"Zonder een goede waterstroom kan geen enkel mangrove-systeem zichzelf in stand houden" - aldus een velddeskundige van een lokale NGO. Daarom is het niet alleen belangrijk om kanalen te openen om de waterstromen te herstellen, maar ook om de dynamiek van deze stromen op de lange termijn in stand te houden. Een van de activiteiten die de wetlands het meest aantast, is de veeteelt. Om hun koeien een stevige ondergrond te bieden, bedekken de boeren de kanalen en draineren ze de wateren. Hierdoor heeft de veeteelt direct of indirect invloed op moerassen en mangroves. Een manier om de impact van deze activiteit te verminderen is om de productieve belangen van de vele boeren in het gebied te combineren met de bescherming van waterstromen, door op strategische plaatsen drie verhoogde bruggen in palen te bouwen voor de doorgang van vee. Ook zijn er "levende hekken" gemaakt rond de herbebossingsgebieden om het gebied veilig te houden. Voor deze omheiningen werden planten en bomen van economisch nut gebruikt ten behoeve van de gemeenschappen.

Door gebruik te maken van projectfondsen en het bestaan van twee overheidsregelingen ter ondersteuning van duurzaam beheer en bescherming:

i) Particuliere Beschermingszones (APC, Spaans voor de afkorting), en

ii) eenheden voor milieubeheer (UMA, Spaans voor acroniem).

In Veracruz vertegenwoordigen de APC's een systeem van vrijwillig behoud, waarbij de lokale bevolking zich aansluit bij de inspanningen van de staat om de beschermde natuurgebieden in de regio te versterken. In het APC "El Pajaro" startte INECC samen met de lokale basisorganisaties een reeks acties om 25 ha mangroven te beheren. De strategie omvatte participatief werk met de mensen in de gemeenschappen om hen bewuster te maken van wat het betekent om een gezonde mangrove te hebben, en vervolgde met capaciteitsontwikkelingsactiviteiten over hoe de mangrove beheerd moet worden.

De beheerplannen voor de UMA van het mangrove-ecosysteem dat eigendom is van de Tarachi ejido (lokale overheidseenheid) omvatten de levering van apparatuur en infrastructuur, en training om de volgende activiteiten uit te voeren:

i) herbebossing met inheemse soorten;

ii) opstellen van een beschermingsprotocol en normen die door de lokale gemeenschappen moeten worden nageleefd; iii) opstellen van richtlijnen voor economische activiteiten die kunnen worden ontwikkeld zonder het ecosysteem aan te tasten.

Door een alliantie aan te gaan met een lokale burgervereniging die permanent in het gebied aanwezig is, kon INECC de menselijke en economische middelen beter concentreren op de herbebossing van 25 hectare mangrove en het vrijmaken van 3 km lange kanalen voor het herstel van de waterstromen van het wetland.

De mangroveherbebossing werd uitgevoerd met behulp van de "chinampas"-techniek (drijvende modderheuvels van 1 x 1 m) die als platform dienden voor de optimale groei van mangrovezaailingen.

Deze techniek, die eerder werd gebruikt in andere naburige gebieden, omvat een ecologische controlefase en fotografische controlepunten met geogerefereerde gegevens om de evolutie van de maandelijkse groei van de zaailingen in elk van de bijna zesduizend aangelegde chinampa's te identificeren.

Daarnaast leverde de directe deelname van de gemeenschappen aan de activiteiten empirische kennis op over de bijzonderheden van het land en essentiële arbeid om de kanalen met de hand open te graven. De combinatie van technische en empirische kennis heeft bewijs opgeleverd voor de ecologische verandering van het landschap: de aanleg van de chinampa's heeft de topografie van het gebied verhoogd en de hydrologische stromen hebben voedingsstoffen en zuurstof aangevoerd, waardoor ecologische niches zijn ontstaan die de soorten bezetten om de trofische keten te herstellen.

