelijk zijn voor het behoud van wilde dieren, landbouw/aquacultuur, voedselstandaarden en handel, en internationale organisaties zoals IUCN, CITES en ITC.
Geleerde les
Samenwerking tussen kleinschalige boeren kan een uitdaging zijn. De bereidheid om deel te nemen en samen te werken kan sporadisch zijn. De publieke perceptie van producten uit de informele sector die verband houden met de handel in wilde dieren kan negatief zijn. Betrokkenheid van meerdere belanghebbenden - top-down en bottom-up - is belangrijk.
Onderwijs en bewustwording
Tot voor kort was er een minimaal landbouwkundig precedent of waardering voor gekweekte reptielen, en de meeste mensen hadden een sterke voorkeur voor in het wild gevangen alternatieven. Vietnam heeft sindsdien het succes van de reptielenindustrie gevierd en het grote publiek is nu goed geïnformeerd over de industrie en de eindproducten. Producten van gekweekte reptielen zijn verkrijgbaar op de meeste natte markten en op het menu van veel bekende restaurants. Een overblijvende uitdaging is dat er geen poging is gedaan om te reguleren of om klanten te informeren over wat kwekers hun reptielen te eten geven. De meest voorkomende voedersoorten zijn dieren van wilde oorsprong (bijv. knaagdieren gevangen in rijstvelden), commerciële voeders (bijv. vispellets) en eiwitafval uit de agrovoedingsketen (bijv. doodgeboren varkens en mannelijke kuikens uit broederijen). De risico's van deze voederbronnen moeten verder onderzocht en geëvalueerd worden. Het risico van witwassen van reptielen in het wild bestaat ook nog, maar de omvang en waarschijnlijkheid zijn aanzienlijk verminderd door lucratievere productiemodellen (bijv. selectieve lijnteelt om de productiegenetica te verbeteren) en verbeterde wetshandhaving.
Sleutelfactoren
Institutionele ondersteuning, workshops, sociale media en mediakanalen van de overheid (bijv. nationale televisie). Goedkope smartphones en toegang tot internet.
Geleerde les
De communicatie is beperkt gebleven tot directe sociale, economische en nutritionele voordelen. Het publiek is zich grotendeels niet bewust van de minder tastbare voordelen van het kweken van reptielen, zoals de voordelen met betrekking tot opkomende wereldwijde uitdagingen (bijv. zoönosen, klimaatverandering en duurzaamheid van het milieu). Op wetenschap gebaseerde inhoud via sociale mediaplatforms kan een krachtig educatief instrument zijn voor complexe, transversale thema's. Voortdurend onderzoek en ontwikkeling van gezondheids- en veterinaire aspecten van het kweken van reptielen is nodig om te voldoen aan de internationale normen voor vee.
Training en capaciteitsontwikkeling
Vanwege hun ectotherme fysiologie hebben reptielen speciale omgevingen nodig om goed te gedijen. Thermische en vochtigheidsparameters zijn bijvoorbeeld kritisch voor groei en voortplanting. De productievereisten verschillen sterk van die van traditionele warmbloedige dieren. Deze fundamentele inzichten zijn niet altijd intuïtief en vereisen daarom gespecialiseerde opleiding en training. Actoren uit de private en publieke sector hebben workshops georganiseerd en materiaal geproduceerd (bijv. 'how to'-principes en -richtlijnen, posters) om boeren te helpen.
Sleutelfactoren
Institutionele capaciteit, steun van de publieke sector (ITC, CITES, VN-regering), financiering van de private sector (bijv. de reptielenleerindustrie). In september 2022 hield Vietnam een workshop om de Responsible Reptile Sourcing Standard te introduceren. Deze standaard is specifiek ontworpen om de reptielenindustrie op één lijn te brengen met moderne internationale normen voor dierenwelzijn, humane slacht en productie.
