De oprichting van het Inheems Reservaat en Nationaal Park Yaigojé Apaporis betekende het begin van een nieuw relatiemodel tussen inheemse volken en de Colombiaanse overheid. Er moest gezocht worden naar mechanismen om het bestuur en het integrale behoud van hun leefsystemen te garanderen, zonder in te grijpen in hun rechten op territoriale autonomie en het culturele beheer dat ze van oudsher voeren. Toen het park eenmaal was opgericht, werd het proces van het formuleren van het Speciale Beheerregime (REM) in gang gezet. Dit regime was het instrument waarmee het gezamenlijke beheer van het park werd gedeeld door de Colombiaanse Nationale Natuurparken (PNNC) en de Vereniging van Inheemse Kapiteins van de Yaigojé Apaporis (ACIYA). Het opzetten van het REM vereiste een interne (of endogene) onderzoeksmethodologie, voorgesteld door de inheemse gemeenschappen en ondersteund door de ervaring van de Stichting GAIA Amazonas. Deze methodologie was gebaseerd op de richtlijnen van een inheems congres in het Amazonegebied dat de onderwerpen identificeerde die in elk van de gemeenschappen moesten worden verzameld om het ontwerp van de REM te sturen. Deze aanpak hielp de deelname van inheemse gemeenschappen met drie vertegenwoordigers en een sjamaan te bevorderen.

Het inheemse reservaat Yaigojé Apaporis werd in 1998 gecreëerd op verzoek van de inheemse volken Tanimuca, Yucana, Letuama, Matapí, Cabayari, Macuna, Barazano en Yujup-Macú. In 2008 besloten deze gemeenschappen, via een consensus in een buitengewone zitting van de Traditionele Autoriteiten en de Inheemse Kapiteins (ATCI), om de oprichting van een Nationaal Park aan te vragen dat de grenzen van het reservaat overlapt. Het verzoek was gebaseerd op de overweging dat dit een einde zou maken aan de ontwikkeling van mijnbouwactiviteiten en andere exploitatie van natuurlijke hulpbronnen die de biodiversiteit, hun heilige plaatsen en, als gevolg daarvan, hun gewoonten, sociale samenstelling en milieucontext in gevaar zouden kunnen brengen.

De creatie van het Yaigojé Apaporis Inheems Reservaat en Nationaal Natuurpark heeft een lang proces gekend van samenwerking met de GAIA Amazonas Foundation, die de technische en financiële steun had van de Gordon & Betty Moore Foundation. De beslissing om over te gaan op een Special Management Regime (REM) moest de volledige lokale steun krijgen, de autonomie van de inheemse gemeenschappen waarborgen en hun traditionele systemen versterken. Bovendien moesten ze over onderhandelings- en coördinatievaardigheden beschikken om een overeenkomst met de staat te sluiten.

De National System of Protected Areas Act, aangenomen in juli 2000, stelde de Conservation Mosaic Approach in. Mozaïeken zijn een "set van Conservation Units (UC) van gelijke of verschillende categorie die dicht bij elkaar liggen, aan elkaar grenzen of elkaar overlappen, en andere publieke of private beschermde gebieden" die op een geïntegreerde manier beheerd worden, in overeenstemming met de doelen van elke UC.

Om de uitdaging van het beheren van sociaal-milieuconflicten en het optimaliseren van menselijke, financiële en materiële hulpbronnen aan te gaan, werd in 2010 het Behoudsmozaïek Bajo Río Negro opgericht, met een totale oppervlakte van 7.329.220 hectare, en geïntegreerd door 11 UC, waaronder het Jaú National Park en de Unini RESEX. De implementatie van deze benadering geeft prioriteit aan behoudsprocessen voor grotere gebieden, waardoor een geïntegreerd beheer van het landschap mogelijk is voor gebieden langs de Jaú en Unini rivieren in het noorden en de Bajo Río Negro in het zuiden van het mozaïek. Door de beschermde gebieden te zien als delen van een grotere eenheid, functioneel en onderling verbonden, was het noodzakelijk om een participatieve methodologie op te nemen in het ontwerp van beheerplannen, die de deelname van meerdere actoren aanmoedigde in het besluitvormingsproces met betrekking tot het beheer van het gebied en de natuurlijke hulpbronnen.

Het Jaú National Park is een van de grootste beschermde tropische regenwouden ter wereld en beschermt een groot deel van het stroomgebied van de Aguas Negras rivier. Vanwege het belang van dit beschermde gebied kreeg het prioriteit in het ARPA-programma (Amazon Region Protected Areas Program), een programma dat in 2002 werd opgezet door de Braziliaanse regering en wordt beheerd door het Braziliaanse Biodiversiteitsfonds (Funbio).

Het ARPA-programma wordt financieel gesteund door het Global Environment Facility (GEF), de Duitse regering, het Wereld Natuur Fonds (WWF), het Amazonefonds, via de Nationale Bank voor Economische en Sociale Ontwikkeling (BNDES), de Moore Foundation en momenteel particuliere bedrijven die als donoren voor het programma optreden. Het programma heeft een geplande looptijd van 13 jaar en is gericht op het uitbreiden en versterken van het Braziliaanse nationale systeem van beschermde gebieden in het Amazonegebied, door de bescherming van 60 miljoen hectare aan behoudseenheden in het Amazone-bioom en het waarborgen van financiële middelen voor het beheer van deze gebieden op de korte en lange termijn. Het wordt geïmplementeerd in drie onafhankelijke en doorlopende fasen: Fase I tussen 2003 en 2010, Fase II tussen 2010 en 2015, en Fase III met een deadline van 25 jaar.