Om een operationele connectiviteit te bevorderen tussen de verschillende stroomopwaartse en stroomafwaartse deelstroomgebieden (zones) van een stroomgebied, met inbegrip van zowel ecosystemen als productieve activiteiten, werd water gekozen als geleidend element; het element dat de zones en belanghebbenden samenbrengt. Door de aanvoer van oppervlaktewater en de sedimentretentie in de verschillende zones te modelleren, konden de relaties aanbieder-ontvanger-accumulatie worden vastgesteld. Hierdoor kon de dynamiek tussen de vraag naar hydrologische diensten (bijv. bevolkingen, toeristische zones) en degenen die deze diensten produceren (bergachtige zones met bosbedekking) worden geïdentificeerd en met elkaar in verband worden gebracht. Op basis hiervan werden de verschillende belanghebbenden samengebracht om belangrijke informatie over zonale productieniveaus en beschikbare diensten te leren kennen en uit te wisselen. Dit leidde op zijn beurt tot de identificatie van wat waar moet worden gedaan en door wie.

Om PAMIC te creëren en te ontwikkelen, bundelden verschillende overheidsinstanties uit de milieusector hun krachten om een baanbrekend en innovatief project te ontwerpen: het Nationaal Instituut voor Ecologie en Klimaatverandering (INECC) coördineerde de bouw van de PAMIC-plannen; de Nationale Commissie voor Beschermde Natuurgebieden (CONANP) consolideerde het beheer en de uitvoering van het project binnen de Beschermde Natuurgebieden (ANP); en de Nationale Commissie voor Bosbouw (CONAFOR) implementeerde regelingen voor betalingen voor milieudiensten uit het biodiversiteitsfonds. Het Mexicaanse Fonds voor Natuurbehoud (FMSN) bracht zijn ervaring in het beheer van financieringsregelingen in. Alles bij elkaar creëerde dit twee extra fondsen om activiteiten en effecten te stimuleren. Bovendien omvatte de interinstitutionele coördinatie i) een technisch projectcomité dat toezicht hield op en leiding gaf aan C6; ii) een projectcoördinator per eenheid en iii) twee regionale projecteenheden die verantwoordelijk waren voor de dagelijkse coördinatie van technische en logistieke kwesties. Een dergelijke opzet is een essentieel aspect geweest dat heeft geleid tot grote vooruitgang op het gebied van ruimtelijke ordening ten behoeve van collectieve voordelen.

INECC richtte een alliantie op met meerdere actoren, zowel publieke als private instellingen op verschillende bestuursniveaus, van federaal tot lokaal. Het was deze alliantie die de effectieve werking van de vier andere bouwstenen van deze oplossing kon vergemakkelijken, vooral door institutionele steun voor capaciteitsontwikkeling en follow-up van ervaren organisaties.

Voorbeelden van deze capaciteitsontwikkeling door leden van de alliantie zijn onder andere:

• Alfabetiseringsondersteuning voor de gemeenschappen - het Nationaal Instituut voor Volwassenenonderwijs (INEA), Tabasco
• Donatie van cement en flessen - Arji College, Tabasco
• Aanleg van verhoogde moestuinen voor scholen en palafitos - Centro de Información y Comunicación Ambiental de América del Norte (CICEANA)
• Voorbereiding van didactisch materiaal - Centro de Educación y Capacitación para el Desarrollo Sustentable (CECADESU)
• Ontwerp van risicokaarten en zoneplannen gericht op klimaatverandering - Universiteiten en autoriteiten van Tabasco

De vermindering van kwetsbaarheden en de versterking van het aanpassingsvermogen in de SLCPM omvatte ook de versterking van het collectieve beheer van de gemeenschappen en de vermindering van rampenrisico's, van ziekten tot overstromingen. Zo werden er, geconfronteerd met de haperende toegang tot drinkbaar water en de daaruit voortvloeiende risico's op huid- en maagdarmziekten, gemeenschapsinvesteringen in infrastructuur en gezondheid gedaan. Dit omvatte a) de installatie van systemen voor het opvangen van regenwater en van apparatuur voor het zuiveren en bottelen van water; de oprichting van een sociale gemeenschapsonderneming "Druppels van Liefde" ("Gotitas de Amor") waarmee drinkbaar water wordt geproduceerd en geleverd aan de basisschool en het kinderdagverblijf, en doorverkocht om de drinkwatervoorziening voor gezinnen in de gemeenschap te vergroten.