Geleerde les
Het introduceren van nieuwe voedsel- en bestaanssystemen bij risicomijdende gemeenschappen in de informele sector, en in het bijzonder bij gemeenschappen met diepgewortelde tradities in warmbloedige dieren, kan een uitdaging zijn. De meeste reptielenhouders zijn zich niet bewust van de synergieën tussen het houden van reptielen en moderne landbouwtechnologieën. Zo kan het combineren van de biologie van reptielen (bijv. zonnebaden) met moderne kastechnologie een multiplicatoreffect hebben op de productie. De Vietnamese reptielenindustrie loopt in veel opzichten nog steeds achter op moderne, gangbare veeteeltsystemen. In de toekomst zal voortdurend onderzoek en ontwikkeling (vooral op het gebied van diergeneeskunde voor reptielen en ecologische duurzaamheid) essentieel zijn.
Lage opstart- en bedrijfskosten
In Vietnam worden verschillende reptielensoorten gekweekt, van kleine schildpadden en hagedissen tot grote pythons en krokodillen. De productieschalen zijn al even divers, gaande van microkwekerijen tot industriële fabrieksboerderijen. De markttoegangsvereisten voor sommige soorten zijn minimaal en veel productiemodellen kunnen tegen minimale kosten worden gecombineerd met bestaande strategieën om in het levensonderhoud te voorzien. Het kweken van slangen kan bijvoorbeeld een aanvulling zijn op de seizoensgebonden rijstteelt via gratis ecologisch ongediertebeheer (d.w.z. het oogsten van ongedierte van knaagdieren om de gekweekte slangen te voeden).
Sleutelfactoren
Huisvestingsmaterialen zijn meestal goedkoop en gemakkelijk verkrijgbaar (bv. vergelijkbaar met hobbypluimvee). Verticaal georiënteerde huisvestingsontwerpen, weinig afval en minimale zoetwatervereisten maken commercieel levensvatbare productiemodellen op microschaal mogelijk in stedelijke omgevingen met een hoge dichtheid.
Geleerde les
Volatiele trends in de voedsel- en mode-industrie en de publieke perceptie van reptielenproducten kunnen de levensvatbaarheid van kleinschalige, onafhankelijke entiteiten beïnvloeden. De recente COVID-19 pandemie heeft geleid tot de sluiting van enkele kleinschalige kwekerijen die afhankelijk zijn van de vleesexport. Het stabiliseren van de dynamiek van vraag en aanbod is essentieel voor de levensvatbaarheid en groei van de industrie op lange termijn.
Economische drijfveren
De kweek van reptielen is goed gepositioneerd om te profiteren van opkomende markten. Tot voor kort werden reptielen enigszins over het hoofd gezien en ondergewaardeerd als gevolg van koloniale erfenissen en eurocentrische agrofoodtendensen in de richting van warmbloedige dieren. Reptielenproducten worden vooral gewaardeerd in het Zuiden, waar de gevolgen van klimaatverandering naar verwachting acuut zullen zijn en waar de drijvende krachten voor transformationele verandering dynamisch zijn. De combinatie van een nieuw duurzaam agrovoedingsconcept met traditionele culturele en culinaire waarden in tropische gebieden biedt unieke economische mogelijkheden. Toch zal de toekomstige groei afhangen van goede landbouwpraktijken en nauwlettend toezicht door veterinaire en andere autoriteiten. Onderzoek naar milieueffecten en bredere gezondheidsimplicaties (bijv. het voeren van onverwerkte eiwitten uit dierlijk afval aan reptielen) is essentieel.
Sleutelfactoren
De reptielenindustrie heeft een aanzienlijk groeipotentieel. Er bestaan gevestigde lokale en internationale markten voor vlees, huiden, huisdieren en verschillende lichaamsdelen die gebruikt worden in de farmaceutische industrie (bv. squaleenolie). Boeren zijn meestal verbonden aan meerdere inkomstenstromen en financiële risico's zijn gespreid over meerdere geografische gebieden. Deze economische mogelijkheden worden aangevuld door de mogelijkheid om management inputs en outputs te schalen in overeenstemming met de aanpassingsfysiologie om boeren te beschermen tegen de gevolgen van economische en milieuschokken.
Geleerde les
Veel reptielenproductiemodellen breiden zich uit via verticale en horizontale integratie (d.w.z. de opkomst van bedrijfsboerderijen). Ontwikkelingsbenaderingen die puur gericht zijn op economische winstgevendheid kunnen de levensvatbaarheid van kleinschalige productiemodellen in gevaar brengen en een bedreiging vormen voor belangrijke geloofsbrieven op het gebied van dierenwelzijn, milieu en sociale duurzaamheid. Het verlies van democratische voedselsystemen vormt een risico voor de regionale voedselzekerheid en voedselsoevereiniteit.
