Nauwe samenwerking met de gemeenschap respecteert de diversiteit van tradities en erkent elementen van achterwaartse aard.

Het gemeenschapswerk moet beginnen bij de belangen en behoeften van de gemeenschap zelf; het werk moet de hoofdrol spelen bij het oplossen van problemen.

Het doel van de bestuursprocessen die het instituut toepast is om communicatieprocessen tussen de organisatie en de gemeenschappen te vergemakkelijken, met behulp van een methodologie die gebaseerd is op inclusieve managementworkshops.

Naast het bestrijden van branden hebben de brigades ook de taak om het aantal landbouwbranden te verminderen. Ze doen dit door naburige gemeenschappen te bezoeken en lezingen te geven om de inwoners bewust te maken en hen te trainen in NOM 015, de Mexicaanse norm die het gebruik van gecontroleerde landbouwbranden regelt.

Deze oefening heeft geresulteerd in afspraken om niet te branden op locaties nabij en binnen het reservaat en het plannen van branden op locaties die onder bepaalde omstandigheden wel zijn toegestaan.

De brandweerlieden die door CONAFOR-CONANP zijn opgeleid, zijn op hun beurt verantwoordelijk voor het verzamelen, opleiden en uitrusten van mensen uit de gemeenschappen rond de vulkaan Tacaná om zo gemeenschapsbrigades te vormen. Er worden aanvullende middelen gezocht bij stichtingen die het budget van CONANP kunnen aanvullen. In 2020 heeft FONCET [Fondo de Conservación el Triunfo = El Triunfo Conservation Fund] bijvoorbeeld een vrachtwagen gedoneerd om de brigades uit de regio te vervoeren.

Tot nu toe zijn 45 mensen uit de gemeenschappen van de vulkaan Tacaná opgeleid om branden te bestrijden.

Het is belangrijk dat het CONANP-personeel bestaat uit mensen die getraind en ervaren zijn in brandbeheer. CONANP heeft beurzen beschikbaar gesteld zodat zijn personeel kan worden opgeleid door partnerschappen aan te gaan met CONAFOR [Comisión Nacional Forestal = Nationale Bosbouwcommissie], die deze cursussen in Mexico geeft, en met de Amerikaanse National Forest Service. Voor deze laatste cursussen hoeft CONANP alleen de reiskosten te betalen.

Het Nationaal Park beschikt over uitzonderlijke archeologische componenten. Toch heeft het maar één specialist onder zijn personeel. Met ongeveer 20.000 archeologische vindplaatsen binnen de grenzen van het park, waarvan 1.000 Moai en 300 Ahu of ceremoniële structuren eruit springen, naast woonstructuren, rotskunst en grotten, heeft het huidige bestuur prioriteit gegeven aan het behoud van de archeologische component, als zeer belangrijk voor de levende gemeenschap. De versterking van de speciale afdeling voor onderzoek en studie naar het behoud van dit belangrijke culturele erfgoed maakt het mogelijk om behoudsstrategieën te ontwikkelen die specifiek zijn voor dit type erfgoed en om de gemeenschap weer in contact te brengen met hun culturele bezittingen. De meeste van deze bezittingen zijn blootgesteld aan de klimaatomstandigheden op het eiland en aan verval als gevolg van het toeristische gebruik en de impact van mens en vee. Deze nieuwe eenheid heeft onder andere de volgende activiteiten ontwikkeld:

• Capaciteitsopbouw en aanschaf van digitale opnametools voor de diagnose van het archeologisch erfgoed.
• Conservatieprojecten gebaseerd op een portefeuille van sites in nood en een methodologie die traditionele rapanui-kennis verzamelt en koppelt aan wetenschappelijke kennis.
• Partnerschappen en netwerken met betrekking tot de gevolgen van klimaatverandering.

Een fundamentele stap om het beheer over te nemen was het erkennen van het inheemse wereldbeeld van de Rapa Nui en hun begrip van de natuur, evenals hun relatie met hun culturele erfgoed in het beheer van het beschermde gebied. Dit maakte het mogelijk om rekening te houden met plaats-specifieke behoeften en mogelijkheden. Dit proces impliceerde:

• Het herstel van de inheemse taal, voor het creëren van documenten en materialen voor het beheer van het Nationaal Park.
• De overweging van het systeem van voorouderlijke organisaties gebaseerd op clans, via de organisatie Honui die deelneemt aan het besluitvormingsproces in het Nationaal Park.
• Een overzicht van de heilige plaatsen.
• Een prospectief herstel van de naam Rapa Nui om het eiland een naam te geven in plaats van Paaseiland(Isla de Pascua).
• De herverbinding met traditionele kennis, festiviteiten en culturele uitingen van Rapa Nui.
• De ontwikkeling van een openbaar gebruiksplan waarin de traditionele gebruiken van de gemeenschap in dialoog gaan met de toeristische en erfgoedgebruiken.
• Erkenning en promotie van het voorouderlijk gebruik van medicinale planten op basis van de ontwikkeling van projecten en programma's voor de verbetering en het herstel van de natuurlijke component en de voorouderlijke geneeskunde van Rapa Nui.
• Een plan voor de terugkeer van Tupuna (voorouders) en culturele elementen die zich buiten het eiland bevinden.

Om voorbereid te zijn om de verantwoordelijkheid voor het beheer van het Nationaal Park op zich te nemen, moest de gemeenschap capaciteiten opbouwen op wettelijk, administratief en technisch vlak. Deze aanpak hield ook rekening met de capaciteitsopbouw van lokale parkwachters, die verantwoordelijk zijn voor het overbrengen, promoten en beschermen van de culturele waarde van hun erfgoed. Ma'u Henua is een ruimte geworden waar verschillende velden van technische academische specialisatie en lokale experts hun activiteiten op een complementaire en gezamenlijke manier konden ontwikkelen. Dit is een van de belangrijkste ruimtes voor de toepassing van culturele en technische methodologieën die een dialoog aangaan met de materiële en immateriële erfgoedcontext.

Om een gunstig klimaat te creëren voor de oprichting van een inheemse instelling die verantwoordelijk is voor het beheer van het Nationaal Park, was het nodig om een aantal juridische, administratieve en financiële instrumenten te ontwikkelen. Dit institutionaliseringsproces vereiste het bestuderen van referenties en het opstellen van een regelgevend en representatief kader voor de activiteiten van de nieuwe beheersentiteit. Dit kader is gebaseerd op een dialoog met overheidsinstellingen om de bestuurlijke overdracht te implementeren en het opstellen van juridische instrumenten die de nieuwe bestuurlijke entiteit bekrachtigen. De belangrijkste stappen in dit proces waren:

• Inheemse raadpleging in oktober 2015 in overeenstemming met de ILO Conventie 169.
• Opstellen van statuten voor de inheemse gemeenschap Ma'u Henua waarin de structuur, werking, samenstelling en Honui (vertegenwoordigers van de clan) zijn vastgelegd.
• Operationeel plan waarin CONAF en Ma'u Henua het park samen beheren tussen 2016-2017.
• Kader dat de interne processen van economische audits en openbare beheerrekeningen kan reguleren om bij te dragen aan een transparant beheer.
• Uitvaardiging van een decreet van het Ministerie van Nationale Activa waarmee het beheer van het grondgebied van het park werd toegewezen aan de inheemse gemeenschap.