Daarnaast werden overstromingsrisico's voor eigendommen en bezittingen beheerd en beperkt door middel van een collectief initiatief dat niet alleen de bouw van palofitos (overdekte platforms op palen) omvatte, maar ook het opstellen van noodplannen en het bevorderen van deze plannen door de oprichting van een comité voor civiele bescherming.

De focus op gendergelijkheid in het project bood de gelegenheid om rekening te houden met de percepties en zorgen van vrouwen. In workshops waar alleen vrouwen aanwezig waren, werd hun sociale kwetsbaarheid in de vorm van geweld binnen het gezin, criminaliteit en drugsverslaving erkend. Bovendien maakten de workshops hun wens duidelijk om deel te nemen aan projectactiviteiten die een verbetering van de levenskwaliteit voor hun gezinnen zouden betekenen. Hun deelname was veelzijdig. Om de toegang tot drinkwater veilig te stellen, werd de vrouwengroep uit de gemeenschap Las Coloradas bijvoorbeeld getraind in de technologie die nodig is voor het gebruik van regenwateropvangsystemen en waterzuiveringsapparatuur. Daarnaast richtten de vrouwen de sociale onderneming "Drops of Love" op waarmee ze drinkbaar water konden leveren aan de basisschool en het kinderdagverblijf, terwijl ze het resterende water verkochten aan gezinnen in de gemeenschap.

Een ander voorbeeld: nadat vrouwen uit de gemeenschap van El Mingo zich hadden bekwaamd in bouw en eco-technologie, vormden ze de groep "The Breeze of El Mingo" zodat ze konden deelnemen aan de bouw van palafitos om, in tijden van ramp, goederen en eigendommen van de 80 families in de gemeenschap te beschermen.

Door optimaal gebruik te maken van de projectfondsen heeft INECC samen met lokale NGO's activiteiten opgezet voor de herbebossing en het onderhoud van mangroves. De strategie omvatte samenwerking met de gemeenschappen om het bewustzijn over het belang van een gezonde mangrove voor hun levensonderhoud verder te ontwikkelen. Daarnaast werden workshops met kinderen, vrouwen en mannen georganiseerd om hen een stem te geven in de besluitvorming over de mangroveactiviteiten. Op deze manier werden de leden van de gemeenschap eigenaar van deze activiteiten en zagen ze deze als een voordeel voor hun productieve activiteiten en voor het algemene welzijn van hun families. Uiteindelijk waren het de leden van de gemeenschap die besloten waar te herbebossen en met welke lokale soorten. Ondanks het feit dat de herbebossing niet slaagde door technische, seizoensgebonden en administratieve problemen waardoor een groot deel van de zaailingen het niet overleefden, was de gemeenschapsactiviteit van groot belang voor het vertrouwen in INECC. Dit stimuleerde het sociale kapitaal om andere sociale processen te ondersteunen die in het bredere project bedoeld waren, zoals de bouw van "palafitos", het regenwateropvangsysteem, enz.

INECC erkent dat aanpassing "met de mensen, voor de mensen" moet zijn. Het is van vitaal belang geweest om de participatie van de gemeenschappen in de zone te stimuleren om elke actie gericht op herstel, beheer en behoud van de lokale mangroven te realiseren. Met de steun van lokale organisaties heeft INECC voor de lokale gemeenschappen ruimtes gecreëerd voor sociaal leren, interactie en communicatie. Deze ruimtes hebben de verspreiding van informatie over de belangrijke rol van ecosystemen in het lokale levensonderhoud vergemakkelijkt; bewustmaking over bedreigingen voor de socio-ecologische systemen waarin de gemeenschappen gedijen; en capaciteitsontwikkeling over hoe hulpbronnen duurzaam te beheren en hoe ecosysteemdiensten te commercialiseren. Het constante en consistente werk van lokale organisaties met gemeenschappen heeft een gevoel van verbondenheid met hun ecosysteem gecreëerd en een verantwoordelijkheid voor de beslissingen en acties voor de zorg ervan.