Invloeden
Als ectothermen verschillen reptielen fysiologisch van mensen. Voor de overdracht van zoönotische ziekten zijn wederzijds compatibele fysiologische omgevingen nodig. Reptielen zijn dragers van zoönotische bacteriën zoals Salmonella, maar ze zijn nooit in verband gebracht met grote virale pandemieën.
Reptielen hebben ~90% minder voedsel nodig dan warmbloedige dieren. De metabolische efficiëntie van reptielen betekent dat productiesystemen doorgaans minder voedsel en zoet water nodig hebben in vergelijking met warmbloedige dieren. Ze produceren ook relatief weinig afval of broeikasgassen.
Toch is er geen empirisch bewijs voor de bredere risico's voor de menselijke gezondheid (bv. in het wild gevangen knaagdieren die gevoerd worden aan reptielen in gevangenschap) en de duurzaamheid van het milieu (bv. watervervuiling).
Het vermogen om de stofwisselingssnelheid te reguleren stelt sommige reptielensoorten in staat om met tussenpozen te drinken en te eten. Flexibele stofwisselingssnelheden helpen om de gevolgen van volatiele toeleveringsketens te temperen. Pythons kunnen bijvoorbeeld maandenlang overleven zonder voedsel of water en zijn dus bestand tegen de gevolgen van extreme weersomstandigheden.
Reptielenvlees bevat veel proteïnen en weinig verzadigde vetten. Reptielenkwekerijen vormen een bron van voedsel met een hoge voedingswaarde in delen van de wereld waar ondervoeding en kindersterfte toenemen als gevolg van armoede.
Begunstigden
Tot de primaire begunstigden behoren boeren in de Mekongdelta en de gemeenschappen die zij ondersteunen. Secundaire begunstigden zijn miljarden mensen in tropische landen die van oudsher reptielenvlees eten.
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
SDG 1 - Geen armoede
SDG 2 - Honger nul
SDG 3 - Goede gezondheid en welzijn
SDG 8 - Fatsoenlijk werk en economische groei
SDG 9 - Industrie, innovatie en infrastructuur
SDG 10 - Ongelijkheid verminderen
SDG 11 - Duurzame steden en gemeenschappen
SDG 12 - Verantwoord consumeren en produceren
Verhaal
Pythonkwekerij bij Cau Mau in de Mekongdelta
Patrick Aust
Nguyen Van Tri is een boer in de buurt van Cau Mau in de Mekongdelta. Hij bezit 10 hectare grond waarop hij rijst, groenten en bananen verbouwt. Hij heeft twee visvijvers en houdt een klein aantal eenden en kippen rond zijn boerderij. De producten van zijn boerderij voeden zijn gezin van zes en leveren een kleine winst op. De afgelopen jaren hebben droogte, stormvloeden en verzilting door een naburige garnalenkwekerij zijn rijstoogst verminderd. Ziekten hebben ook zijn pluimvee aangetast. Vijf jaar geleden begon hij met het houden van slangen na het lezen van een artikel in de plaatselijke krant. Hij kocht zijn eerste voorraad van een fokkerij in de buurt van Ho Chi Minh City en bouwde kooien met goedkope, lokale materialen. Het was gemakkelijk op te zetten en omdat hij zijn slangen voedt met knaagdieren die hij vangt rond zijn rijstvelden, zijn de bedrijfskosten minimaal. Het werk is eenvoudig en vereist relatief weinig input. Meneer Nguyen hoeft niet meer zo afhankelijk te zijn van zijn rijstoogst en omdat zijn slangen maanden zonder voedsel kunnen overleven, hoeft hij zich geen zorgen te maken over schommelingen in de lokale knaagdierpopulatie; hij voert gewoon zoveel als hij kan, wanneer hij maar kan. Onlangs kocht hij een nieuwe brommer met het geld dat hij verdiende met de verkoop van slangenhuiden. Om dit te vieren kookte mevrouw Nguyen een hotpot met slangen volgens een traditioneel recept dat haar grootmoeder had doorgegeven.