Met het verlies van grote velden agrarisch grasland aan maïs en soja en het gebrek aan interesse in de aanleg van nieuwe graslanden, worden wilde dieren die afhankelijk zijn van deze habitat onvermijdelijk beïnvloed. Graslanden in Noord-Amerika behoren tot de 21 meest bedreigde ecosystemen in de regio. Veel overgebleven graslanden, vooral in het oosten van Noord-Amerika, liggen bijna volledig ingebed in landbouwlandschappen. Door de veranderingen in het landschap zijn veel bedreigde vogels en andere wilde dieren, waaronder bestuivers, in toenemende mate afhankelijk van de landbouwgemeenschap voor het creëren, onderhouden en gezond houden van hun habitat.

Meer boeren moeten weten over spelt en het nut ervan in de voedselproductie. Door voorlichting en demonstraties kan het een haalbare optie zijn voor andere landbouwproducenten om in hun rotaties op te nemen, wat hun inkomsten uit de landbouw zal diversifiëren.

Het succes van het nationale mariene heiligdom zal grotendeels afhangen van de kwaliteit van de mariene surveillance en handhaving. Als een kleine eilandstaat in ontwikkeling (SIDS), heeft Palau niet de middelen om adequaat te patrouilleren in haar wateren. Gedurende het proces van het ontwikkelen en implementeren van de PNMS, heeft Palau gezocht naar actieve partnerschappen met collega-landen, NGO's en technologie leveranciers om een alomvattende monitoring, controle en surveillance strategie te ontwikkelen en te financieren. Palau kijkt nu uit naar talrijke bijdragen aan haar toezichts- en handhavingscapaciteit in de komende maanden.

De financieringsregeling voor het heiligdom is ook nieuw. Volgens de wet tot oprichting van het heiligdom moeten alle toeristische bezoekers een Pristine Paradise Environmental Fee (PPEF) betalen, die zal worden gebruikt om het toezicht, de handhaving en de noodzakelijke administratie van het PNMS te garanderen.Er wordt ook hard gewerkt om deze verwachte jaarlijkse inkomsten van $ 1,5 miljoen aan te vullen met bijdragen van partners en vrienden uit het land. Palau is bezig met het werven van dergelijke fondsen en met het opzetten van een begeleidend Sanctuary Endowment Fund waarin de bijdragen zullen worden geplaatst.

Een groot deel van deze aanvullende financiering zal gaan naar het opzetten van een uitgebreid bewakings- en monitoringprogramma om de wet te handhaven. Deze verbeterde bewakingsinspanning heeft als cruciaal onderdeel de voortzetting en uitbreiding van de grensoverschrijdende samenwerking in de Micronesia-regio met buren en primaire partners, de Verenigde Staten, Japan, Australië en de Republiek China, Taiwan.

Palau heeft een lange geschiedenis op het gebied van visserijbeheer. Generatie na generatie hebben de traditionele stamhoofden kwetsbare rifgebieden gesloten voor de visserij, ook wel "bul" genoemd, om zowel de biodiversiteit als de bestaansmiddelen en voedselzekerheid van hun bevolking te beschermen. In deze moderne tijden wordt algemeen aangenomen dat "de vangstvisserij op zee niet alleen een directe impact heeft op de doelsoorten die op de markt worden gebracht, met name tonijn, maar ook een grote impact kan hebben op een aantal incidenteel gevangen soorten, waarvan sommige bijzonder kwetsbaar zijn voor overbevissing en de habitat direct kunnen aantasten en brede indirecte of bijkomende effecten kunnen hebben op de structuur en processen van de gemeenschap.

Met behulp van deze traditionele methode van instandhouding, heeft Palau een "whole-domain" management aanpak gecreëerd van richel tot rif en daarbuiten, met als meest ambitieuze component het Palau National Marine Sanctuary. Terwijl Palau verder gaat met de implementatie van het PNMS, wordt het Bul-concept in de voorhoede van alle processen gehouden.

Natuurbeschermingsovereenkomsten zijn een integraal onderdeel van de financiële duurzaamheid van maatregelen voor aanpassing aan de klimaatverandering en de ruimtelijke integriteit van de gemeentelijke reservaten. Door de uitbreiding van de gebieden van behoud en duurzaam gebruik van de hulpbronnen van de gemeentelijke reserve, maken ze het gebruik van het gemeentelijk grondgebied mogelijk en tegelijkertijd het gebruik van het aangrenzende beschermde natuurgebied.

De beschermingsovereenkomsten dragen bij aan de harmonisatie van het beheer en de planning van het gemeentelijke grondgebied door de toegestane gebruikswijzen voor hun gebieden te consolideren in een contract met de relevante autoriteiten (ECA's en hoofdkantoren van nationale beschermde gebieden). In ruil daarvoor krijgen de gemeenschappen belangrijke bondgenoten om technische en financiële steun te blijven krijgen voor de uitbreiding van productieve activiteiten (aanpassingsmaatregelen) die aanvankelijk werden ondersteund door het EbA Amazonía-project.